Uprawa i przetwórstwo zielarskie w Polsce

• Autorzy: Jambor J.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Początków polskiego przetwórstwa zielarskiego należy szukać w dziewiętnastowiecznych aptekach, których laboratoria przyapteczne produkowały wyroby galenowe nie tylko na użytek własnej apteki, ale również aptek okolicznych. Z czasem na skutek poszerzenia się asortymentu i rozwoju ilościowego produkowanych wyrobów, niektóre laboratoria wydzielono z macierzystych aptek, aby utworzyć samodzielnie przedsiębiorstwa. W większości laboratoria przyapteczne, a także późniejsze wytwórnie farmaceutyczne, przetwarzały rodzime surowce zielarskie na proste wyroby galenowe. Początkowo surowce te pozyskiwano wyłącznie ze stanu naturalnego, a później również z własnych plantacji. Współczesne przetwórstwo zielarskie w Polsce to przede wszystkim produkcja leków roślinnych. Mimo, że przetwórstwo zielarskie dla celów nieleczniczych (produkcja zielarskich środków spożywczych oraz kosmetyków ziołowych) posiada również pewne znaczenie gospodarcze, to za podstawowe produkty zielarskie uważa się leki roślinne. Krajowy rynek leków roślinnych, obejmujący obecnie ponad 2.500 zarejestrowanych i wprowadzonych do obrotu leków ziołowych i preparatów roślinnych, oceniany jest na ponad 200 min USD w skali roku. Statystyczne spożycie leków roślinnych na jednego mieszkańca w ciągu roku sięga 6 USD. Największe znaczenie posiadają środki stosowane w chorobach i zaburzeniach przewodu pokarmowego i gruczołów trawiennych oraz środki tonizujące i wzmacniające. Na polskim rynku leków roślinnych dominują tradycyjne przetwory ziołowe. Bardzo ważną rolę nadal jeszcze odgrywają mieszanki ziołowe. Nowoczesnych leków roślinnych produkowanych ze suchych standaryzowanych wyciągów jest niewiele. Wśród polskich preparatów roślinnych największe obroty osiągają: Sylimarol, Raphacholin C i Tussipect. Obecnie w uprawie znajduje się ponad 60 gatunków roślin leczniczych. Łączna masa surowca pozyskiwanego z upraw sięga 14.000 ton. Do najważniejszych surowców zaliczyć należy: Mairi- cariae Jlos, Menthae piperitae folium, Valerianae radix, Cardui mariae frucuts, Hyperici herba. Przewiduje się, że liczba gatunków i masa surowców pozyskiwanych z upraw będzie w najbliższych latach stopniowo wzrastać. Przyszłość upraw zielarskich to kontrolowane uprawy kontraktowe. W Polsce ze stanowisk naturalnych pozyskuje się około 100 gatunków roślin leczniczych. Łączna masa surowca zbieranego rocznie sięga 4.000 ton. Zbiór poszczególnych surowców waha się od 100 kg do kilkuset ton. Polska jest krajem o dużym potencjale w zakresie produkcji surowców zielarskich, jak i przetwórstwa zielarskiego. Istnieje wiele nowoczesnych gospodarstw rolnych na trwale związanych z zielarstwem. W ostatnich dziesięcioleciach ukształtowały się też specyficzne rejony upraw zielarskich. Ponadto Polska dysponuje też znaczną liczbą własnych odmian roślin leczniczych. Istniejące na terenie Polski zakłady zielarskie, jak przedsiębiorstwa wywodzące się z dawnego Zjednoczenia „Herbapol", oraz nowe zakłady zielarskie powstałe na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, dysponują dużym potencjałem przetwórczym. Są to czynniki, które mogą ułatwić znalezienie właściwego miejsca na światowym rynku leków roślinnych, jak również na rynku surowców niezbędnych do ich wytwarzania.

EN

The beginning of herbal processing goes back to the 19th century when laboratories belonging to drug stores manufactured galenic products not only for their own need but also for other drug stores. Later on when the assortment and the quantity of products developed, some laboratories were separated from the mother drug stores to set up independent enterprises. In most cases the laboratories belonging to drug stores and then pharmaceutical manufacturers processed domestic raw material to simple galenic products. At the beginning the raw material was gained only from the natural resources and then also from own plantation. The modern processing of herbs in Poland means first of all manufacturing of herbal medicines. Despite the fact that processing of herbs for not pharmaceutical purposes (manufacturing of herbal food and herbal cosmetics) has also some economic importance, the main products made of herbs are herbal medicines. The home market of herbal medicines nowadays including above 2.500 authorized and introduced herbal medicines and plant preparations is estimated for 200 millions USD per year. The statistical consumption of herbal medicines by one man per year comes up to 6 USD. The most important are medicines used in diseases and disturbances of alimentary tract and digestive gland, tonics and strengtheners. On the polish market of plant medicines dominate traditional herbal preparations. Still important are herbal mixtures. There are not many modern plant medicines manufactured from dried standardized extracts. Among the polish plant preparations the greatest turnover gain Sylimarol, Raphacholin C and Tussipect. There are over 60 kinds of healing plants in cultivation now. The total mass of raw material gained from cultivation comes up to 14.000 tons. The most important raw material are: Martricariae flos, Menthae piperitae folium, Valerianae radix, Cardui mariae fructus, Hyperici herba. The forecast is that the amount of kinds and the mass of raw material gained form cultivation shall grow gradually in the following years. The future of herbal cultivation are controlled and contracted plantations. In Poland there are about 100 kinds of healing plants gained from the natural resource. The total mass of raw material harvested in a year comes up to 4.000 tons. The harvest of each raw material ranges from 100 kg to several hundred tons. Poland is a country with a great potential in growing and processing of herbal raw material. There are many farms permanently dealing with herbs. In recent years specific regions for growing of herbs have developed. Poland has also many kinds of own healing herbs. The herbal industry in Poland like companies from the former „Herbapol" enterprise and the modern companies established in the 80ies and 90ies have a great processing potential. These are the factors that can make finding the right position on the world market of plant medicines and herbal raw material easier.

Słowa kluczowe

PL

przetworstwo; rosliny lecznicze; leki ziolowe; uprawa roslin; zielarstwo; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Herba Polonica
• Rocznik: 1999
• Tom: 45
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.302-311

Twórcy

autor

Jambor J.

• Herbapol Kleka S.A., Kleka 1, 63-040 Nowe Miasto n/Warta