Studia nad rozwojem obszarów wiejskich - od paradygmatu wzrostu do rezyliencji

• Autorzy: Dacko A. , Dacko M.

Warianty tytułu

EN

Studies on the development of rural areas - from the growth paradigm to resilience

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Koncepcje rozwoju obszarów wiejskich podlegały w ciągu ostatnich dekad dość wyraźnej ewolucji. W jej ramach powojenny prymat wzrostu gospodarczego ustępował stopniowo późniejszemu nurtowi ekologizacji wsi. Z perspektywy czasu nowa formuła także uległa dezaktualizacji. W latach 80. XX w. negatywne aspekty obu tych skrajności miała wyeliminować idea zrównoważonego rozwoju. W swoim rozkwicie stała się ona kluczowym elementem polityk, planów i strategii – na poziomie zarówno lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. W naukach społecznych nie bez powodu podniesiono ją więc do rangi nowego paradygmatu. Okazało się jednak, że realizacja zrównoważonego rozwoju natrafia na liczne i trudne do przezwyciężenia bariery implementacyjne. Tym samym zrównoważony rozwój wsi, choć teoretycznie możliwy i zdroworozsądkowo potrzebny, wciąż ma charakter bardziej postulatywny i życzeniowy niż praktyczny. Zdaniem autorów nową perspektywę na skuteczne wdrażanie trwałego i zrównoważonego rozwoju wsi otwiera koncepcja rezyliencji. W warunkach polskich jest ona w odniesieniu do obszarów wiejskich nowością. Koncepcja ta nie występuje samoistnie – jej implementacja wymusza powiązanie z podejściem systemowym. Praca ma charakter teoretyczny. Jej celem jest określenie systemowego kontekstu obszarów wiejskich oraz przedstawienie – w powiązaniu z owym kontekstem – zarysu koncepcji rezyliencji w zarządzaniu rozwojem obszarów wiejskich.

EN

The concepts of rural development were subject to quite clear evolution over the last decades. As a part of the latter, the post-war primacy of economic growth gradually gave way to the later trend of making the countryside pro-ecological. In retrospect, the new formula also became obsolete. In the 1980s, the negative aspects of both extremes were to be eliminated by the idea of sustainable development. In its flourishing period, it became a key element of policies, plans and strategies at the local, regional and national levels. In the social sciences, it was not without reason that it was raised to the rank of a new paradigm. It turned out, however, that the implementation of sustainable development encounters numerous implementation barriers which are difficult to overcome. Thus, the sustainable development of rural areas, although theoretically possible and reasonable, is still rather postulated and wishful than practical. According to the authors, a new perspective on the effective implementation of stable and sustainable rural development is given by the concept of resilience, which is quite new in the context of Polish rural areas. The concept does not occur spontaneously – its implementation forces the involvement of a system approach. The article is theoretical in nature. The authors elaborate on the aspects of rural system functioning and outline the concept of resilience in managing rural development.

Słowa kluczowe

PL

obszary wiejskie; rozwoj obszarow wiejskich; rozwoj zrownowazony; rozwoj wsi; koncepcje rozwoju

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.49-64,bibliogr.

Twórcy

autor

Dacko A.

• Katedra Geodezji Rolnej, Katastru i Fotogrametrii, Uniwersytet Rolniczy im.Hugona Kołłątaja w Krakowie, ul.Balicka 253a, 30-198 Kraków

autor

Dacko M.

• Instytut Ekonomiczno-Społeczny, Uniwersytet Rolniczy im.Hugona Kołłątaja w Krakowie, al.Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

Bibliografia

• Adamowicz M., Zwolińska-Ligaj M. (2009). Koncepcja wielofunkcyjności jako element zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Zeszyty Naukowe SGGW. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2 (51), 11–38.
• Ashby W.R. (1963). Wstęp do cybernetyki (tłum. B. Osuchowska, A. Gosiewski). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bajerowski T. (red.) (2003). Podstawy teoretyczne gospodarki przestrzennej i zarządzania przestrzenią. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Berkes F., Colding J., Folke C. (red.) (2002). Navigating Social-Ecological Systems: Building Resilience for Complexity and Change. Cambridge: Cambridge University Press.
• Biniek Z. (2002). Elementy teorii systemów, modelowania i symulacji. Szczecin: Infoplan.
• Budzyński O. (2002). Dylematy ekologizacji gmin wiejskich. Taktyka ekorozwoju gminy. Kraków: Wydawnictwo Zielone Brygady.
• Cempel C. (2006). Teoria i inżynieria systemów. Radom: Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB.
• Dacko A. (2006). Tworzenie warunków do rozwoju terenów wiejskich poprzez scalanie gruntów: Aspekt teoretyczny. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 2 (2), 29–39.
• Dacko M. (2010). Systems dynamics in modeling sustainable management of the environment and its resources. Polish Journal of Environmental Studies, 19 (4), 699–706.
• Dacko M. (2011). Koncepcja zrównoważonego rozwoju w naukach ekonomicznych. Inspiracje, ewolucja, perspektywy. W: A. Bołtromiuk, M. Kłodziński (red.). Natura 2000 jako czynnik zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich regionu Zielonych Płuc Polski (s. 19–48). Warszawa: Instytut Rolnictwa Wsi i Rolnictwa PAN.
• Dacko M. (2015). The issue of environmental resources management in the light of the model of tragedy of the commons: Systemic approach. Problemy Ekorozwoju, 1 (10), 21–30.
• Dacko M., Bielecka P. (2015). Problematyka gospodarowania zasobami środowiska w świetle systemowego archetypu tragedii dóbr wspólnych. Ekonomia i Środowisko, 2 (53), 10–22.
• Dacko M., Dacko A. (2011). Dylematy zrównoważonego rozwoju polskiego rolnictwa. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa Agrobiznesu, 13 (8), 33–38.
• Davis W. (2011). Wheat Belly: Lose the Wheat, Lose the Weight, and Find Your Path Back to Health. New York: Rodale Books.
• Domański R. (2004). Geografia ekonomiczna. Ujęcie dynamiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Domeradzki P. (2010). Zrównoważony rozwój jako nowa etyka przyszłości. Kultura i Edukacja, 4 (78), 7–20.
• Drobniak A. (2015). Koncepcja urban resilience: narzędzie strategicznej diagnozy i monitoringu miast. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77 (1), 119–143.
• Gomółka Z. (2000). Cybernetyka w zarządzaniu. Warszawa: Placet.
• Gore A. (2007). Niewygodna prawda (tłum. J. Golik-Skitał, A. Malinowska). Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga.
• Gunderson L.H., Holling C.S. (red.) (2002). Panarchy: Understanding Transformations in Human and Natural Systems. Washington D.C.: Island Press.
• Hardin G. (1968). The tragedy of the commons. Science, 162, 1243–1248.
• Heffner K., Czarnecki A. (red.) (2011). Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich. Warszawa: Instytut Rolnictwa Wsi i Rolnictwa PAN.
• Heijman W., Hagelaar G., Heide M. von der (2007). Rural Resilience as a New Development
• Concept. 100th EAAE Seminar, Serbian Association of Agricultural Economists, 21–23.06.2007, Novi Sad, Serbia and Montenegro.
• Holling C.S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecology and Systematics, 4, 1–23.
• Kiełczewski D. (2001). Ekologia społeczna. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
• Kronenberg J., Bergier T. (2010). Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce. Kraków: Fundacja Sendzimira.
• Kuder D. (2014). Nowe modele wzrostu gospodarczego a paradygmat zrównoważonego rozwoju. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 38, 27–39.
• Lange O. (1962). Całość i rozwój w świetle cybernetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Laszlo E. (1978). Systemowy obraz świata (tłum. U. Niklas). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Łukaszewicz R. (1975). Dynamika systemów zarządzania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Malhotra Y. (1999). Knowledge management for organizational white-waters: An ecological framework. Knowledge Management (UK), marzec, 18–21.
• Matysiak A., Struś M. (2015). Paradygmat rozwoju zrównoważonego. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego, 213, 11–21.
• Mazur M. (1983). Homeostaza społeczna. W: M. Pęcherski, J. Tudrej (red.). Procesy samoregulacji w oświacie. Problemy homeostazy społecznej (s. 107–115). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Michnowski L. (1995). Jak żyć? Ekorozwój albo? Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
• Ostrom E., Gardner R., Walker J. (1994). Rules, Games & Common-Pool Resources. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Płoszajski P. (1998). Organizacja przyszłości: przerażony kameleon. W: S. Borkowska, P. Boh dziewicz (red.). Menedżer u progu XXI wieku. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
• Poskrobko B. (2013). Paradygmat zrównoważonego rozwoju jako wiodący kanon w badaniu nowych obszarów ekonomii. Ekonomia i Środowisko, 3 (46), 10–24.
• Schouten M., Heide M. von der, Heijman W. (2009). Resilience of social-ecological systems in European rural areas: Theory and prospects. 113th EAAE Seminar, Serbian Association of Agricultural Economists, 9–11.10.2009, Belgrade, Serbia.
• Senge P. (2006). Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się (tłum. H. Korolewska-Mróz). Kraków: Wolters Kluwer.
• Sztumski W. (2006). Idea zrównoważonego rozwoju a możliwości jej urzeczywistnienia. Problemy Ekorozwoju, 1 (2), 73–76.
• Świątek L. (2015). Miasta spustoszone: Koncepcja rezyliencji w procesie rewitalizacji małych i średnich miast. Przestrzeń i Forma, 23 (1), 117–128.
• Walker B., Holling C.S., Carpenter S.R., Kinzig A. (2004). Resilience, adaptability and transformability in social-ecological systems. Ecology and Society, 9 (2), 5.
• Zadroga A. (2016). Sustainable development jako paradygmat rozwoju społeczno-gospodarczego. W: R. Tabaszewski, K. Sawicki, A. Błachut (red.). Przestrzenie badawcze młodych naukowców. Inspiracje – Innowacje – Wdrożenia (s. 11–24). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Zegar J. (red.) (2013). Zrównoważenie polskiego rolnictwa. Warszawa: Wydawnictwo GUS.
• Żylicz T. (2010). Czy studentów ekonomii należy uczyć o trwałym rozwoju? W: B. Poskrobko (red.). Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Zarys problemów badawczych i dydaktyki (s. 84–94). Białystok: Wyższa Szkoła Ekonomiczna.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir022018/03