Mikrorzeźba jamowokopczykowa w granicach wiatrowału w słowackich Tatrach Wysokich

• Autorzy: Rojan E.

Warianty tytułu

EN

Pit-and-mound microrelief in the windthrow area in the Slovak High Tatras

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Mountain slopes covered with compact stands get significantly transformed as a result of extreme processes of catastrophic type. One of the factors that cause rapid changes in the environment of such areas, including relief, are strong winds. A direct resuit of thelr action are fallen trees. They form the nucleus of development of microrelief which consists of characteristic groups of cavities and mounds. Such forms have been the subject of research within the windthrow area in the Slovak High Tatras. Within the limits of 10 polygons selected for detailed studies (total area of over 5,500 m²) all the fallen trees were measured (176 in total). It was calculated, among others, that one tree fallen during the storm in the Slovak High Tatras changed the relief of an area of approximately 3.64 m². On the average, there are 3.2 fallen trees per 100 m². Cavities and rootstocks represent 11.3% of the total area of the surveyed polygons. The estimated total surface area of the analysed forms created in just three hours on 19 Nov. 2004 is therefore about 1,400 ha (14 km²). Pit-and-mound microrelief characteristic of the studied slopes is modelled by morphogenetic processes such as falling off, wash away and deflation and get consolidated by gradually encroaching vegetation, leading to its masking. The size of the rapidly transformed land ( cavities and rootstocks, the n mounds) will increase at most by a few percent, mainly as a result of the evolution of mounds. These forms will account for 15-20% of the entire windthrow area of the Slovak High Tatras, which is typical for spruce forests transformed as a result of strong winds.

Słowa kluczowe

PL

analiza mikrorzezby; mikrorzezba jamowokopczykowa; wiatrowaly; Tatry Wysokie; Slowacja; rzezba terenu

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2012
• Tom: 49
• Opis fizyczny: s.173-183,rys.,tab.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rojan E.

• Zakład Geomorfologii, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Argalács M., 2005, Groźne godziny i niepewne miesiące, Tatry, TPN, nr 1 (11), 14-15.
• Balon J., Maciejowski W., 2005, Wpływ huraganowego wiatru z dnia 19 listopada 2004 na krajobraz południowego skłonu Tatr, [w:] A. Szponar, S. Horska-Schwarz (red.), Struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu, Problemy Ekologii Krajobrazu, Wrocław, t. XVII, 92-99.
• Clinton B., Baker C., 2000, Catastrophic windthrow in the southern Appalachians: characteristics of pits and mounds and initial vegetation responses, Forest Ecology and Management 126, 51-69.
• Dąbrowska K., 2009, The morphogenetic impact of the bora type wind (19th November 2004) on the relief of Danielov dom area (The High Tatras), [w:] A. Łajczak, E. Rojan (red.), Geological of the Euroasiatic Alpids, Landform Analysis, vol. 11, 5-10.
• Gerlach T., 1960, W sprawie genezy kopczyków ziemnych na Hali Długiej w Gorcach, Przegląd Geograficzny 32, z. 1-2, 86-93.
• Hess M., 1974, Piętra klimatyczne Tatr, Czasopismo Geograficzne 45, z. 1, 75-94.
• Koreň M., 2005, Potęga przyrody, Tatry, TPN, nr 1 (11), 10.
• Kotarba A., 1970, The morphogenetic role of foehn wind in the Tatra Mts., Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 4, Kraków, 159-169.
• Lukniš, M., 1973, Reliéf Vysokých Tatier a ich predpolia, SAV, Bratislava, 1-375.
• Motyčka V., 2005, Vietor v Tatrách., Vydavatel'stwo EPOS, s.r.o., Ružomberok, 1-127.
• Niedźwiedź T. (red.), 2003, Słownik meteorologiczny, 2003, Warszawa, IMGW, 1-119.
• Norman S., Schaetzl R., Small T., 1995, Effects of slope angle on mass movement by tree uprooting, Geomorphology 14, 19-27.
• Pawlik Ł, 2009, Znaczenie saltacji wykrotowej w kształtowaniu rzeźby stoku, Czasopismo Geograficzne 80, z. 3, 130-146.
• Rojan E., 2007, „Vel'ka kalamita” - przyczyny i skutki huraganu w Tatrach Słowackich, [w:] J. Szkutnicki, U. Kossowska-Cezar, E. Bogdanowicz, M. Ceren (red.), Cywilizacja i żywioły, PTGeof., IMiGW, Warszawa, 70-77.
• Rojan E., 2010, Rola silnych wiatrów w przekształcaniu rzeźby terenu w piętrze leśnym gór, na przykładzie wiatrowału w słowackich Tatrach Wysokich, Czasopismo Geograficzne 81, z. 1-2, 103-123.
• Rojan E., 2011, Relief changes of the windthrown area in the Slovak High Tatras, [w:] Fleischer P., Homolová Z. (red.), Monografická štúdia o dôsledkoch vetrovej kalamity z roku 2004 na prírodnéprostredie Vysokých Tatier, 10 (43), Štátne lesy Tatranského národného parku, Tatranská Lomnica, 131-142.
• Scatena F., Lugo A., 1995, Geomorphology, disturbance and the soil vegetation of two subtropical wet steepland watersheds of Puerto Rico, Geomorphology, 13, 199-213.
• Schaetzl R.J., Follmer L.R., 1990, Longevity of treethrow microtopograph: implications for mass wasting, Geomorphology 3, 113-123.
• Skrzydłowski T., 2005, Okiem polskich leśników, Tatry, TPN, nr 1 (11), 18-19.
• Tatry, 2005, dvojmesacnik Statnych lesov TANAP, Tatranska Lomnica, z. 1.