Produkcja i ceny w rolnym cyklu koniunkturalnym w Polsce

• Autorzy: Jedruchniewicz A.

Warianty tytułu

EN

Production and prices in the agricultural business cycle in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cykl koniunkturalny w rolnictwie jest zagadnieniem ważnym i jednocześnie złożonym, gdyż wpływają na niego, obok czynników ekonomicznych, także zmiany przyrodnicze i uwarunkowania biologiczne. Opracowanie ma charakter empiryczny. Jego głównym celem jest zidentyfikowanie powtarzających się cech rolnego cyklu koniunkturalnego, które dotyczą zmian produkcji i cen. Na podstawie produkcji końcowej rolnictwa stwierdzono, iż w latach 2001–2015 długość pełnego cyklu wynosiła od 4 do 6 lat. Długość fazy wzrostowej od 2 do 4 lat, spadkowej zaś 1–2 lata. Amplituda wszystkich cykli opartych na danych rocznych była zbliżona do zera. W każdej fazie wzrostowej nastąpił skumulowany wzrost globalnej i końcowej produkcji rolniczej. Wzrosty w fazie lepszej koniunktury były znacznie większe niż spadki w gorszym okresie. Jedyną powtarzającą się cechą zmian wartości dodanej brutto był jej względny łączny wzrost w fazie wzrostowej w odniesieniu do łącznych zmian w fazie spadkowej. Przeciętne roczne oraz skumulowane dane wskazują, że dynamika cen w fazie lepszej koniunktury była zawsze większa niż dynamika w okresie gorszej koniunktury. W każdej fazie wzrostowej ceny w ujęciu skumulowanym wzrastały, w fazie spadkowej zaś najczęściej nieznacznie zmniejszały się. Ceny produkcji globalnej rolnictwa były w ujęciu rocznym bardziej dynamiczne i zmienne niż jej realne wartości. Natomiast skumulowane dynamiki cen i wartości produkcji w poszczególnych fazach cyklu rolnego zachowywały się bardzo podobnie. Przeciętne nożyce cen we wszystkich fazach wzrostowych oraz prawie we wszystkich fazach spadkowych były niekorzystne dla rolników.

EN

The business cycle in agriculture is an important and complex issue as, apart from economic factors, it is influenced by natural changes and biological conditions. The study is empirical. Its main purpose is to identify the recurring features of the agricultural business cycle that relate to changes in production and prices. Based on the final production of agriculture, it was found that in the years 2001– 2015 the length of the full cycle was from 4 to 6 years. The length of the growth phase is from 2 to 4 years, and the downward one is 1 to 2 years. The amplitude of all cycles based on annual data was close to zero. In each growth phase there was a cumulative increase in global and final agricultural production. The increases in the better economic phase were much larger than the decreases in a worse period. The only recurring feature of changes in gross value added was its relative increase in the upward phase with respect to total changes in the declining phase. Average annual and cumulative data indicate that the price growth in the better economic phase was always greater than the dynamics in the downturn. In each growth phase, prices increased in cumulative terms, while in the declining phase they were usually slightly reduced. The prices of gross agricultural production were more dynamic and volatile in annual terms than its real values. However, the cumulative dynamics of prices and production values in particular phases of the agricultural cycle behaved very similarly. The average price gap in all the growth phases and the greater number of inheritance phases were unfavourable for farmers.

Słowa kluczowe

PL

Polska; rolnictwo; koniunktura; produkcja rolna; produkcja globalna; produkcja towarowa; produkty rolne; ceny

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2019
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.109-129,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Jedruchniewicz A.

• Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

Bibliografia

• Barczyk R. (2000/2001). Metodologiczne problemy diagnozowania współczesnych wahań koniunkturalnych. Polityka Gospodarcza, 5–6, 43–58.
• Barczyk R. (2018). Morfologia cykli koniunkturalnych i cykli bankowych w gospodarce pol-skiej w latach 2000–2017. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 509, 32–45.
• Barczyk R., Kowalczyk Z. (1993). Metody badania koniunktury gospodarczej. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Chavas J.P. (1999). On the economic rationality of market participants: The case of expecta-tions in the U.S. pork market. Journal of Agricultural and Resource Economics, 24, 19–37.
• Czyżewski A. (2007). Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora rolnego. W: A. Czyżewski (red.). Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej (s. 15–56). Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
• Czyżewski A., Grzelak A. (2011). Rolnictwo w Polsce na tle sytuacji ogólnoekonomicznej kraju w okresie kryzysu 2007–2009. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 98 (3), 21–31.
• Czyżewski B., Matuszczak A. (2016). Determinanty nożyc cen w rolnictwie krajów Unii Europejskiej o zróżnicowanej strukturze agrarnej. Wieś i Rolnictwo, 3, 7–40.
• Drozdowicz-Bieć M. (2012). Cykle i wskaźniki koniunktury. Warszawa: Poltext.
• Ezekiel M. (1938). The Cobweb Theorem. The Quarterly Journal of Economics, 52 (2), 255–280.
• Friedman M., Friedman R. (2009). Wolny wybór (tłum. J. Kwaśniewski). Sosnowiec: Aspekt.
• Gardner B.L. (1990). The Economics of Agricultural Policy. Nww York: McGraw-Hill.
• Gorzelak, E., Zimny Z. (2012). Koniunktura w rolnictwie. Warszawa: Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH.
• Grzelak A. (2013a). Cykle koniunkturalne w rolnictwie na tle ogólnogospodarczych w Pol-s ce: podobieństwa i różnice. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rol nictwa i Agrobiznesu, 15 (2), 86–91.
• Grzelak A. (2013b). Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych w warunkach zmiany ko-niunktury gospodarczej (2007–2009). Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 100 (1), 78–88.
• Grzelak A. (2014). Koniunktura w rolnictwie w Polsce w świetle wybranych metod. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 16 (2), 68–72.
• GUS (2001–2017a). Rocznik statystyczny rolnictwa.Warszawa:Główny Urząd Statystyczny.GUS (2003–2017b). Rocznik statystyczny RP. Warszawa:Główny Urząd Statystyczny.
• Hamulczuk M. (2006). Cykliczne zmiany na rynku trzody chlewnej w Polsce. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 92 (2), 42–51.
• Hamulczuk M. (2014). Ryzyko cenowe a zmienność cen i relacji cenowych w rolnictwie, Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 101 (4), 54–67.
• Heberton Evans Jr. G. (1967). The law of demand: The roles of Gregory King and Charles Davenant. The Quarterly Journal of Economics, 81 (3), 483–492.
• Jędruchniewicz A. (2012). Cykl koniunkturalny w teorii szkoły austriackiej. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów SGH, 122, 37–58.
• Jędruchniewicz A. (2018a). Cykliczne wahania produkcji polskiego rolnictwa. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4, 117–140.
• Jędruchniewicz A. (2018b). Negatywne skutki regulowania cen rolnych. Wieś i Rolnictwo, 3, 137–154.
• Kacperska E. (2014). Zmiany w polskim handlu zagranicznym artykułami rolno-spożyw-czymi po akcesji do Unii Europejskiej. Przegląd Zachodniopomorski, 3 (2), 37–48.
• Kulawik J. (2016). Dylemat budżetowego wsparcia inwestycji rolniczych. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2 (347), 52–72.
• Lubiński M. (2004). Analiza koniunktury i badanie rynków. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Maśniak J. (2015). Cykl koniunkturalny w rolnictwie z perspektywy austriackiej szkoły ekonomii. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 111, 111–121.
• Maśniak J. (2016). Ceny w sektorze rolno-żywnościowym w warunkach cyklu koniunktu-ralnego. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 113, 5–16.
• Nowak A., Wójcik E. (2013). Zmiany w poziomie i strukturze produkcji rolnej w Polsce na tle UE. Zeszyty Naukowe SGGW. Problemy Rolnictwa Światowego, 13 (28), 59–67.
• Piłat K. (2017). Synchronizacja cykli koniunkturalnych krajów Europy Środkowo-Wschod-niej ze strefą euro. Folia Oeconomica. Acta Universitas Lodzensis, 2 (328), 201–216.
• Poczta W., Czubak W., Pawlak K. (2009). Zmiany w wolumenie produkcji i dochodach rolniczych w warunkach akcesji Polski do UE. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4, 40–52.
• Rembisz W. (2013). Kwestie ryzyka, cen, rynku, interwencji i stabilności dochodów w rolnic-twie. Warszawa: Vizja Press & IT.
• Seremak-Bulge J. (2016). Koniunktura w rolnictwie. W: J. Seremak-Bulge (red.). Rynek Rolny,2 (300) (s. 3–4). Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej–PIB.
• Sobiecki R. (2015). Interwencjonizm w rolnictwie: Dlaczego jest konieczny? Kw a r t a l n i k Nauk o Przedsiębiorstwie, 2, 38–47.
• Sowell T. (2004). Ekonomia stosowana (tłum. J.M. Fijor). Warszawa: Fijorr Publishing.
• Stańko S. (2008). Tendencje zmian cen produktów rolnych i żywnościowych w Polsce w latach 1996–2008. Zeszyty Naukowe SGGW. Problemy Rolnictwa Światowego, 4 (19), 416–423.
• Stępień S. (2015). Cykl świński w świetle zmian na globalnym rynku żywca wieprzowego. Poznań: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
• Tomek W.G., Robinson K.L. (2003). Agricultural Product Prices. Ithaca: Cornell University.
• Walczyk K., Szajner P. (2016). Koniunktura w rolnictwie. Warszawa: Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH.
• Ziętara W. (2009). Model polskiego rolnictwa. Wobec aktualnych wyzwań. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 73, 5–21

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir022019/05