On glochidia of the genera Unio and Anodonta from the Quaternary fresh-water sediments of Poland

• Autorzy: Brodniewicz I.

Warianty tytułu

PL

O glochidiach rodzajów Unio i Anodonta z czwartorzędowych osadów słodkowodnych Polski

RU

O glokhidijakh rodov Unio i Anodonta iz chetvertichnykh presnovodnykh osadkov Pol'shi

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Shells of larvae of fresh-water bivalves (known as glochidia) of the family Unionidae, belonging to Unio and Anodonta, have been found by the present writer in Holocene and Pleistocene fresh-water deposits of Poland. Fossil glochidia were never described before. Their size is the most important generic character distinguishing glochidia. Glochidia, which happen to be preserved on the apexes of young shells or on the fragments of older shells, in the form of what is known as prodissoconchae, allow one to determine the generic assignment of these otherwise indeterminable fossil specimens of Unionidae. Since the sediments, in which they are found, correspond to the spring-summer period, they also serve as indexes of temperature of a sedimentation environment.

PL

Po raz pierwszy zostały opisane skorupki larw kopalnych małżów słodkowodnych - glochidiów - z rodziny Unionidae. Materiał pochodzi z plejstoceńskich osadów słodkowodnych interglacjału eemskiego z odkrywek w Poznaniu na Szelągu i z Parku Bażantarni w Elblągu oraz z holoceńskich osadów z okresu litorynowego z wiercenia w Czołpinie (Fig. 1). Badany materiał obejmował pojedyncze, wolne glochidia i fragmenty skorupek starszych osobników z dobrze zachowanymi glochidiami jako prodissokonchy, jak również skorupki młodych osobników z glochidiami na szczytach. Najważniejszą cechą glochidiów, odróżniającą rodzaj Unio od Anodonta, jest wielkość skorupki. Duże, powyżej 300 µ skorupki należą do rodzaju Anodonta, mniejsze zaś, o wymiarach około 200 µ - do rodzaju Unio (Tab 1). Pozostałe cechy kopalnych skorupek glochidiów, to mniej lub bardziej równoboczna trójkątna skorupka, jej wypukłość i stosunek długości do wysokości skorupki. U nierównobocznych glochidiów można określić ich przód i tył, gdyż bok większy i bardziej wygięty wskazuje na przód skorupki (Fig. 2), a tym samym pozwala wyróżnić prawę i lewą skorupkę. Zebrane okazy należą z całą pewnością do rodzajów Unio i Anodonta. Natomiast z mniejszą pewnością podano podobieństwo badanego materiału do gatunków: Anodonta complanata Rossmaessler (Fig. 3F; Pl. I, Fig. 2), A. cygnea (Linné) (Fig. 3 G-J; Pl. I, Fig. 3, 4) i Unio pictorum (Linné) iub U. tumidus Philipsson (Fig. 3 A-C; Pl. I, Fig. 1). Analizując roczny cykl rozmnażania współczesnych Unionidae można przyjąć, że znalezione w osadzie glochidia służyć mogą jako wskaźniki temperatury środowiska, w jakim występują. Ponieważ samice masowo wyrzucają do wody glochidia w okresie wiosenno-letnim, przyjąć należy, że osadzanie sedymentu zawierającego glochidia odbywało się również w okresie ciepłym.

RU

Впервые описано здесь створки ископаемых личинок пресноводных пластинчатожаберных - глохидиев - из семейства Unionidae. Материал происходит из плейстоценовых пресноводных осадков ээмской межледниковой эпохи, из обнажений города Познань на Шелëнгу и города Эльблёнг из Парка Бажан-тарни, а также из голоцэновых осадков литторинового периода из бурения в городе Чолпин (Фиг. 1). Изучаемый материал включал единичные глохидии и фрагменты створок старших особей, с хорошей сохранности глохидиями в виде продиосоконхов, а также створки молодых особей с глохидиями на макушке. Самой важной чертой глохидиев, отличающей род Unio от рода Anodonta является величина створки. Большие, свыше 300 µ створки принадлежат к роду Anodonta, а меньшие размером, около 200 µ - к роду Unio (Таб. 1). Остальные признаки ископаемых створок глохидиев это более или менее равносторонняя треугольная створка, её выпуклость и соотношение длины к высоте створки. У неравносторонних глохидиев можно определить их переднюю и заднюю часть, так как более выгнутая и большая сторона указывает на переднюю часть створки (Фиг. 2), а тем самым разрешает выделение правой и левой створки. Собранные экземпляры несомненно принадлежат к родам Unio и Anodonta. Менее уверенно можно говорить о сходстве изучаемого материала с видами: Anodonta complanata Rossmaessler (Пл. I, фиг. 2; Текст-фиг. 3 F), А. суgnеа (Linné) (Пл. I, фиг. 3, 4; Текст-фиг. 3 G-J), Unio pictorum (Linné) или U. tumidus Philipsson (Пл. I, фиг. 1; Текст-фиг. 3А-С). Анализируя годичный цикл размножения современных Unionidae можно принять, что найденные в осадках глохидии могут быть использованы- как указатели температуры среды, в которой находятся. Так как самки выбрасывают глсхидии в массовом количестве в воду в весенне-летнем периоде, можно принять, что отложение осадков в которых находятся глохидии. происходило тоже во время теплого периода.

Słowa kluczowe

EN

Quaternary; Holocene; Pleistocene; freshwater sediment; Crustacean; Anodonta; Unionidae; glochidium; paleontology; paleozoology

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1968
• Tom: 13
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.619-628,fig.,ref.

Twórcy

autor

Brodniewicz I.

• Palaeozoological Institute, Polish Academy of Sciences Poznan Branch, Swierczewskiego 19, Poznan, Poland

Bibliografia

• BRADY, G. S. & ROBERTSON, D. 1870. The Ostracoda and Foraminifera of Tidal Rivers. - Ann. Mag. Nat. Hist, 4, 1-33, London.
• BRODNIEWICZ, I. 1960. Pisidium moitessierianum Paladilhe (Lamellibranchiata) i porównanie jego populacji współczesnej z plejstoceńską (A comparison of the Recent and Pleistocene populations of Pisidum moitessierianum Paladilhe, Lamellibranchiata). - Acta Palaeont. Pol., 5, 3, 349-365, Warszawa
• - & ROSA, B. 1967. The boring hole and the fauna at Czołpino, Poland. - Baltica, 3, 61-86, Vilnius.
• FAUSSER, V. 1895. Über den Parasitismus der Anodonta-Larven in der Fischhaut. - Biol. Centralbl. 15, 115-125, Leipzig.
• - 1901. Uber den Parasitismus der Anodonta-Larven. - Verh. V Zool. Congr., 761-766, Berlin.
• HALICKI, B. & BRODNIEWICZ, I. 1961. La stratigraphie du Pléistocene supérieur dans la région péribaltique méridionale. - Bull. Acad. Pol. Sci, Sér. Sci. Géol. Géogr., 9, 3, 163-169, Warszawa.
• HARMS, W. 1907a. Zur Biologie und Entwicklungsgeschichte der Flussperlmuschel. - Zool. Anz. 31, 25, 814-824, Leipzig.
• HARMS, W. 1907b. Über postembryonale Entwicklung von Anodonta piscinalis. - Ibidem, 31, 25, 801-814.
• - 1908. Die postembryonale Entwicklung der Unio pictorum und Unio tumidus. - Ibidem, 32, 23, 693-703.
• - 1909. Postembryonale Entwicklung der Unioniden. - Zool. Jb. Anat., 28, 325-386, Jena.
• ISRAËL, W. v. 1913. Biologie der europäischen Süsswassermuscheln. - 1-93, Stuttgart.
• MOORE, R. C. (ed.). 1961. Treatise on Invertebrate Paleontology, Part Q, Arthropoda, 3. Ostracoda. 1-422, New York.
• NIEZABITOWSKI LUBICZ, E. 1928. Interglacjał w Szelągu pod Poznaniem. - Spraw. Kom. Fizjogr. P. Akad. Umiej., 63, 51-70, Kraków.
• ZHADIN, V. I. 1938. Unionidae. - Fauna SSSR, N. S., 18, Molljuski. 1-169, Moskva-Leningrad.
• - 1952. Molljuski presnych i solonovatych vod SSSR. - Opred, po faune SSSR, 46, 1-376, Moskva-Leningrad.