From disappearance to recovery: family farming in Central Europe. Questioning the path dependency hypothesis

• Autorzy: Maurel M.-C.

Warianty tytułu

PL

Od zaniku do odrodzenia: rolnictwo rodzinne w Europie Centralnej. Kwestionując hipotezę zależności od ścieżki rozwoju

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Family farming is organized in different forms in the countries of Central Europe where collectivisation had been implemented. Many of these forms are different than seen in other parts of Europe. The reprivatisation and revival of family farming systems has been seen to be a complex process dependent on many determining factors. This article addresses why the various types of farms have arisen, why they survive or fail as a result of a process of de-collectivisation. The inheritance of the organisational of farms from parent to child has had to be replaced and questions arise about historical ownership and how this explains present forms. Small and large farms are generally dominate the agrarian structure. In a number of countries the family farms of a medium and a large size is less significant. To explain this situation a re-evaluation of institutional changes must be conducted, especially in light of both historical and current bifurcation where smaller smooth changes to the system caused sudden ‘qualitative’ or topological changes. Institutional change has to be considered and analysed as a moment of gradual elimination of the collectivized system through a number sequences of causally related events, each at a different pace. The absence or the weakness of modern family farms is the result of an unfavourable mix of both informal and formal institutions that put pressure on the revival of family farming. The political and economic environment created during transitional periods gave an obvious comparative advantage to large-scale farms. These same institutional changes had no particular limiting effect on the survival of small subsistence farms. Path dependent mechanisms, as they can effect to outcomes at a single moment in time or to long run equilibria of a process, are not absolute and policies implemented by reformers tend to lead to path diversion creating a plurality of structural arrangements often inefficient. New structural dichotomy has appeared between agricultural systems based on a high concentration of land and the use of paid labour (the Czech case), and agricultural systems with more dual configurations that combine family and non-family labour (Hungarian and Lithuanian cases). Path shifting mechanisms have been in favour of the continuity of large farms being transformed into corporate holdings or partnerships. They consequently have inhibited the setting up of a sustainable family farming model. Dismantling collective farming might open different pathways, and these pathways from collectivism to post-collectivism are not straightforward. Consequently any consolidation of family holdings characteristic of market societies has been slow and is incomplete.

PL

W krajach Europy Centralnej, dawniej objętych kolektywistycznym modelem produkcji rolnej, rolnictwo rodzinne przybiera różne formy organizacyjne, większość których różni się od form obecnych w rolnictwie innych krajów europejskich. Proces odradzania się rodzinnych gospodarstw, będących wcześniej w zaniku, jest bardzo złożony i zależny od wielu czynników. W jaki sposób różne rodzaje gospodarstw pojawiają się, znikają albo nadal funkcjonują po ogromnej przemianie, jaką była dekolektywizacja rolnictwa? Genezę obecnych form organizacyjnych należy osadzić w kontekście historycznym. W jaki sposób powinno się brać pod uwagę przeszłość? W jakim stopniu rzutuje ona na teraźniejszość? W strukturach rolnictwa najliczniejsze są gospodarstwa małe i duże, zaś średnie i duże gospodarstwa rodzinne stanowią mniejszą grupę. Wyjaśnienie tego zjawiska wymaga umieszczenia całego procesu przemian instytucjonalnych w kontekście zarówno minionych uwarunkowań historycznych, jak też obecnej sytuacji. Należy rozpatrywać i analizować przemiany instytucjonalne – stopniową eliminację dziedzictwa kolektywizmu – poprzez szeregi zjawisk połączonych przyczynowo, ale następujących w niejednakowym tempie. Słabość lub brak współczesnych gospodarstw rodzinnych to wynik niekorzystnych wpływów instytucji formalnych i nieformalnych na proces odradzania się rolnictwa rodzinnego. Sytuacja polityczna i gospodarcza w okresie przemian zapewniła wyraźną przewagę dużym gospodarstwom; jednocześnie ten sam kontekst instytucjonalny nie ograniczał możliwości przetrwania małych gospodarstw nietowarowych. Mechanizmy zależności od ścieżki rozwoju nie działają bezwarunkowo – polityki wdrażane przez reformatorów prowadzą zwykle do rozbieżności ścieżek, tworząc zróżnicowane rozwiązania strukturalne. Zaistniała nowa dychotomia strukturalna pomiędzy rozwiązaniami wielkoobszarowymi, bazującymi na pracy najemnej (wariant czeski), oraz gospodarstwami rolnymi łączącymi pracę członków rodziny i pracowników najemnych (warianty litewski i węgierski). Mechanizmy zmiany ścieżki rozwoju sprzyjały dotąd przekształcaniu dużych gospodarstw rolnych w spółki bądź holdingi korporacyjne, co z kolei uniemożliwiało wykształcenie się modelu zrównoważonego gospodarowania rodzinnego. Likwidacja rolnictwa kolektywistycznego może otworzyć nowe ścieżki rozwoju – jednak drogi od kolektywizmu do form postkolektywistycznych są kręte. Typowa dla gospodarek rynkowych konsolidacja gospodarstw rodzinnych miała tu więc przebieg powolny i niepełny.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2015
• Numer: 1.1
• Opis fizyczny: p.79-105,fig.,ref.

Twórcy

autor

Maurel M.-C.

• Ecole des Hautes Etudes en Science Sociale, Paris, France

Bibliografia

• Alanen, l., 1995: The Family Farm Ideology, the Baltic Countries and Theories of Development. Eastern European Countryside, no°1, p. 5–22.
• Cartwright A., Swain N., 2002: Finding Farmer’s: Vital for Policy-Maker but Politically Inexpedient. Eastern European Countryside, no°9, p. 5–25.
• Ciain P., d’Artis K., Swinnen J.F.M, van Herck K. and Vranken L., 2012a: Institutional Factors Affecting Agricultural Land Markets. Factor Markets Working Paper no. 118. Centre for European Policy Studies, Brussels.
• Ciain P., d’Artis K., Swinnen J.F.M, van Herck K. and Vranken L., 2012b: Key Issues and Developments in Farmland Rental Markets in EU Member States and Candidate Countries. Factor Markets Working Paper no. 115. Centre for European Policy Studies, Brussels.
• Davidova S., Thomson K., 2014: Family farming and prospects: challenges and prospects. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/note/join/2014/529047/IPOLAGRI_NT/282014/29529047_EN.pdf
• Doucha T. and Divila E. 2001: Farm Transformation and Restructuring in Czech Agriculture: After Ten Years. [in:] The New Structure of the Rural Economy of Post-communist Countries, edited by O. Ieda, p. 43–59. Slavic Research Center, Sapporo, Japan.
• Halamska M., Maurel, M-C, 2010: Decollectivization of Agriculture and Reshaping of Agrarian Structure in Central Europe. Przegląd Socjologiczny, vol. 59, p. 2, 29–56.
• Halamska M., 2008: Changing Property Structures in Central European Agriculture in the Process of Decollectivisation: The Social Aspects of Appropriation. Eastern European Countryside, no. 14, p. 7–25.
• Halamska M., Lamarche H., Maurel M-C, 2003: Rolnictwo rodzine w transformacji postkomunistycznej. Anatomia zmian. IRWiR PAN, Warszawa, 184 p.
• Halamska M., Lamarche H., Maurel M.-C., 2002: Od trajektori do strategii wobec ziemi. [in:]
• Rolnictwo rodzine. Porównania międzynrodowe, Część II. IRWIR PAN, Warszawa, p. 68–91.
• Halamska M., Lamarche H., Maurel M.-C., 2002: Posłowie do wydania polskiego: Dziesięć lat pózniej [in:] Rolnictwo rodzine Porównania międzynarodowe, Część II, Od mitu do rzeczywistości. IRWIR PAN, Warszawa, p. 268–276.
• Halamska M., Maurel M.-C., 1998: Rolnicy Europy: zróżnicowanie poglądow, postaw i tozsamośći, [in:] Rolnictwo i wieś europejska, Z. Wierzbicki, A. Kaleta (eds.). Toruń–Warszawa, p. 285–302.
• Halamska M. Maurel M.-C., 1997: The Farmers of Europe: Differences of views, Attitudes, Identities. Polish Sociological Review, I–117, p. 59–74.
• Hubbard C., 2009: Small Farms in the EU: How Small is Small? 111th EAAE-IAAE Seminar “Small Farms: Decline or Persistence”, University of Kent, Canterbury, UK, 26–27th June 2009.
• Hudečkova H., Lostak M., 1993: Privatization in the Czech Agriculture. Eastern European Contryside.
• Koester U., 2005: A Revival of Large Farms in Eastern Europe: How Important are Institutions? Agricultural Economics, no. 32(1), p. 103–13.
• Lamarche H., Maurel M-C., 1995: Transitions agraires. Études Rurales no 138–140, p. 117–32.
• Laschewski L., 1998: Continuity and Change: Agricultural Restructuring in East Germany. Eastern European Countryside no 4, s. 37–48.
• Martins C. and Tosstorff G., 2011: Large Farms in Europe. Statistics in Focus: Agriculture and Fisheries report no. 18. Eurostat, Brussels.
• Maurel M.-C., 2002: La conversion structurelle de l’agriculture lituanienne [in:]: Estonie-Lettonie-Lituanie – 10 ans d’indépendance recouvrée. INALCO, Paris, p. 87–102.
• Maurel M.-C., 1998: Decollectivization Paths in Central Europe: Towards Which New Models? Eastern European Countryside, no. 4.
• Maurel M.-C., 1994a: Terre, capital, travail: Vers de nouveaux rapports sociaux en Europe centrale. Cahiers Internationaux de Sociologie no. 96, p. 7–32.
• Maurel M.-C., 1994b: La transition postcollectiviste: Mutations agraires en Europe centrale. L’Harmattan, Paris.
• Nespor Z. 2006: The Son Has Ploughed, But a Foreign Son: Five Case Studies on Transformation Strategies in Czech Agriculture after 1989. Czech Sociological Review no 42(6), p.1171–1194.
• North D., 1994: Economic Performance through Time. American Economic Review no 84(3), p. 359–368.
• Pouliquen A., 2011: Pays de l’Est: Intégration dans l’Union Européenne: De la reprise agricole a la crise. Déméter: Économie et Stratégies Agricoles, p. 11–78.
• Rösener W., 1994: Les paysans dans l’histoire de l’Europe. Seuil, Paris.
• Semi-Subsistence farming: Values and directions of development, 2013: The directorate general for internal policies. Policy department B: Structural and cohesion policies.
• Small L.-A., 2003: The Opportunity of Subsistence-style Agriculture in Central and Eastern Europe. Eastern European Countryside, no. 9.
• Swain N., 2013a: Agriculture ‘East of the Elbe’ and the Common Agricultural Policy. Sociologia Ruralis, Vol. 53, no° 3, p. 369–389.
• Swain N., 2013b: Green Barons, Force-of-Circumstance Entrepreneurs, Impotent Mayors Rural Change in the Early Years of Post-Socialist Capitalist Democracy. CEU Press, Budapest, 398 p.
• Swain N., 1999: Small-Scale Farming in the Post-Socialist Rural Transition. Eastern European Countryside no. 5, p. 27–42.
• Swain N., Andor M., Kuczi T., 1995: The privatization of Hungarian Collective Farms. Eastern European Countryside, p. 69–80.
• Swain N., 1993: Transitions from Collective to Family Farming in Post-socialistic Central Europe: a Victory of Politics over Sociology. Eastern European Countryside no. 1.
• Szelényi I. (ed.), 1998: Privatizing the Land: Rural Political Economy in Post-communist Societies. Routledge, London.
• Williamson O., 2000: The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead. Journal of Economic Literature no 38 s. 595–613.
• Zwinklene A., 1995: Agricultural Reforms in Lithuania. Eastern European Countryside no. 1.