Rolnictwo w rozwoju obszarów wiejskich

• Autorzy: Zegar J.S.

Warianty tytułu

EN

Agriculture and rural development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Do najważniejszych procesów rozwoju społeczno-gospodarczego w drugim tysiącleciu naszej ery należą deruralizacja i dezagraryzacja. Procesy te wzajemnie się wspierają i warunkują. Nabrały one przyspieszenia wraz z rozwojem kapitalizmu, gospodarki rynkowej i uprzemysłowieniem. Ich przebieg w dobie postindustrialnej zaczyna się zmieniać, również w przypadku Polski. Wyzwania, jakie są obecnie formułowane pod adresem wsi i rolnictwa, a także obecne uwarunkowania rozwojowe wymagają nowego spojrzenia na relacje rolnictwa i wsi, w szczególności na ocenę procesu dezagraryzacji wsi oraz dalszy jego przebieg. Wiąże się to z rodzącą się zmianą paradygmatu rozwoju rolnictwa – przechodzeniem z rolnictwa industrialnego do rolnictwa zrównoważonego. Paradygmaty te różnią się wiązką celów i funkcji oraz sposobów produkcji (praktyk rolniczych). Pierwszy ogranicza się do maksymalizacji korzyści ekonomicznej i funkcji produkcyjnej oraz bazuje na szerokim wykorzystywaniu przemysłowych środków produkcji, natomiast drugi uwzględnia także dobra publiczne i funkcje ekosystemowe oraz bazuje na wykorzystywaniu zasobów przyrodniczych. Przyszłościową formą rolnictwa wydaje się rolnictwo ekologiczne, które wykazuje wysoką dynamikę wzrostu. W dającym się przewidzieć czasie najbardziej prawdopodobny jest jednak dualny rozwój rolnictwa, tj. mieszczący się w przedziale wyznaczanym przez przedsiębiorstwa korporacyjne i gospodarstwa rodzinne, jak też technologie (praktyki) industrialne i organiczne (ekologiczne). Wymienione zjawiska (procesy) są przedmiotem refleksji i analizy artykułu, którego celem jest przedstawienie możliwości wykorzystania rolnictwa w rozwoju wsi z uwzględnieniem stopnia urbanizacji.

EN

Deruralisation and deagrarianisation of countryside are the most important processes of socio-economic development of the second millennium. These processes are mutually supported and influenced. They have accelerated with the development of capitalism, market economy and industrialization. The course of these processes in the post-industrial era is beginning to change, also in Poland. Challenges that are currently faced by the countryside and agriculture, as well as new development realities, require a new look at the relationship of agriculture and the countryside, in particular at the assessment of deagrarianisation process and its continuation. This involves a change of the paradigm of agriculture development – which means shifting from industrial to sustainable agriculture. These paradigms are different in objectives and functions as well as ways of production (agricultural practices). The first paradigm is limited to maximization of economic benefits and production function while being based on the broad use of industrial means of production. The second one includes public goods and ecosystem functions in addition, and is based on the use of natural resources. The future seems to belong to organic farming which demonstrates high dynamics of growth. In the foreseeable future, however, we are most likely going to see a dual development of agriculture with agricultural corporations and family farms as the main stakeholders, i.e. industrial as well as organic farming. These phenomena (processes) are described in the article, which presents possible use of agriculture for the purpose of rural development, account taken of the degree of urbanisation.

Słowa kluczowe

PL

obszary wiejskie; rozwoj obszarow wiejskich; rolnictwo; rolnictwo industrialne; rolnictwo ekologiczne; rozwoj rolnictwa; dezagraryzacja wsi; gospodarstwa rolne; gospodarstwa ekologiczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.31-48,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zegar J.S.

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy, ul.Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa

Bibliografia

• Arystoteles (1964). Ekonomika (tłum. L. Piotrowicz). Warszawa: PWN.
• Cato (1956). O gospodarstwie wiejskim (tłum. S. Łoś) (Biblioteka Narodowa, seria II, nr 104). Wrocław–Kraków: Zakład im. Ossolińskich.
• Cork 2.0 Declaration (2016). A Better Life in Rural Areas. https://ec.europa.eu/agriculture/…/cork-declaration-2-0_en.pdf [dostęp: 18.01.2018].
• Cyceron (2010). O starości (tłum. Z. Cierniakowa). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• De Ponti T., Rijk B., van Ittersum M. (2012). The crop yield gaps between organic and conventional agriculture. Agricultural Systems, 109, 1–9.
• EC (2017a). EU Action for Smart Villages. https://ec.europa.eu/…/sites/…/rur-dev-small-villages_en.pdf [dostęp: 18.01.2018].
• EC (2017b). The Future of Food and Farming. EC, COM(2017) 713 final, Brussels, 29.11.2017.
• EEA (2017). Food in green light. A systems approach to sustainable food. Luxembourg: Publication Office of the European Union.
• FAO (2015). The State of Food Insecurity in the World 2015. Roma: Food and Agriculture Organization, International Fund for Agricultural Development & World Food Programme.
• Fottorino É. (1999). Człowiek ziemi (tłum. B. Firmanty, M. Radecka). Warszawa: LSW.
• Franks J.R. (2014). Sustainable intensification: A UK perspective. Food Policy, 47, 71–80.
• Głodowska M., Gałązka A. (2017). Wpływ rolnictwa ekologicznego na środowisko w koncepcji rozwoju zrównoważonego. Wieś i Rolnictwo, 2, 147–165.
• Goszczyński W. (2014). Smak zmiany. Nowe formy społecznej organizacji rolnictwa i konsumpcji żywności w Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Goszczyński W., Knieć W. (2010). Rolnictwo w sieci – alternatywne sieci produkcji i dystrybucji żywności. Wieś i Rolnictwo, 2 (147), 49–64.
• Halberg N., Panneerselvam P., Treyer S. (2015). Eco-functional intensification and food security: Synergy or compromise? Sustainable Agriculture Research, 4 (3), 126–139.
• IPES-Food (2016). From uniformity to diversity: a paradigm shift from industrial agriculture to diversified agroecological systems. International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (www.ipes-food.org).
• Kłodziński M. (2006). Aktywizacja społeczno-gospodarcza gmin wiejskich i małych miast. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Kremen C., Miles A. (2012). Ecosystem services in biologically diversified versus conventional farming systems: Benefits, extarnalities, and trade-offs. Ecology and Society, 17 (4); http://dx.doi.org/10.5751/ES-05035-170440 [dostęp: 18.01.2018].
• Ksenofont (1966). Wybór pism (tłum. S. Hammer et al.) (Biblioteka Narodowa, seria II, nr 39). Wrocław: Ossolineum.
• Meier M.S., Stoessel F., Jungbluth N., Juraske R., Stolze M. (2015). Environmental impacts of organic and conventional agricultural products – are the differences captured by the life cycle assessement? Journal of Environmental Management, 149, 193–208.
• Mockshell J., Kamanda J. (2017). Beyond the Agroecological and Sustainable Agricultural Intensification Debate: Is Blended Sustainability the Way Forward? German Development Institute, Discussion Paper 16.
• The Montpellier Panel (2013). Sustainable Intensification: A New Paradigm for African Agriculture. London.
• MROW (2016). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap II. Synteza (koordynator projektu: M. Stanny). Warszawa: EFRWP, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• OECD (2006). The New Rural Paradigm: Policies and Governance. Paris: OECD Publishing.
• OECD (2016). A New Rural Development Paradigm for the 21st Century: A Toolkit for developing countries. Paris: Development Centre Studies, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264252271-en [dostęp: 18.01.2018].
• Ponisio L.C., M’Gonigle K., Mace K.C., Palomino J., de Valpine P., Kremen C. (2015). Diversification practices reduce organic to conventional yield gap. Proceedings of the Royal Society of London, B 282, 20141396.
• Reganold J.P., Watcher J.M. (2016). Organic agriculture in the twenty-first century. Nature Plants, 2, 1–10.
• Runowski H., Filipiak T., Maciejczak M. (2017). Perspektywy rozwoju rolnictwa na drodze industrialnej. W: J.St. Zegar (red.). Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym, t. 39 (s. 51–89). Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
• Sadura P., Murawska K., Włodarczyk Z. (2017). Wieś w Polsce 2017: diagnoza i prognoza. Warszawa: Fundacja Wspomagania Wsi.
• Schumacher F.F. (1981). Małe jest piękne. Spojrzenie na gospodarkę świata z założeniem, że człowiek coś znaczy (tłum. E. Szymańska, J. Strzelecki). Warszawa: PIW.
• Silici L. (2014). Agroecology. What it is and what it has to offer. IIED, Issue Paper.
• Smith A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (tłum. A. Prejbisz, B. Jasińska). T. 1 (wyd. oryg. 1776). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Stanny M. (2013). Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Tittonel P.A. (2014). Ecological intensification of agriculture – sustainable by nature. Current Opinion in Environmental Sustainability, 8, 53–61.
• Tomczak F. (2005). Gospodarka rodzinna w rolnictwie: uwarunkowania i mechanizmy rozwoju. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Warron M.T. (1991). O gospodarstwie rolnym (tłum. I. Mikołajczyk). Wrocław–Warszawa–Kraków: PAN, Ossolineum.
• Wilkin J. (red.) (2010). Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Willer H., Lernoud J. (red.) (2017). The World of Organic Agriculture. Statistics and Emerging Trends 2017. Research Institute of Organic Agriculture (FiBL), Frick, and IFOAM – Organic International, Bonn, Version 1.2, 20.02.2017. http://www.organic-world.net/yearbook/yearbook-2017.html [dostęp: 18.01.2018].
• Woś A., Zegar J.St. (2002). Rolnictwo społecznie zrównoważone. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
• Wrzaszcz W. (2018). Organizational forms of organic farms in Poland. International Journal AGROFOR, 3(2), http://www.agrofor.rs/ba/index.php [dostęp: 18.01.2018].
• Zegar J.St. (2012). Współczesne wyzwania rolnictwa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir022018/02