PL
Cel pracy. Ocena zachowań żywieniowych grupy biegaczy długodystansowych trenujących rekreacyjnie i wyczynowo. Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie 140 młodych mężczyzn, biegaczy długodystansowych, trenujących rekreacyjnie (N = 90) i wyczynowo (N = 50), z zastosowaniem autorskiej walidowanej ankiety dotyczącej realizacji jakościowych rekomendacji szwajcarskiej piramidy żywienia sportowców. W analizie wyników zastosowano test zależności chi-kwadrat z pakietu statystycznego PQStat ver. 1.6, za istotne przyjmując prawdopodobieństwo testowe na poziomie p < 0,05, a za wysoce istotne na poziomie p < 0,01 i p < 0,001. Wyniki. Biegacze długodystansowi najczęściej deklarowali stosowanie urozmaiconej diety (90%) oraz ograniczanie spożywania słodkich lub słonych przekąsek (87,86%) i produktów typu fast food (83,57%). Często także preferowali spożywanie wody i innych napojów niesłodzonych (77,14%), uwzględniali produkty zbożowe w każdym posiłku (73,57%) oraz unikali spożywania napojów słodkich gazowanych (75,71%) i energetyzujących (70,71%). Ponadto codziennie spożywali przynajmniej 3 posiłki (67,14%) oraz 3–5 porcji warzyw i owoców (66,43%), a także ograniczali tłuszcze zwierzęce (62,86%), preferując tłuszcze roślinne (54,28%). Sportowcy rzadziej natomiast z zalecaną częstością spożywali pełnoziarniste produkty zbożowe (48,57%), warzywa (37,86%), w tym surowe (42,86%), produkty mleczne (45%) oraz ryby (44,28%). Wykazano także, iż biegacze wyczynowi istotnie częściej niż rekreacyjni spożywali wodę i inne napoje niesłodzone (90,00 vs 73,33%; p < 0,05) oraz przynajmniej 2 porcje warzyw dziennie (52,00 vs 30,00%; p < 0,05), a także ograniczali spożywanie tłuszczów zwierzęcych (74,00 vs 56,67%; p < 0,05), napojów słodkich gazowanych (92,00 vs 66,67%; p < 0,001) i energetyzujących (90,00 vs 60,00%; p < 0,001) oraz słodkich i słonych przekąsek (98,00 vs 82,22%; p < 0,01). Wnioski. Wykazano ograniczoną skalę realizacji jakościowych rekomendacji piramidy szwajcarskiej dla sportowców, zróżnicowaną w zależności od poziomu sportowego, ze wskazaniem na korzystniejsze zachowania żywieniowe biegaczy długodystansowych trenujących wyczynowo niż rekreacyjnie.
EN
Objective. To evaluate eating habits of long-distance runners practicing sport for recreational purposes or professionally. Materials and method. The research was carried out in a group of 140 young male long-distance runners who practiced sport for recreation (N=90) or professionally (N=50), with the use of an original validated questionnaire concerning the implementation of quality recommendations of the Swiss food pyramid for sports people. The results were analyzed using Chi^2 test from the software package PQStat ver. 1.6. Test probability of p<0.05 was regarded as significant, and p<0.01 and p<0.001, as highly significant. Results. Long-distance runners most often declared having a varied diet (90%) and limited consumption of sweet or salty snacks (87.86%) and fast food (83.57%). Moreover, they often preferred drinking water and other unsweetened beverages (77.14%), included cereal products in every meal (73.57%) and avoided sweet fizzy drinks (75.71%) and energy drinks (70.71%). They consumed at least three meals daily (67.14%), and 3–5 portions of fruit and vegetables (66.43%); in addition, they limited the consumption of animal fats (62.86%), and preferred vegetable fats (54.28%). However, the sportsmen consumed whole-grain cereal products (48.57%), vegetables (37.86%), including raw vegetables (42.86%), dairy products (45%) and fish (44.28%) less often than recommended. The study demonstrated that professional runners significantly more often drank water and other unsweetened beverages than those recreational (90.00 vs. 73.33%; p<0.05) and consumed at least two portions of vegetables daily (52.00 vs. 30.00%; p<0.05), and also limited the consumption of animal fats (74.00 vs. 56.67%; p<0.05), sweet fizzy drinks (92.00 vs. 66.67%; p<0.001), energy drinks (90.00 vs. 60.00%; p<0.001) and sweet or salty snacks (98.00 vs. 82.22%; p<0.01). Conclusions. The study demonstrated that the implementation of quality recommendations of the Swiss food pyramid for sports people was limited among the study participants, which varied depending on the level of sports activity. Professional long-distance runners displayed healthier eating habits than those who practiced sport for recreational purposes.