Diversity of agrocoenoses in the Lublin region, Poland

Warianty tytułu

PL

Różnorodność agrocenoz Lubelszczyzny

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Lublin region, one of the main agricultural regions in Poland, has very favorable conditions for agricultural production but the development of the agricultural sector has been very slow there. This is due, among other factors, to the extensive farming used on large areas and the fragmentation of fields with numerous fragments of natural ecosystems. In Lublin Province, cereals comprise the highest proportion of the crop structure, especially wheat, but farmers also often cultivate maize, oilseed rape, sugar beet, and legumes for consumption. The biological diversity of agricultural areas is enhanced by growing traditional plant species and varieties. Crop species are accompanied by segetal weeds, sometimes very expansive, sometimes rare and endangered by extinction. In recent years, the following have been the dominant weed species in the region’s crop fields: Galium aparine, Convolvulus arvensis, Papaver rhoeas, Viola arvensis, and Veronica persica. However, there are several locations of occurrence of Muscari comosum (a strictly protected species) and the following unique species: Adonis aestivalis, Anthemis tinctoria, Caucalis platycarpos, Galium tricornutum, and Thymelaea passerina. In Lublin Province, there are many organic farms which contribute to the significant diversity of agricultural plant communities. In this review, we also indicate the biocoenotic role of weeds and their importance in the proper maintenance of agroecosystems and ecosystem services.

PL

Lubelszczyzna jest jednym z głównych regionów rolniczych w Polsce, posiadających bardzo korzystne warunki do produkcji rolniczej. Rozwój sektora rolnego zachodzi tu jednak bardzo powoli, co jest spowodowane, między innymi, ekstensywnym gospodarowaniem na znacznych obszarach, a także rozdrobnieniem gospodarstw. W województwie lubelskim w strukturze zasiewów dominują zboża, a zwłaszcza pszenica, ale często uprawia się również kukurydzę, rzepak, buraki cukrowe oraz strączkowe jadalne. Gatunkom rolniczym towarzyszą chwasty segetalne, czasem bardzo ekspansywne, a czasami rzadkie i zagrożone wyginięciem. W ostatnich latach gatunkami chwastów dominującymi na polach uprawnych regionu były: Galium aparine, Convolvulus arvensis, Papaver rhoeas, Viola arvensis i Veronica persica. Występuje kilka stanowiska unikalnych gatunków, takich jak: Muscari comosum (objęty ścisłą ochroną), Adonis aestivalis, Anthemis tinctoria, Caucalis platycarpos, Galium tricornutum i Thymelaea passerina. Na Lubelszczyźnie jest wiele gospodarstw ekologicznych, w których często uprawia się stare, tradycyjne gatunki i odmiany roślin uprawnych, wzbogacające różnorodność agrocenoz. W tej pracy wskazujemy także na biocenotyczną rolę chwastów oraz ich znaczenie w prawidłowym utrzymaniu agroekosystemów (usługi ekosystemowe).

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrobotanica
• Rocznik: 2017
• Tom: 70
• Numer: 4
• Opis fizyczny: Article 1722 [14p.], fig.,ref.

Twórcy

Bibliografia

• 1. Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny; 2015.
• 2. Rocznik Statystyczny. Ochrona Środowiska. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny; 2015.
• 3. Krasowicz S, Stuczyński T, Doroszewski A. Produkcja roślinna w Polsce na tle warunków przyrodniczych i ekonomiczno-organizacyjnych. Studia i Raporty IUNG-PIB. 2009;14:27–54.
• 4. Stuczyński T, Kozyra J, Łopatka A, Siebielec G, Jadczyszyn J, Koza P, et al. Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB. 2007;7:77–115.
• 5. Jadczyszyn T, Filipiak K, Igras J. Ocena i prognoza stanu agrochemicznego gleb w średnio intensywnych gospodarstwach rolnych. Studia i Raporty IUNG-PIB. 2009;14:175–185.
• 6. Krasowicz S, Kopiński J. Rolnictwo Lubelszczyzny na tle warunków przyrodniczych i organizacyjno-ekonomicznych. In: Warsztaty naukowe “Potencjał i ograniczenia rozwoju obszarów wiejskich w województwie lubelskim”; 2013 Nov 29; Końskowola, Poland. Puławy: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy; 2013.
• 7. Stalenga J, Brzezińska K, Stańska M, Błaszkowska B, Czekała W, Feledyn-Szewczyk B, et al. Kodeks dobrych praktyk rolniczych sprzyjających bioróżnorodności. Puławy: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy; 2016.
• 8. Wrzaszcz W. Determinants of agricultural holdings sustainability. Journal of Agribusiness and Rural Development. 2012;2(24):285–296.
• 9. Czubak W. Use of European agricultural fund supporting investments in agricultural holdings in Poland. Journal of Agribusiness and Rural Development. 2012;3(25):57–67.
• 10. Kwiatkowski C, Wesołowski M, Pałys E, Kraska P, Haliniarz M, Nowak A, et al. Aspekty proekologicznego gospodarowania w agroekosystemach. Lublin: Perfekta Info; 2014.
• 11. Majewski E. Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów. Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G, Ekonomika Rolnictwa. 2010;97(3):159–168.
• 12. Zegar JS, editor. Zrównoważenie polskiego rolnictwa. Powszechny spis rolny 2010. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny; 2013.
• 13. Feledyn-Szewczyk B. Bioróżnorodność roślin jako element zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Studia i Raporty IUNG-PIB, 2014;40(14):163–177.
• 14. Andrzejewski R, Weigle A, editors. Różnorodność biologiczna Polski. Warszawa: Ministerstwo Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska; 2003.
• 15. Program zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich województwa lubelskiego. Diagnoza i prognoza rozwoju. Puławy: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy; 2004.
• 16. Berbeć A, Radzikowski P, Stalenga J, Feledyn-Szewczyk B, Hajdamowicz I, Stańska M. Ocena różnorodności flory segetalnej i owadów prostoskrzydłych w zbożach ozimych uprawianych w systemie ekologicznym i konwencjonalnym. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie. 2013;13(4):5–16.
• 17. Gwiazdowicz M. Środowisko przyrodnicze na obszarach wiejskich – zagrożenia i szanse. Studia BAS. 2010;4(24):247–272.
• 18. Giera A. Bioróżnorodność w wybranych gospodarstwach rolnych zlokalizowanych na obszarach szczególnie narażonych. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego. 2012;2:79–103.
• 19. Hołdyński C. Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis, Agricultura. 1991;51:3–51.
• 20. Skrzyczyńska J. Studia nad florą i zbiorowiskami segetalnymi Wysoczyzny Siedleckiej. Siedlce: Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna w Siedlcach; 1994. (Rozprawy Naukowe; vol 39).
• 21. Siciński J. Gatunkowa różnorodność biologiczna chwastów segetalnych i jej zagrożenia w Polsce. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Botanica. 2001;16:73–86.
• 22. Nowak S. Caucalido-Scandicetum (Libb. 1930) R. Tx. 1937 within the area of limestone outcrops in Opole Silesia (SW Poland). Opole Scientific Society Nature Journal. 2008;41:19–29.
• 23. Szczęśniak E, Dajdok Z, Kącki Z. Metodyka oceny zagrożenia i kategoryzacja zagrożonych archeofitów na przykładzie Dolnego Śląska. Acta Botanica Silesiaca. Supplementum. 2011;1:9–28.
• 24. Haliniarz M, Kapeluszny J. Rzadkie gatunki flory kalcyfilnej w zbiorowiskach segetalnych na terenie województwa lubelskiego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E, Agricultura. 2014;69(1):11–23.
• 25. Fijałkowski D. Flora roślin naczyniowych Lubelszczyzny. T. I. Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe; 1994.
• 26. Kapeluszny J, Haliniarz M. Ekspansywne i zagrożone gatunki flory segetalnej w środkowo-wschodniej Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E, Agricultura. 2010;65(1):26–33.
• 27. Rola H, Rola J, Kucharski M, Malczewska K. Zabezpieczenie roślin uprawnych przed chwastami odpornymi na herbicydy. Progress in Plant Protection. 2004;44(1):339–346.
• 28. Adamczewski K. Wpływ sześcioletniego stosowania herbicydów na uodpornienie się miotły zbożowej (Apera spica-venti (L.) P. B.) na preparaty sulfonylomocznikowe. Fragmenta Agronomica. 2009;26(2):7–15.
• 29. Tokarska-Guzik B, Dajdok Z, Zając M, Zając A, Urbisz A, Danielewicz W, et al. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska; 2012.
• 30. Trąba C. Gatunki migrujące na pola uprawne na rędzinach z ekosystemów występujących w sąsiedztwie. Fragmenta Agronomica. 2010;27(2):156–163.
• 31. Rola J, Rola H. Ograniczanie zarastania ugorów i odłogów chwastami segetalnymi i rudralnymi. Puławy: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa; 1999;207:1–9.
• 32. Kapeluszny J, Haliniarz M. Niektóre gatunki ruderalne zadomowione w uprawach na terenie województwa lubelskiego. Fragmenta Agronomica. 2010;27(2):70–78.
• 33. Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa [Internet]. 2017 [cited 2017 Sep 20]. Available from: http://www.minrol.gov.pl/content/download/60485/332394/version/1/file/Materiały%20 prasowe.pdf
• 34. Hyvönena T, Ketoya E, Salonen J, Jalli H, Tiainen J. Weed species diversity and community composition in organic and conventional cropping of spring cereals. Agric Ecosyst Environ. 2003;97:131–149. https://doi.org/10.1016/S0167-8809(03)00117-8
• 35. van Elsen T. Species diversity as a task for organic agriculture in Europe. Agric Ecosyst Environ. 2000;77:101–109. https://doi.org/10.1016/S0167-8809(99)00096-1
• 36. Raport o stanie rolnictw ekologicznego w Polsce w latach 2013–2014 [Internet]. Warszawa: Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych; 2015 [cited 2017 Nov 20]. Available from: http://www.ijhar-s.gov.pl/pliki/A-pliki-z-glownego-katalogu/ethernet/2015/wrzesien/Raport%20o%20stanie%20rolnictwa%20ekologicznego%20w%20Polsce%20w%20latach%202013-2014.pdf
• 37. Staniak M, Berbeć AK, Feledyn-Szewczyk B, Harasim E, Stalenga J. Monitoring of segetal flora species diversity on environmentally valuable areas of Lublin Province. Economic and Regional Studies. 2016;9(1):86–95.
• 38. Kapeluszny J, Haliniarz M. Zachwaszczenie zbóż uprawianych w gospodarstwach ekologicznych na Lubelszczyźnie. Pamiętnik Puławski. 2000;122:39–49.
• 39. Kapeluszny J, Haliniarz M. Flora chwastów w gospodarstwach intensywnych oraz nie stosujących herbicydów na glebach rędzinowych Lubelszczyzny. Pamiętnik Puławski. 2007;145:123–131.
• 40. Rosin ZM, Takacs V, Báldi A, Banaszak-Cibicka W, Dajdok Z, Dolata PT, et al. Koncepcja świadczeń ekosystemowych i jej znaczenie w ochronie przyrody krajobrazu rolniczego. Chrońmy Przyrodę Ojczystą. 2011;67(1):3–20.
• 41. Feledyn-Szewczyk B. Wpływ sposobu użytkowania gruntów na różnorodność gatunkową flory segetalnej. Puławy: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa; 2013.
• 42. Staniak M, Bojarszczuk J, Księżak J. Diversity of segetal flora in organic sorghum (Sorghum Moench) cultivation. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. 2016;61(4):168–175.
• 43. Marshall EJP, Brown VK, Boatman ND, Lutman PJW, Squire GR, Ward LK. The role of weeds in supporting biological diversity within crop fields. Weed Res. 2003;43:77–89. https://doi.org/10.1046/j.1365-3180.2003.00326.x
• 44. Kadelska M. Elementy piękna dzieła sztuki w krajobrazie. Fragmenta Agronomica. 2002;1(73):224–237.
• 45. Ratyńska H. Zanim zginą maki i kąkole. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników; 2003.
• 46. Cwener A, Michalczuk W, Krawczyk R. Red list of vascular plants of the Lublin region. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio C, Biologia. 2016;71:7–26.
• 47. Fijałkowski D, Nycz B. Zagrożone gatunki roślin segetalnych na Lubelszczyźnie. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Botanica. 1998,13:199–208.
• 48. Zarzycki K, Szeląg Z. Red list of the vascular plants in Poland. In: Mirek Z, Zarzycki K, Wojewoda W, Szeląg Z, editors. Red list of plants and fungi in Poland. Cracow: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences; 2006. p. 9–20.

Identyfikatory

DOI

10.5586/aa.1722