Zachwaszczenie upraw zbóż i jego zmiany w czasie w wybranych siedliskach Zewnętrznych Karpat Zachodnich

• Autorzy: Grabowska-Orzadala M.

Warianty tytułu

EN

Weed infestation of cereal crops and its variability in time in selected Outer Western Carpathian habitats

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1979-1983 (I okres) oraz 2005-2006 (II okres) przeprowadzono badania, których celem była ocena zachwaszczenia upraw zbóż i jego zmian w czasie w wybranych siedliskach, które, z powodu lokalizacji w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich oraz ekstensywnych metod gospodarowania, można uznać za niesprzyjające produkcji rolniczej. Materiał badawczy stanowiło 131 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w uprawach zbóż w sześciu siedliskach metodą fitosocjologiczną Braun-Blanquet’a. Materiał z każdego okresu badań wykorzystano do oceny bogactwa gatunkowego chwastów towarzyszących zbożom, a także określono stałość fitosocjologiczną i współczynniki pokrycia powierzchni poszczególnych taksonów oraz określono gatunki dominujące i ich rolę w poszczególnych siedliskach Stwierdzono, że bogactwo gatunkowe chwastów towarzyszących uprawom zbóż w badanym wieloleciu zwiększyło się niezależnie od rodzaju siedliska. W siedliskach zlokalizowanych na glebach 10 kompleksu glebowo-rolniczego, stwarzających korzystniejsze warunki dla produkcji rolniczej, odnotowano zmniejszenie udziału gatunków trwale związanych z siedliskiem (V i IV stopień stałości) oraz wartości sum współczynników pokrycia powierzchni przez chwasty. Jednocześnie, w uprawach zlokalizowanych wyżej nad poziomem morza (11 i 12 kompleks przydatności rolniczej), udział chwastów trwałych i częstych był większy, niż w okresie wyjściowym. Na obszarze badań stwierdzono zróżnicowanie siedlisk pod względem podatności na wnikanie gatunków wcześniej niespotykanych w niższych położeniach górskich. Do takich należą trawy: Avena fatua oraz Apera spica-venti. Ten drugi jest gatunkiem szczególnie ekspansywnie zwiększającym swą dominację na obszarze badań, co jest niepokojącym zjawiskiem, ze względu na trudne warunki gospodarowania i ekstensywne metody regulacji zachwaszczenia. Korzystną zmianą w stosunku do okresu wyjściowego jest wyraźne zmniejszenie zagrożenia upraw zbóż perzem właściwym (Elymus repens) we wszystkich siedliskach.

EN

Within the years 1979-1983 (I period) and 2005-2006 (II period) investigations focused on evaluating cereal crop infestation and its variability in time were conducted in selected habitats that could be considered unfavourable for agriculture, as they were located in the Outer Western Carpathians and subjected to extensive farming. The research material consisted of 131 phytosociological relevés made by applying the Braun-Blanquet method on six habitats. The material gathered during each of the research periods was analysed in order to evaluate the diversity of cereal weed species. Phytosociological constancy and coefficient of surface coverage were determined for every taxon. Dominating species were identified and their role in relevant habitats was analysed. It was found that during research period the diversity of cereal weed species increased in all types of habitats. Habitats located in the 10th soil agricultural complex created more favourable conditions for agriculture showed a decrease both, in the ratio of species in strict relationship with the habitat (V and IV of constancy degree) and in the total weed coefficients of surface coverage. Moreover, in crops located on higher altitudes (11th and 12th soil agricultural complex), the ratio of permanent and common weeds was higher than during the initial stage. It was stated that on studied area the habitats differ in regard to susceptibility to penetration of species previously unencountered at lower mountain altitudes. These include Avena fatua and Apera spica-venti grasses. The latter is a species that increased its dominance in the study area particularly expansively. It is a disturbing phenomenon, since agricultural conditions were difficult and extensive weed control measures were in use. Relative to the initial state, a decrease in the danger of Elymus repens infestation among cereal crops in all habitats represents a positive change.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2011
• Tom: 559
• Opis fizyczny: s.53-65,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grabowska-Orzadala M.

• Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie

Bibliografia

• Baessler C., Klotz S. 2006. Effects of changes in agricultural land-use on landscape structure and arable weed vegetation over the last 50 years. Agric. Ecosys. Environ. 115(1-4): 43-50.
• Dąbkowska T., Łabza T., Krańska A. 2007a. Zmiany we florze chwastów segetalnych w latach 1993-2005 zagrożonych na rędzinie brunatnej Wyżyny Miechowskiej. Fragm. Agron. 24(3): 55-61.
• Dąbkowska T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Łabza T. 2007b. Zachwaszczenie upraw zbóż w gospodarstwach ekologicznym, konwencjonalnym i intensywnym na wybranych przykładach z Małopolski. Pam. Puł. 145: 5-16.
• Fried G., Petit S., Dessaint F., Reboud X. 2009. Arable weed decline in Northern France: crop edges as refugia for weed conservation? Biol. Conserv. 142(1): 238-243.
• Glemnitz M., Radics L., Hoffmann J., Czimber G. 2006. Land use impacts on weed floras along a climate gradient from south to north Europe. J. Plant Dis. Protect./Pflanzenkrankh. 20: 577-586.
• Grabowska-Orządała M. 2009. Bioróżnorodność zbiorowisk chwastów upraw zbóż i jej zmiany w czasie w różnych warunkach siedliskowych na terenie Polski południowej. Rozprawa doktorska. Maszynopis, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie: 107 ss.
• Heller K., Adamczewski K. 2002. Zmiany w zachwaszczeniu wywołane zmianami w agrotechnice roślin i zmianami klimatycznymi. Progr. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 42(1): 350-357.
• Hochół T. 1990. Zbiorowiska chwastów segetalnych w dolinie rzeki Łososiny w Beskidzie Wyspowym. Cz. I. Struktura biologiczna oraz dynamika zbiorowisk chwastów w zmianowaniu. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 247, Rol. 29: 65-76.
• Hochół T. 2001. Flora i zbiorowiska chwastów zbóż w Beskidzie Wyspowym w zależności od usytuowania siedlisk w rzeźbie terenu. Fragm. Agron. 18(3): 7-121.
• Hołdyński C. 1991. Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. 403, Agriculture 51, Suppl. B: 51 ss.
• Hyvönen T., Huusela-Veistola E. 2008. Arable weeds as indicators of agricultural intensity - a case study from Finland. Biol. Conserv. 141(11): 2857-2864.
• Komornicki T., Firek A., Gondek W., Partyka A., 1985. Charakterystyka gleb Karpat pod względem ich przydatności rolniczej. Probl. Zagosp. Ziem Górskich PAN 26: 13-36
• Kornaś J. 1987. Zmiany roślinności segetalnej w Gorcach w ostatnich 35 latach. Zesz. Nauk. UJ, Prace Bot. 15: 7-26.
• Korniak T. 1992. Ekspansywne gatunki chwastów segetalnych w północno-wschodniej części Polski. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 261, Sesja Nauk. 33: 27-36.
• Kuźniewski E. 1976. Badania nad zbiorowiskami chwastów segetalnych w południowo-zachodniej części Polski oraz próba ich wykorzystania w rolnictwie. IUNG, Puławy, R(109): 92 ss.
• Łabza T. 1994. Ekologiczne i rolnicze aspekty zachwaszczenia upraw zbożowych i okopowych w województwie krakowskim. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozpr. 194: 122 ss.
• Łabza T., Hochół T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 1995. Zachwaszczenie upraw zbożowych na dwóch wybranych rozłogach pól w latach 1977-1993. Probl. Zagosp. Ziem Górskich PAN 38: 45-54.
• Łabza T., Hochół T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 2003. Zmiany we florze odłogów i sąsiadujących z nimi pól uprawnych w latach 1993-2001. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 490: 143-152.
• Melander B., Holst N., Jensen P. K., Hansen E.M., Olsen J.E. 2008. Apera spica-venti population dynamics and impact on crop yield as affected by tillage, crop rotation, location and herbicide programmes. Weed Res. 48: 48-57.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and Pteridophytes of Poland. A check list (Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski). Inst. Bot. PAN, Kraków: 442 ss.
• Pawłowski F. 1972. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. w: Szata roślinna Polski. Szafer Wł. i Zarzycki K. (red.). PWN, Warszawa, 1: 237-269.
• Sepioł J. (red.) 2005. Województwo małopolskie. Wyd. Urząd Marszałkowski woj. małopolskiego, Kraków: 372 ss.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 1995. Zachwaszczenie upraw zbożowych w zależności od położenia pól w terenie górskim. Acta. Agrobot. 48(1): 15-24.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Hochół T., Łabza T. 1988. Występowanie wybranych gatunków chwastów w uprawach rolniczych, w: Makroregion południowo-wschodni. Woj. krakowskie, nowosądeckie i tarnowskie. Oprac. pod red. M. Wesołowskiego. IUNG, Puławy, R (220/8): 17-27, 35-38, rys.: 18-35, 54-62.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Łabza T., Hochół T. 1992. Aktualne zachwaszczenie roślin zbożowych w wybranych mezoregionach woj. krakowskiego, tarnowskiego i nowosądeckiego na tle stanu sprzed 10 lat. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 261, Sesja Nauk. 33: 93-105.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Stępnik K., Dąbrowska T., Łabza T. 2004. Różnorodność zbiorowisk chwastów w uprawach zbóż w Beskidach. Fragm. Agron. 21(4): 45-54.
• Warcholińska A.U. 1992. Zmiany roślinności segetalnej Wzniesień Południowo-Mazowieckich w latach 1971-1990. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 261, Sesja Nauk. 33: 157-170.
• Warcholińska A.U. 1994. List of threatened segetal plant species in Poland, w: Anthropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Mochnacký S., Terpó A. (red.). Proc. Int. Conf., Sátoraljaújhely 22-26 VIII 1994: 206-219.
• Wojciechowski W., Zawieja J. 2007. Oddziaływanie płodozmianów specjalistycznych na dynamikę zachwaszczenia pól. Pam. Puł. 145: 255-261.