Ocena asortymentu sklepików szkolnych i automatów z żywnością przeznaczoną do sprzedaży w szkołach podstawowych miejskich i wiejskich w Polsce w 2013 roku

• Autorzy: Wolnicka K. , Taraszewska A. , Jaczewska-Schuetz J.

Warianty tytułu

EN

Assessment of assortment of school shops and vending machines in primary schools in urban and rural areas in Poland in 2013

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wstęp. Prawidłowe odżywianie jest jednym z determinantów zdrowia. Sklepik szkolny to miejsce, które daje uczniom możliwość zakupu żywności, napojów podczas pobytu w szkole i dlatego tak ważne jest, by produkty w nim oferowane były polecane w codziennym żywieniu tej grupy populacyjnej. Dotychczasowe badania wskazują na niewłaściwy, z punktu widzenia zdrowia, dobór asortymentu w większości sklepików funkcjonujących w polskich szkołach podstawowych. Cel pracy. Ocena asortymentu sklepików szkolnych i automatów z żywnością i napojami przeznaczonymi do sprzedaży na terenie polskich szkół podstawowych w miastach i na wsi w 2013 roku. Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w roku szkolnym 2012/2013 w 85 szkołach podstawowych z pięciu losowo wybranych województw Polski: mazowieckiego, pomorskiego, opolskiego, podkarpackiego oraz wielkopolskiego. W badaniu uczestniczyły 42 szkoły miejskie i 43 szkoły wiejskie. Narzędziem badawczym była ankieta wypełniana przez dyrektorów szkół, zawierająca pytania dotyczące organizacji żywienia, w tym asortymentu sklepiku szkolnego. Wyniki. Sklepiki szkolne znajdowały się w 60% szkół - w 64,3% szkół miejskich oraz w 55,8% szkół wiejskich. 84% dyrektorów zadeklarowała wprowadzenie pewnych ograniczeń dotyczących asortymentu. Dotyczyły one najczęściej sprzedaży chipsów, niektórych rodzajów słodkich napojów i rzadziej niektórych rodzajów słodyczy. Większość sklepików szkolnych oferowała: batony i ciastka zbożowe (82,4%), wodę (72,5%) i soki (70,6%), batony czekoladowe (66,7%), cukierki/lizaki/żelki (62,7%), drożdżówki (62,7%) oraz kanapki (60,8%). Owoce dostępne były tylko w 52,9% szkół, warzywa w 23,5%, a produkty mleczne w 47,1%. W większości automatów najczęściej dostępne były batony czekoladowe (80%), soki (80%) i słodkie napoje (60%). Wnioski. Asortyment sklepików szkolnych i automatów z żywnością i napojami, pomimo że ulega stopniowo poprawie, jest wciąż niezadowalający z punktu widzenia walorów zdrowotnych. Zmiana na prozdrowotny asortymentu produktów spożywczych i napojów oferowanych do sprzedaży na terenie szkoły jest istotna także z uwagi na kształtowanie bądź utrwalanie prawidłowych nawyków żywieniowych uczniów.

EN

Introduction. Proper nutrition is one of the determinants of health. The school shop is a place that gives the student the opportunity to purchase food and beverages during school time, so it’s important that the products it offers were recommended in the daily nutrition of this population group. Previous studies indicate improper selection of food and beverages, from a health perspective, in most shops functioning in the Polish primary schools. Aim. Assessment of assortment of shops and vending machines in the Polish primary schools in urban and rural areas in 2013. Materials and methods. The study was conducted in the school year 2012/2013 in 85 primary schools from five randomly selected Polish provinces: Mazovia, Pomerania, Opole Province, Sub-Carpathian region and Greater Poland region. The study involved 42 schools in urban and 43 schools in rural areas. The research tool was a questionnaire filled in by school heads, containing questions concerning the organization of nutrition, including school shops’ assortment. Results. Shops were in 60% of schools - in 64.3% of schools in urban and 55.8% schools in rural area. 84% of directors declared certain restrictions on school shops assortment. They concerned mostly the sale of potato crisps, some types of sugary drinks and less certain kinds of sweets. Most school shops offered: cereal bars and biscuits (82.4%), water (72.5%), juices (70.6%), chocolate bars (66.7%), candy/lollipops/jelly beans (62.7%), sweet rolls (62.7%) and sandwiches (60.8%). In most vending machines most often were sold: chocolate bars (80%), juices (80%) and sweet drinks (60%). Conclusions. An assortment of shops and vending machines in primary schools, although gradually improving, is still unsatisfactory from the health perspective. Changes of school shops’ assortment and offering “healthy” foods and beverages is important because of the formation or consolidation of correct eating habits of students.

Słowa kluczowe

PL

dzieci szkolne; mlodziez; zywienie czlowieka; nawyki zywieniowe; szkoly podstawowe; miasta; wies; sklepy szkolne; automaty do sprzedazy; produkty spozywcze; asortyment; rok 2013; ocena

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2015
• Tom: 42
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.209-216,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wolnicka K.

• Pracownia Żywienia Zbiorowego Dzieci i Młodzieży, Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, Instytut Żywności i Żywienia, ul.Powsińska 61/63, 02-903 Warszawa

autor

Taraszewska A.

• Pracownia Żywienia Zbiorowego Dzieci i Młodzieży, Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, Instytut Żywności i Żywienia, ul.Powsińska 61/63, 02-903 Warszawa

autor

Jaczewska-Schuetz J.

• Pracownia Żywienia Zbiorowego Dzieci i Młodzieży, Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, Instytut Żywności i Żywienia, ul.Powsińska 61/63, 02-903 Warszawa

Bibliografia

• 1. Woynarowska B., Małkowska-Szkutnik A., Mazur J.: School meals policy on promoting healthy eating in schools in Poland. Med. Wieku. Rozw., 2011, 3Pt1, 232-239.
• 2. Szatko F., Wierzbicka M., Grzybowski A.: Kariogenne wzorce żywieniowe polskich dzieci narzucone przez sklepiki szkolne. Prz. Stomatol. Wieku. Rozw., 2001, 3/4, 80-86.
• 3. Ludwig D.S., Peterson K.E., Gortmaker S.L.: Relation between consumption of sugar-sweetened drinks and childhood obesity: a prospective observational analysis. Lancet 2001,357,505- 508.
• 4. Wolnicka K., Jaczewska-Schuetz J.: Zachowania żywieniowe dziewcząt i chłopców klas V-VI szkół podstawowych z losowo wybranych szkół warszawskich. Żyw. Człow. Metab., 2010, 4, 255-267.
• 5. Wolnicka K., Jaczewska-Schuetz J.: Organization of nutrition and health promotion activities in the field of nutrition and physical activity in primary schools. Pol. J. Public. Health., 2012, 122, 4, 342-347.
• 6. Jaczewska-Schuetz J.: Analiza żywienia zbiorowego w Polsce w szkołach podstawowych i gimnazjach z uwzględnieniem ilości stołówek szkolnych, liczby uczniów korzystających z posiłków szkolnych oraz struktury finansowania tych posiłków. Żyw. Człow. Metab., 2014, 4, 290-302.
• 7. Wolnicka K., Jaczewska-Schuetz J., Taraszewska A.: Ocena wartości odżywczej całodziennych racji pokarmowych dzieci uczęszczających do warszawskich szkół podstawowych. Roczn. PZH 2012, 63,4, 447-453.
• 8. Dz. U. z 2015 r., poz. 1256.