Ryby i owoce morza jako źródło narażenia człowieka na metylortęć

• Autorzy: Mania M. , Wojciechowska-Mazurek M. , Starska K. , Rebeniak M. , Postupolski J.

Warianty tytułu

EN

Fish and seafood as a source of human exposure to methylmercury

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ryby i owoce morza są zalecanymi składnikami diety, dostarczają one pełnowartościowego białka, witamin, soli mineralnych oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Te środki spożywcze mogą być również źródłem pobrania metylortęci przez ludzi. Artykuł ten zawiera informacje na temat źródeł narażenia na organiczne połączenia rtęci, toksyczności, metabolizmu oraz przemian rtęci w środowisku. Przedstawiono zalecenia żywieniowe przygotowane przez Komisję Europejską i państwa członkowskie w odniesieniu do spożycia ryb drapieżnych, uwzględniające najbardziej wrażliwe grupy populacji, takie jak: kobiety planujące ciążę, ciężarne, karmiące matki oraz dzieci. Na podstawie piśmiennictwa omówiono również zanieczyszczenie ryb i owoców morza rtęcią i metylortecią. Opisano rolę selenu jako czynnika, który obniża toksyczność metylortęci jak również przedstawiono informacje o potencjalnych czynnikach etiologicznych związanych z chorobą autystyczną. W artykule zwrócono również uwagę na wzrastającą ilość powiadomień w ramach europejskiego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (Rapid Alert System for Food and Feed –RASFF), dotyczących zanieczyszczenia rtęcią ryb i produktów rybnych. Omówiono także regulacje prawne dotyczące maksymalnych dopuszczalnych poziomów rtęci w żywności.

EN

Fish and seafood are recommended diet constituents providing high quality protein, vitamins, minerals and omega-3 fatty acids, mainly eicosapentaenoic acid (EPA) and docosahexaenoic acid (DHA). However, these foodstuffs can also be the major source of methylmercury intake in humans. In general, more than 90% of the mercury in fish is found as methylmercury, but contents of methylmercury can vary considerably between species. Predatory species that are at the top of the food chain and live a long time, may accumulate higher levels of methylmercury. This paper contains information about sources of human exposure to organic compounds of mercury, toxicity, metabolism and transformation of mercury in the environment. Assessment of methylmercury by international risk assessment bodies such as the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) and U.S. National Research Council (NRC) were presented. Climate changes and their influence on the mercury cycle in the environment especially mercury methylation and concentrations of methylmercury in marine species were also presented. Consumer advice prepared by European Commission and Member States as regards consumption of predatory fishes such as swordfish, tuna, shark, marlin and pike, taking into account the most vulnerable groups of population e.g. women planning pregnancy, pregnant or breastfeeding women and children were presented. Mercury and methylmercury contamination of fishes and seafood on the basis of the literature references as well as intake of mercury with fish and fish products in Poland and other European country were discussed. The role of selenium as a factor which counteracts methylmercury toxicity and protects against some neurological effects of methylmercury exposure in humans, as well as information on potential etiological factors connected with autism disorder were also described. Attention has also been drawn to increasing number of notifications to Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) concerning the contamination of fish and fish products with total mercury. European and national regulations concerning maximum permissible levels of mercury in food were also presented. Possibility of selection of different fish and seafood species, taking into account low methylmercury contamination and high contents of omega-3 fatty acids e.g. sardine, mackerel, anchovy, salmon, periwinkle, have been discussed.

Słowa kluczowe

PL

ryby; zywnosc pochodzenia morskiego; zywienie czlowieka; dieta; rtec; toksycznosc; metabolizm czlowieka; choroby czlowieka; zwiazki rteci; autyzm; choroba Parkinsona; choroba Alzheimera; stwardnienie zanikowe boczne; zalecenia zywieniowe; zywnosc; selen; detoksykacja; pobranie rteci

EN

fish; marine food; human nutrition; diet; mercury; toxicity; human metabolism; human disease; mercury content; autism; Parkinson's disease; Alzheimer's disease; amyotrophic lateral sclerosis; nutritional recommendation; food; selenium; detoxication; mercury intake

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2012
• Tom: 63
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.257-264,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mania M.

• Zakład Bezpieczeństwa Żywności, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, ul.Chocimska 24, 00-791 Warszawa

autor

Wojciechowska-Mazurek M.

• Zakład Bezpieczeństwa Żywności, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, ul.Chocimska 24, 00-791 Warszawa

autor

Starska K.

• Zakład Bezpieczeństwa Żywności, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, ul.Chocimska 24, 00-791 Warszawa

autor

Rebeniak M.

• Zakład Bezpieczeństwa Żywności, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, ul.Chocimska 24, 00-791 Warszawa

autor

Postupolski J.

• Zakład Bezpieczeństwa Żywności, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, ul.Chocimska 24, 00-791 Warszawa

Bibliografia

• 1. Amlund H., Lundebye A.K., Berntssen M.H.G.: Accumulation and elimination of methylmercury in Atlantic cod (Gadus morhua L.) following dietary exposure. Aquat. Toxicol. 2007, 83, 323-330.
• 2. Carrasco L., Benejam L., Benito J., Bayona J.M., Dìez S.: Methylmercury levels and bioaccumulation in the aquatic food web of a highly mercury-contaminated reservoir. Environ. Int. 2011, 37, 1213-1218.
• 3. Celo V., Lean D.R., Scott L.: Abiotic methylation of mercury in the aquatic environment. Sci. Total Environ. 2006, 368, 126-137.
• 4. Clarkson T.W.: The toxicology of mercury. Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences 1997, 34, 369-403.
• 5. Clements C.J.: The evidence for the safety of thiomersal in newborn and infant vaccines. Vaccine 2004, 22, 1854- 1861.
• 6. European Commission, Health and Consumers Directorate- General: Information Note, Subject: Methyl mercury in fish and fishery products. 2008, D/530286.
• 7. Food and Agriculture Organization/World Health Organization. Report of the Joint FAO/WHO Expert Consultation on the Risks and Benefits of Fish Consumption. Rome, Food and Agriculture Organization of the United Nations; Geneva, World Health Organization, 50 pp, 2011.
• 8. Farina M., Rocha J.B.T., Aschner M.: Mechanisms of methylmercury-induced neurotoxicity: evidence from experimental studies. Life Sci. 2011, 89, 555-563.
• 9. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Climate Change:Implications for Food Safety. Rome 2008.
• 10. Food Standards Australia New Zealand. Factsheet Mercury in fish. 2004. http://www.foodstandards.gov.au/scienceandeducation/factsheets/factsheets2004/mercuryinfishfurther2394.cfm
• 11. Forsyth D.S., Casey V., Dabeka R.W., McKenzie A.: Methylmercury levels in predatory fish species marketed in Canada. Food Add. Contam. 2004, 21(9), 849-856.
• 12. Główny Urząd Statystyczny. Informacje i opracowania statystyczne, Budżety gospodarstw domowych w 2010 r., Warszawa 2011.
• 13. Gochfeld M., Burger J.: Good Fish/Bad Fish: A Composite Benefit–Risk by Dose Curve. Neurotoxicology 2005, 26, 511-520.
• 14. Heath J.C., Banna K.M., Reed M.N., Pesek E.F., Cole N., Li J., Newland M.C.: Dietary selenium protects against selected signs of aging and methylmercury exposure. Neurotoxicology 2010, 31, 169-179.
• 15. Health Canada, Bureau of Chemical Safety, Human Health Risk Assessment of Mercury in Fish and Health Benefits of Fish Consumption. Canada, Ottawa 2007, 1-76.
• 16. Joint FAO/WHO Food Standards Programme Codex Committee on Food Additives and Contaminants. Discussion paper on the guideline levels for methylmercury in fish. 2006, CX/FAC 06/38/37.
• 17. Jud M.: Results of German research projects on methylmercury in seafood. Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit, 2010.
• 18. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 grudnia 2010 w sprawie przeglądu strategii Wspólnoty w zakresie rtęci. KOM (2010) 723.
• 19. Kružìková K., Randákt T., Kenšová R., Krupová H., Leontovyčová D., Svobodová Z.: Mercury and methylmercury concentrations in muscle tissue of fish cought in major rivers of the Czech Republic. Acta Vet. Brno 2008,77, 637-643.
• 20. Leblanc J.Ch., Sirot V., Volatier J.L., Bemrah-Aouachria N. et al.: Calipso - fish and seafood consumption study and biomarker of exposure to trace elements, pollutants and omega 3, AFFSA, DGAL, INRA. Geneva 2006.
• 21. Mahaffey K.R., Clickner R.P., Jeffries R.A.: Methylmercury and omega-3 fatty acids: co-occurrence of dietary sources with emphasis on fish and shellfish. Environ. Res. 2008, 107, 20-29.
• 22. Merritt K.A., Amirbahman A.: Mercury methylation dynamics in estuarine and coastal marine environments - A critical review. Earth-Science Reviews. 2009, 96, 54-66.
• 23. Miraglia M., Marvin H.J.P., Kleter G.A., Battilani P., Brera C., Coni E., Cubadda F., Croci L., De Santis B., Dekkers S., Filippi L., Hutjes R.W.A., Noordam M.Y., Pisante M., Piva G., Prandini A., Toti L., van den Born G.J., Vespermann A.: Climate change and food safety: an emerging issue with special focus on Europe. Food Chem. Toxicol. 2009, 47, 1009-1021.
• 24. Mrozek-Budzyn D., Kieltyka A., Majewska R.: Lack of Association Between Measles-Mumps-Rubella Vaccination and Autism in Children: A Case-Control Study. Pediatric Infectious Disease Journal 2010, 29(5), 397-400.
• 25. Myers G.J., Davidson P.W., Strain J.J.: Nutrient and methyl mercury exposure from consuming fish. J. Nutr. 2007, 137, 2805-2808.
• 26. National Institute of Nutrition and Seafood Research. Seafood database. http://www.nifes.no/index.php?page_id=167
• 27. National Research Council. Toxicological Effects of Methylmercury. National Academy Press, Washington, D.C. 2000.
• 28. Nikonorow M., Urbanek-Karłowska B.: Toksykologia żywności. PZWL, Wyd. II, Warszawa 1987.
• 29. Palmer R.F., Blanchard S., Wood R.: Proximity to point sources of environmental mercury release as a predictor of autism prevalence. Health Place 2009, 15, 18-24.
• 30. Ralston N.V.C., Ralston C.R., Blackwell III J.L.., Raymond L.J.: Dietary and tissue selenium in relation to methylmercury toxicity. Neurotoxicology 2008, 29, 802-811.
• 31. Ralston N.V.C., Raymond L.J.: Dietary selenium’s protective effects against methylmercury toxicity. Toxicology 2010, 278, 112-123.
• 32. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Dz. Urz. UE L 364 z 20.12.2006.
• 33. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 629/2008 z dnia 2 lipca 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1881/2006 ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Dz. Urz. UE L 173 z 3.7.2008.
• 34. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz. U. nr 61, poz. 417, ze zm.
• 35. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2010 r. w sprawie specyfikacji i kryteriów czystości substancji dodatkowych. Dz. U. nr 2, poz.3, ze zm.
• 36. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych. Dz. U. nr 85, poz. 466.
• 37. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 396/2005 z dnia 23 lutego 2005r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG. Dz. Urz. UE L 70 z 16.3.2005, ze zmianami.
• 38. Sahuquillo I., Lagarda M.J., Silvestre M.D., Farré R.: Methylmercury determination in fish and seafood products and estimated daily intake for the Spanish population. Food Addit. Contam. 2007, 24, 869-876.
• 39. Scientific opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain on a request from the Commission related to mercury and methylmercury in food. The EFSA Journal 2004, 34, 1-14.
• 40. Scientific opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain on a request from the European Parliament related to the safety assessment of wild and farmed fish. The EFSA Journal 2005, 236,1-118.
• 41. SCOOP (Scientific Co-operation on Questions Relating to Food). Assessment of dietary exposure to arsenic, cadmium, lead, mercury of the population of the European Union Member States. 2004.
• 42. Seńczuk W.: Toksykologia współczesna. PZWL, Warszawa 2006.
• 43. Shim S.M., Ferruzzi M.G., Kim Y.Ch., Janle E.M., Santerre Ch.R.: Impact of phytochemical-rich foods on bioaccessibility of mercury from fish. Food Chem. 2009, 112, 46-50.
• 44. Sirot V., Guerin T., Mauras Y., Garraud H., Volatier J.L., Leblanc J.Ch.: Methylmercury exposure assessment using dietary and biomarker data among frequent seafood consumers in France CALIPSO study. Environ. Res. 2008, 107, 30-38.
• 45. Spada L., Annicchiarico C., Cardellicchio N., Giandomenico S., Di Leo A.: Mercury and methylmercury concentrations in Mediterranean seafood and surface sediments, intake evaluation and risk for consumers. Int. J. Hyg. Environ. Health 2011, article in press.
• 46. Storelli M.M., Giacominelli Stuffler R., Storelli A., Marcotrigiano G.O.: Total mercury and methylmercury content in edible fish from the Mediterranean Sea. J. Food Prot. 2003, 66, 300-303.
• 47. Ström S., Helmfrid I., Glynn A., Berglund M.: Nutritional and toxicological aspects of seafood consumption - an integrated exposure and risk assessment of methylmercury and polyunsaturated fatty acids. Environ. Res. 2011, 111, 274-280.
• 48. The GEMS/Food Consumption Cluster Diets, WHO, 2007.
• 49. Thomson B., Rose M.: Environmental contaminants in foods and feeds in the light of climate change. Assuance and Safety of Crops & Foods 2011, 3, 2-11.
• 50. Williams P. G., Hersh J. H., Allard A., and Sears L. L.: A controlled study of mercury levels in hair samples of children with autism as compared to their typically developing siblings. Research in Autism Spectrum Disorders 2007, 2, 170-175.
• 51. Wojciechowska-Mazurek M., Starska K., Brulińska- -Ostrowska E., Plewa M., Karłowski K.: Badania monitoringowe ryb, owoców morza i ich przetworów. Bromat. Chem. Toksykol. 2008, 41, 525-529.
• 52. Wojciechowska-Mazurek M., Starska K., Mania M., Brulińska-Ostrowska E., Biernat U., Karłowski K.: Monitoring zanieczyszczenia żywności pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia. Część II. Wody mineralne, napoje bezalkoholowe, owoce, orzechy, ryż, soja, ryby i owoce morza. Rocz Panstw Zakl Hig 2010, 61, 27-35.
• 53. World Health Organization. Elemental mercury and inorganic mercury compounds: human health aspects. Geneva 2003.
• 54. World Health Organization. Evaluation of certain contaminants in food. WHO Technical Report Series, No.959, 2011.
• 55. The Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF), Annual Report. http://ec.europa.eu./food/food/rapidalert/ index_en.htm