Kolejne stwierdzenia i dane o ekologii iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w środkowo-wschodniej Polsce

• Autorzy: Mikolajczuk P.

Warianty tytułu

EN

The next new sites and ecological data of Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) from Central Eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper discusses the records of 10 new sites of Nehalennia speciosa in eastcentral Poland. Sites 4–6 and 7 are located in the landscape more or less agriculturally transformed converted and do not have continuous forest buffering zone. In Poland, the habitat of N. speciosa without the typical continuous forest buffering zone have been previously known only from a few sites so far. Data in this study indicates that their number is probably higher in Poland than previously thought. A relatively low trophy of peat bog and pools despite the agricultural use of their catchment area probably results from the presence of aeolian/poor fluvioglacial sands in the ground. Identified habitats of N. speciosa mostly refer to acidic fens with abundant Sphagnum (sites 1–3, 5, 7, 10), and acidic fens without or small amount of Sphagnum (sites 4, 6, 8, 9). Particular fragments of habitats occupied by N. speciosa were situated near open surface of water bodies (sites 1, 3, 4, and probably a few more) as well as far from the influence of water bodies, as a shallow flooded peat bog (sites 2, 5, 6–10 and probably at others at some places). Water bodies at sites 1–3, 6, 7 and probably 5 had peat excavation origins. Formations of helophytes inhabited by N. speciosa (with probable or confirmed larval development) can be divided into two groups – monospecies formations: Juncus effusus (sites 3, 4, 5, 10), Carex rostrata (sites 1, 4), Carex elata (sites 6, 9), Carex lasiocarpa (site 6), Carex vesicaria (site 9); and mixed ones (where space structure is formed by two helophyte species): J. effusus + C. rostrata (sites 2, 4), J. effusus + C. vesicaria (site 10), C. elata + C. lasiocarpa (sites 6, 9), C. lasiocarpa + J. effusus (site 7), C. rostrata + C. lasiocarpa (site 2), C. lasiocarpa + Eriophorum angustifolium (site 8). The formation of J. effusus with larval development has been found for the first time in Poland. C. elata as the leading plant element was known so far only from two sites discovered after 2009 as well as C. vesicaria. Data in this paper and other recent records of N. speciosa in oldglacial areas show that the elements different than Carex limosa/lasiocarpa are more often inhabited in Poland than it was given in older data. Secondary habitats as well seem to be inhabited more often. The occurrence of imagines was also found within shallow and temporarily flooded marginal zones of peat bogs; at site 3 also at land. Larval development was not found in those zones. Vegetation used by imagines at the discussed marginal zones consisted of J. effusus, Eriophorum vaginatum, Carex canescens, however, mainly: Molinia caerulea, Glyceria fluitans as well as short grass unidentified to the species level. At sites 1–3, 4, 9, imagines at marginal zones occurred at higher densities than in the zones of larval development (maximum: up to 20 individuals per 1 m2 at site 3). Perhaps it is caused by favourable microclimatic conditions at temporarily flooded marginal zones as well as the presence of suitable structure of vegetation. Dispersion of imagines towards the marginal zones is in several cases certainly enhanced by the increase in water level, which causes thinning of vegetation on the actual surface of the peat bog (where larval development takes place) and shallow flooding of vegetation in the marginal zone. It is possible that the dispersion towards the marginal zones may be increased at sites 3 and 4 by not entirely suitable spatial structure of swaps of J. effusus in the development zones. Existence of imagines aside of larval habitats may occur more frequently than it was suggested by previous data, especially in habitats with greater fluctuations of water level.

Słowa kluczowe

PL

wazki; Odonata; iglica mala; Nehalennia speciosa; Coenagrionidae; stanowiska; nowe stanowiska; Polska; wykaz stanowisk; Polska Srodkowo-Wschodnia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Odonatrix. Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego
• Rocznik: 2015
• Tom: 11
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.1-20,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mikolajczuk P.

• ul.Partyzantów 59c/26, 21-560 Międzyrzec Podlaski

Bibliografia

• BERNARD R. 1998. Stan wiedzy o rozmieszczeniu i ekologii Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w Polsce. Rocz. nauk. Pol. Tow. Ochr. Przyr. „Salamandra”, 2: 67–93.
• BERNARD R., BUCZYŃSKI P., TOŃCZYK G., WENDZONKA J. 2009. Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
• BERNARD R., BUCZYŃSKI P. 2008. Stan zachowania i wybiórczość siedliskowa iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) w Polsce. Odonatrix, 4(2): 43–60.
• BERNARD R., DARAŻ B. 2008. Stan i siedlisko peryferyjnej, izolowanej populacji iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) w południowo–wschodniej Polsce (Odonata: Coenagrionidae). Odonatrix, 4(1): 12–19.
• BERNARD R., WILDERMUTH H. 2005a. Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) in Europe: a case of a vanishing relict (Zygoptera: Coenagrionidae). Odonatologica, 34(4): 335–378.
• BERNARD R., WILDERMUTH H. 2005b. Verhaltensbeobachtungen an Nehalennia speciosa in Bezug auf Raum, Zeit und Wetter (Odonata: Coenagrionidae). Libellula, 24(3/4): 129–153.
• BUCZYŃSKI P., MARCZAK D., TOŃCZYK G., MIKOŁAJCZUK P., HORABIK G., LIBERSKI J., MISZTA A., RYCHŁA A., BRODACKI M., BUCZYŃSKA E., DARAŻ B., GRZĘDZICKA E., JANKOWSKA B., KOWALEWCZANY D., KRAKOWSKA K., LIS Ł., MIŁACZEWSKA E., OSTALSKA A., PEPŁOWSKA-MARCZAK D., SZUBERT M., SZUBERT P., SIEKIERZYŃ- SKA J., SZYMAŃSKI J., TARKOWSKI J., TYBURSKI Ł., WENDZONKA J., WIERZBIENIEC G. 2014. Ważki (Odonata) stwierdzone podczas X Ogólnopolskiego Sympozjum Odonatologicznego PTE „Ważki Rezerwatu Biosfery «Puszcza Kampinoska»” (Izabelin, 28–30 VI 2013 r.). Odonatrix, 10(2): 33–51.
• BUCZYŃSKI P., DAWIDOWICZ Ł., WAGNER G., JARSKA W. 2012. Nowe stanowisko iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER,1840) (Odonata: Coenagrionidae) na Suwalszczyźnie. Odonatrix, 8(1): 11–13.
• DARAŻ B. 2011. Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) w południowo- wschodniej Polsce (Odonata: Coenagrionidae). Odonatrix, 7(1): 14–18.
• EBS [European Biodiversity Survey] 2007. Rospuda Valley Survey 2007. European Biodiversity Survey, Groningen.
• FIORENZA T., PECILE I., 2009. The pygmy damselfly Nehalennia speciosa is still part of the odonate fauna of Italy (Insecta, Odonata, Coenagrionidae). Boll. Mus. civ. St. nat. Venezia, 60: 17–27.
• FRĄCKIEL F. HENEL A. TAYLOR J. R.E. 2013. Występowanie i wybiórczość siedliskowa iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w dolinie Biebrzy. Odonatrix 9(2): 55–64.
• GANDER A. 2010. Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) dans la Grande Cariçaie; une population singulière d’importance internationale (Odonata: Coenagrionidae). Entomo Helv., 3: 189–203.
• KALNINŠ M., BERNARD R., MIKELSONE I. 2011. Protected aquatic insects of Latvia – Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae). Latv. Ent., 50: 41–54.
• Karte des Westlichen Russlands 1:100 000. Arkusze: Siedlce, Żelechów, Łomazy. Königlich Preußische Landesaufnahme, Berlin 1914.
• KONDRACKI J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• LAMENTOWICZ M. 2007. Identyfikacja torfowisk naturalnych w lasach na przykładzie Nadleśnictwa Tuchola. St. i Mat. Centrum Ed. Przyr.-Leśn., 9 2/3 (36), 571–583.
• LAMENTOWICZ M., MUELLER M., GAŁKA M., BARABACH J., MILECKA K., GOSLAR T., BINKOWSKI M. 2014. Reconstructing human impact on peatland development during the past 200 years in CE Europe through biotic proxies and X-ray tomography. Quatern. Int. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S104061821400514X
• Mapa taktyczna Polski 1:100 000. Arkusze: Siedlce (wyd. 1937), Żelechów, Łomazy (wyd. 1938). Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa.
• MICHALCZUK W. 2012 Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) na Roztoczu i w Kotlinie Sandomierskiej (Odonata: Coenagrionidae). Odonatrix, 8(1): 14–18.
• MIKOŁAJCZUK P., MIŁACZEWSKA E. 2012. Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER,, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) we wschodniej części Mazowsza i północnej części województwa lubelskiego. Odonatrix, 8(1): 1–10.
• MIKOŁAJCZUK P. 2013. Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w południowej części Podlasia z uwagami o ekologii i mobilności gatunku. Odonatrix, 9(1): 1–12.
• MISZTA A., CUBER P. 2009. Nowe stanowiska ważek (Odonata) zagrożonych w Polsce stwierdzone w latach 2006–2008 w województwie śląskim poza obszarami chronionymi. Odonatrix, 5(2): 48–54.
• MONNERAT C. 2008. Neufund einer Population von Nehalennia speciosa in der Westschweiz (Odonata: Coenagrionidae). Libellula, 27(1/2): 39–51