Roślinność i niektóre właściwości odłogowanej gleby piaszczystej uprzednio użytkowanej rolniczo w warunkach deszczowania

• Autorzy: Rolbiecki S. , Stypczynska Z. , Klimek A. , Dlugosz J. , Rolbiecki R.

Warianty tytułu

EN

Flora and some proporties of fallow soil which was previously under arable cultivation in conditions of sprinkler irrigation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy określono wybrane właściwości fizyczno-chemicznobiologiczne gleby oraz sukcesję roślin w pierwszym roku zaniechania uprawy wybranych gatunków zbóż (gryki, prosa, kukurydzy) i okopowych (ziemniaków) prowadzonej w warunkach deszczowania. Badania przeprowadzono w roku 2005 w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy, na glebie bardzo lekkiej zaliczanej do kompleksu przydatności rolniczej żytniego słabego. Stwierdzono, że pod względem uziarnienia poziomy ornopróchniczne analizowanej gleby należały do dwóch grup granulometrycznych: piasku luźnego i piasku słabogliniastego. Zawierały one od 3 do 6% części spławialnych. Natomiast zawartość węgla organicznego mieściła się w zakresie 9,40-9,90 g kg-1 i były to wartości typowe dla gleb piaszczystych. Nie stwierdzono wyraźnych, ukierunkowanych różnic w zawartości węgla organicznego pomiędzy łanami kontrolnymi a uprzednio deszczowanymi. Na podstawie oznaczonych zawartości fosforu przyswajalnego poziomy orno-próchniczne analizowanych poletek można zaklasyfikować do I–III klasy zasobności, natomiast pod względem zawartości przyswajalnego potasu do I–IV klasy. Odczyn gleby (pH) wykazywał duże zróżnicowanie. W pierwszym roku odłogowania dominowały jednoroczne rośliny segetalne – głównie Conyza canadiensis – związane z jednej strony z właściwościami siedliska, z drugiej natomiast z prowadzoną wcześniej agrotechniką. Lekkie gleby piaszczyste, o dużej przepuszczalności i niskiej zawartości azotu sprzyjały jednocześnie rozwojowi chwastów o charakterze kserotermicznym (Agropyron repens, Filago arvensis). W odłogowanej glebie zagęszczenie roztoczy wahało się od 3,46 do 6,65 tys. osobn. ∙ m-2. Najwięcej tych stawonogów stwierdzono w glebie odłogu po uprawie kukurydzy. Na tym stanowisku oraz na powierzchni po uprawach gryki i prosa najliczniejszymi roztoczami były Actinedida, natomiast po uprawie ziemniaków Tarsonemida. Na badanym terenie liczebność drapieżnych Gamasida oraz saprofagicznych Oribatida była niska. Na analizowanych odłogach występowały tylko 4 gatunki mechowców. Najwięcej (3 gatunki) stwierdzono po uprawie kukurydzy. Najliczniejszym mechowcem był Scutovertex sculptus, który występował na wszystkich stanowiskach.

EN

Chosen chemical, physical and biological properties of a fallow soil as well as plant succession in the first year after cultivation of chosen cereals (buckwheat, millet, maize) and potatoes under sprinkler irrigation, were determined in the paper. Trials were conducted in 2005 at Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz on a very light soil classified to weak rye complex of agricultural suitability. It was found that in regard of granulation, humus horizons of the studied soil belonged to two textural groups: loose sandy soil and coarse sandy soil. They contained from 3 to 6 % silt and clay whereas the content of organic carbon was typical for sandy soils and ranged from 9,40 to 9,90 g kg-1. There were no marked and oriented differences in the organic carbon content between control fields and those which were previously irrigated. On the basis of available phosphorus and potassium contents, the humus horizons of the studied soil can be included to I–III and I–IV classes of soil fertility, respectively. Soil pH was very differentiated. In the first year of fallow, annual plants of arable lands were dominant (mostly Conyza canadiensis). It was connected with properties of habitat, and on the other hand with agricultural practices which were previously carried out. Loose sandy soils, characterized by large permeability and low nitrogen content, were favourable to the development of xerothermic weeds such as Agropyron repens and Filago arvensis. Concentration of mites on the studied areas ranged from 3,46 to 6,65 thousand individuals ∙ m-2. These arthrpods were most numerous on the fallow field after cultivation of maize in previous year. This field as well as fields after buckwheat and millet cultivation were characterized by domination of Actinedida, whereas that after potatoes – by Tarsonemida. The studied area was characterized by the low number of predacious Gamasida and saprophagous Oribatida. On the studied fallow fields 4 species of oribatid mites occurred only. Most species (3) were found on the field with maize as forecrop. From among oribatid mites, Scutovertex sculptus was the most numerous species and it was noted on all the sites.

Słowa kluczowe

PL

gleby odlogowane; deszczowanie; gleby piaszczyste; wlasciwosci fizykochemiczne; sukcesja roslin; chwasty segetalne; roztocze glebowe; Acari; mechowce; Oribatida

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 2/1
• Opis fizyczny: s.183-194,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rolbiecki S.

• Katedra Melioracji i Agrometeorologii, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, ul.Bernardyńska 6, 85-856 Bydgoszcz

autor

Stypczynska Z.

autor

Klimek A.

autor

Dlugosz J.

autor

Rolbiecki R.

Bibliografia

• Harasimowicz-Hermann G., Ignaczak S. Potencjalna produkcyjność ugoru w różnych systemach konserwacji gleby. Cz. II. Struktura fitocenozy chwastów i jej dynamizm. Inżynieria Ekologiczna, 12, Warszawa 2005, s. 108–110.
• Klimek A., Seniczak S., Żelazna E., Dąbrowska B. Akarofauna (Acari) skarp osadników produktów odpadowych Janikowskich Zakładów Sodowych. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Zootechnika 22, Bydgoszcz 1991, s. 151–165.
• Malicki L., Kurus J., Pałys E., Podstawka-Chmielewska E. Fitocenoza odłogu na glebie lekkiej i ciężkiej jako element krajobrazu rolniczego. Fragm. Agronom. (XIX), 73, Puławy 2002, s. 34–40.
• Marks M., Nowicki J., Szwejkowski Z. Odłogi i ugory w Polsce. Cz. I. Przyczyny odłogowania i zjawiska towarzyszące. Fragm. Agronom., (XVII), 65, Puławy 2000, s. 5–19.
• Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN Warszawa 2005, s. 1–537.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., Paul W., Ronikier M., Bernacki L., Cieślak E., Głowacki Z., Leda M., Mitka J., Paśnik A., Rostański K., Szeląg Z., Wójcicki J. J., Zalewska-Gałosz J., Zieliński J., Żukowski W. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2002, s. 1–442.
• Mocek A., Drzymała S., Maszner P. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. Akademii Rolniczej, Poznań 1997, s. 1–416.
• Rola J. Ekologiczno-gospodarcze skutki ugorów i odłogów w Polsce. Zesz. Probl. Nauk Roln., 418, Warszawa 1995, s. 37–44.
• Rolbiecki St., Żarski J., Dudek S. Wpływ nawadniania deszczownianego i nawożenia azotowego na zachwaszczenie zbóż uprawianych na glebie bardzo lekkiej. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Rolnictwo 47, Bydgoszcz 2001(a), s. 121–128.
• Rolbiecki St., Rzekanowski Cz., Rolbiecki R. Wpływ nawadniania deszczownianego i nawożenia azotowego na zachwaszczenie roślin okopowych uprawianych na glebie bardzo lekkiej. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Rolnictwo 47, Bydgoszcz 2001(b), s. 113-120.
• Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. PWN Warszawa 2004, s. 1–814.
• Seniczak S., Kaczmarek S., Ratyńska H., Seniczak A. Akarofauna (Acari) glebowa w strefie ekotonowej, pomiędzy zadrzewieniem śródpolnym a uprawą rzepaku, w krajobrazie rolniczym okolic Turwi. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Zootechnika 27, Bydgoszcz 1996 (a), s. 153–166.
• Seniczak S., Kaczmarek S., Ratyńska H., Seniczak A. Roztocze (Acari) glebowe strefy ekotonowej, pomiędzy zadrzewieniem śródpolnym a uprawą jęczmienia, w krajobrazie rolniczym okolic Turwi. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Zootechnika 27, Bydgoszcz 1996 (b), s. 139–151.
• Skubała P. Colonization of a dolomitic dump by oribatid mites (Acari, Oribatida). Pedobiologia 43, (2), 1999, s. 145–159