Przekształcenia gruntów użytkowanych rolniczo w Polsce po 2010 roku - przyczyny, tendencje, zagrożenia

• Autorzy: Kowalik M.

Warianty tytułu

EN

Agricultural land use changes in poland after 2010 – reasons, trends and risks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dynamiczne zmiany prawne związane ze złagodzeniem dotychczasowej ochrony dóbr przyrodniczych, praw własności oraz uwarunkowania mikro- i makroekonomiczne niosą za sobą ryzyko utraty podstawowych zasobów nieodnawialnych, jakimi są gleby. Artykuł prezentuje podstawowe analizy statystyczne zmian powierzchni gruntów ze szczególnym uwzględnieniem gleb użytkowanych rolniczo na tle zmian głównych wskaźników ekonomicznych. Wizualizacji zmian dokonano z użyciem oprogramowania typu GIS. Przedstawiono je na tle aktualnego stanu prawnego obowiązującego w Polsce oraz literatury. Celem pracy, poza przedstawieniem tendencji przekształceń od 2010 roku, było określenie najistotniejszych zjawisk ekonomicznych i ewentualnych zagrożeń dla krajowych zasobów glebowych. Zasoby te są nie tylko podstawą zapewnienia właściwej gospodarki żywnościowej kraju, ale również źródłem różnorodności biologicznej, krajobrazowej i kulturowej. Przeprowadzone analizy jednoznacznie wskazują na spadek powierzchni gruntów ornych i użytków zielonych we wszystkich województwach (według danych geodezyjnych) dla badanego okresu. Spadek ten zachodzi między innymi na rzecz obszarów zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej, których powierzchnia uległa zwiększeniu we wszystkich województwach. Wzrost cen gruntów ornych zarówno w badanym okresie, jak i przewidywany w najbliższej przyszłości może przyczynić się do dalszego wzrostu popytu na grunty użytkowane rolniczo. Ostatnie zmiany prawne utrudniające nabywanie ziemi rolnej mogą jednak w znacznym stopniu ograniczyć trend wzrostowy.

EN

Dynamic legal changes related to relaxation of the current laws regulating the protection of natural and ownership together with macroeconomic determinants jeopardize non-renewable resources such as soil. The article contains a general analysis of agricultural land use transition trends in Poland, based on available statistical data, current legal acts and scientific papers. The aim of the work, apart from presenting transition trends since 2010, was to determine the most important economic processes and possible threats to national soil resources, which are not only the basis for national food security, but also a source of biodiversity, landscape and culture. Presented analysis clearly indicates a decrease in arable land and permanent grassland areas in all voivodeships (according to geodetic data) for the period considered. This decrease results from the growth of residential and industrial areas, which have increased in all voivodeships. The increase of arable land price per ha over the period analysed and the expected further price increase may contribute to a further increase in demand for arable lands. However recent legislative amendments that obstruct the acquisition of agricultural land may significantly limit the upward trend.

Słowa kluczowe

PL

grunty rolne; uzytkowanie gruntow; powierzchnia gruntu; wojewodztwa; uzytki zielone trwale; zasoby glebowe; zagrozenia gleb; ochrona gleb; wskazniki ekonomiczne; lata 2010-2016; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2017
• Numer: 31
• Opis fizyczny: s.45-51,tab.,wykr.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kowalik M.

• Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Polska

Bibliografia

• BDL-GUS, 2017. Bank Danych Lokalnych. https://bdl.stat.gov.pl/ (dostęp 30.11.2017).
• Dziennik Ustaw, 2016. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity). Dz.U. 2016 poz. 778.
• Dziennik Ustaw, 2017. Ustawa z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity). Dz.U. 2017 poz. 1161.
• Dziennik Ustaw, 2017. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jednolity). Dz.U. 2017 poz. 2196.
• Fogel A., 2016. Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych w miastach – ocena kierunków zmian prawnych. W: Ochrona środowiska a działalność inwestycyjna. Aspekty prawne; red. Z. Cieślak i A. Kosieradzka-Federczyk, Warszawa: Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania; Warszawskie Seminarium Aksjologii Administracji, t. 5, ss. 73-84, http://www.wit.edu.pl/dokumenty/wydawnictwa_naukowe/prace-studialne-WSAA/2016/001_fogel.pdf (dostęp 30.11.2017).
• Geszprych M., 2016. Ochrona gruntów rolnych w miastach - analiza aksjologiczno-prawna. W: Ochrona środowiska a działalność inwestycyjna. Aspekty prawne; red. Z. Cieślak i A. Kosieradzka-Federczyk, Warszawa: Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania; Warszawskie Seminarium Aksjologii Administracji, t. 5, ss. 85-100, http://www.wit.edu.pl/dokumenty/wydawnictwa_naukowe/prace-studialne-WSAA/2016/001_geszprych.pdf (dostęp 30.11.2017).
• Irwin E.G., Geoghegan J., 2001. Theory, data, methods: Developing spatially explicit economic models of land use change. Agriculture, Ecosystems & Environment. 85(1-3): 7-24.
• Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J., Lipiński J., 2013. Gospodarcze i ekologiczne skutki melioracji torfowisk w otoczeniu mineralnych gleb gruntów ornych o różnej jakości (na przykładzie doliny rzeki Por i torfowiska Kuwasy). Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 13(2): 33-52.
• Komisja Europejska, 2012. Report on the implementation of the Soil Thematic Strategy and ongoing activities. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX: 52012DC0046 (dostęp 30.11.2017).
• Krasowicz S., 2009. Regionalne zróżnicowanie polskiego rolnictwa a możliwości wdrażania polityk wspólnotowych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 1(50): 21-31.
• Kuemmerle T., Levers C., Erb K., Estel S., Jepsen M.R., Müller D., Plutzar C., Stürck J., Verkerk P.J., Verburg P.H., Reenberg A., 2016. Hotspots of land use change in Europe. Environmental Research Letters, 11: 64020.
• Maćkiewicz B., Karalus-Wiatr C. 2017. Agricultural land on built-up housing lots and the incomes of communes: an example of Rokietnica commune in the Poznań agglomeration. Quaestiones Geographicae, 36(2): 95-106.
• Matyka M., 2012. Analiza regionalnego zróżnicowania zmian w użytkowaniu gruntów w Polsce. Polish Journal of Agronomy, 10: 16-20.
• Meiyappan P., Dalton M., O’Neill B.C., Jain A.K., 2014. Spatial modeling of agricultural land use change at global scale. Ecological Modelling, 291: 152-174.
• Oueslati W., Alvanides S., Garrod G., 2015. Determinants of urban sprawl in European cities. Urban studies (Edinburgh, Scotland), 9: 1594-1614.
• QGIS, 2017. https://qgis.org/ (dostęp 30.11.2017).
• Stuczyński T., Kozyra J., Łopatka A., Siebielec G., Jad-czyszyn J., Koza P., 2007. Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 7: 77-115.