PL
W niniejszej pracy opisano biologiczną rolę selenu jako niezbędnego pierwiastka śladowego oraz przedstawiono i przedyskutowano zawartość selenu w typowych surowcach i produktach spożywczych.. Wykazano, że najwyższą zawartością selenu charakteryzują się takie środki spożywcze, jak: sól morska i kopalniana, podroby, mięso i przetwory mięsne, jaja, pieczywo razowe i inne produkty piekarnicze, drożdże, grzyby, czosnek, kukurydza i inne. Stosunkowo małą zawartością selenu charakteryzują się takie warzywa, jak por i seler, a spośród owoców jabłka i gruszki. Związki selenu wykazują działanie hamujące toksyczność jonów metali ciężkich, takich jak As, Hg, Cd, Pb i Pt. Obecnie jednym z wiodących problemów badawczych jest specjacja jego form w układach naturalnych. Tym zagadnieniom będzie poświęcona kolejna nasza praca.
EN
It is know fact that the bio-availability of selenium depends on its chemical form. However, the chemical forms of selenium in human body or in food products are unknown. Selenium is now well known as an essential element for biological systems both as a nutrient and as a potential toxicant, the difference between the necessary daily intake and the toxic value being very narrow. It was found that the nutritional bioavailability, toxicity and cancer chemopreventive activity of selenium are species-dependent. Selenium compounds are able to diminish or prevent the toxic effects caused by excesses of toxic elements such as As, Hg, Cd, Pb and Pt. The speciation of selenium became therefore the subject of increasing interest in recent years. The content of the element in soils is usually from 0.1 to 2 mg/kg, with the Scandinavian soils have a low level of selenium, not exceedin 0.3 mg/kg. The lighest level, exceeding 300 mg/kg was noted in Nothem Ireland. Selenium content in soils over 500 mg produces chronic selenium in toxication in domestic animals. The toxic effects of selenium in the environment include inframmatory processes of the extremitries in newly bom animals (the so called Degnal disease in India and the Alkali disease in Great Britain). Selenium is also considered to be protective factor against poisoning with lead, mercury or cadmium. The work is an introductory part of research over selenium content in native sources and food products.