Jaw apparatuses of the Ordovician and Silurian polychaetes from the Mielnik borehole

• Autorzy: Szaniawski H.

Warianty tytułu

PL

Aparaty szczękowe wieloszczetów z ordowiku i syluru wiercenia Mielnik

RU

Cheljustnye apparaty mnogoshhetinkovykh chervejj (Polychaeta) iz ordovika i silura burovojj skvazhiny Melnik (Polsha)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Fifteen jaw apparatuses of polychaetes from the Ordovician and Silurian of the Mielnik boring on the Bug are described. They include eight known species, three species identified to the generic level and four new species; Mochtyella duplicidentata n. sp., M. fragilis n. sp.; M. multilamellata n. sp. and Skalenoprion bugensis n. sp. The Ordovician assemblage of polychaetes differs fundamentally from the Silurian one and is much richer. The genera Rhytiprion Kielan-Jaworowska, Polychaetura Kozłowski, Ramphoprion Kielan-Jaworowska, Kalloprion Kielan-Jaworowska, Leptoprion Kielan-Jaworowska and Pistoprion Kielan-Jaworowska are known from the Ordovician only, while Paulinites Lange is most common in the Silurian deposits.

PL

W pracy opisano aparaty szczękowe wieloszczetów z utworów ordowiku i syluru wiercenia Mielnik nad Bugiem. Wyróżniono 15 gatunków aparatów, z których 8 jest znanych z ordowickich i sylurskich głazów narzutowych Polski (Kozłowski 1956, Kielan-Jaworowska 1961, 1962, 1966), a 4 uznano za nowe: Mochtyella duplicidentata n. sp., Mochtyella fragilis n. sp., Mochtyella multilamellata n. sp. i Skalenoprion bugensis n. sp. Pozostałe 3 gatunki ze względu na niedostateczny stan zachowania określono do szczebla rodzajowego. Ponadto w badanych utworach znaleziono liczne izolowane szczęki, z których część oznaczono rodzajowo. Stwierdzono, że zespół wieloszczetów ordowickich z wiercenia Mielnik różni się zasadniczo od sylurskich. Wyniki te zgodne są z obserwacjami Kielan-Jaworowskiej (1966), poczynionymi w oparciu o badania aparatów szczękowych z głazów narzutowych Polski. W utworach ordowiku skolekodonty są urozmaicone gatunkowo i bogate w okazy. Wśród nich rodzaje: Rhytiprion Kielan-Jaworowska, Polychaetura Kozłowski, Ramphoprion Kielan-Jaworowska, Kalloprion Kielan-Jaworowśka, Leptoprion Kielan-Jaworowska i Pistoprion Kielan-Jaworowska znane są dotychczas wyłącznie z ordowiku. W utworach syluru skolekodonty są stosunkowo nieliczne i reprezentowane są głównie przez szczęki z rodzaju Paulinites Lange. Badania autora potwierdzają wnioski Kielan-Jaworowskiej (1966, 1968) o znacznej wartości stratygraficznej skolekodontów rozpatrywanych jako elementy aparatów szczękowych.

RU

В статье описаны челюстные аппараты многощетинковых червей из ордовикских и силурийских отложений буровой скважины Мельник на Буге. Выделено 15 видов аппаратов, из которых 8 известно из ордовикских и силурийских эрратических валунов Польши (Kozłowski, 1956; Kielan-Jaworowska, 1961, 1962, 1966), а 4 считается новыми: Mochtyella duplicidentata n. sp., Mochtyella fragilis n. sp., Mochtyella multilamellata n. sp. и Skalenoprion bugensis n. sp. Остальные 3 вида, принимая во внимание плохую сохранность материала, определены только до уровня рода. Кроме того, в изученных отложениях найдены многочисленные отдельные челюсти, часть которых определено до уровня рода. Обнаружено, что состав ордовикских челюстей многощетинковых червей из буровой скважины Мельник резко отличается от силурийского. Эти результаты совпадают с наблюдениями Келян-Яворовской (Kielan-Jaworowska, 1966) по стратиграфическому распространению челюстных аппаратов из эрратических валу-нов Польши. В отложениях ордовика сколекодонты многочисленны и значительно разнообразны по видовому составу. Среди них роды: Rhytiprion Kielan-Jaworowska, Polychaetura Kozłowski, Ramphoprion Kielan-Jaworowska, Kalloprion Kielan-Jaworowska, Leptoprion Kielan-Jaworowska и Pistoprion Kielan-Jaworowska - известны до сих пор только из ордовика. В силуре сколекодонты довольно редки и представлены главным образом челюстями рода Paulinites Lange. Исследования автора подтверждают предположения Келян-Яворовской (Kielan-Jaworowska, 1966, 1968) о стратиграфическом значении сколекодонтов, рассматриваемых как элементы челюстных аппаратов.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1970
• Tom: 15
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.455-472,fig.,ref.

Twórcy

autor

Szaniawski H.

• Palaeozoological Institute, Polish Academy of Sciences, Zwirki i Wigury 93, Warsaw, Poland

Bibliografia

• GRIES, J. P. 1944. Ordovician scolecodonts. Dissertation. Univ. Chicago, 1-44, Illinois.
• KIELAN-JAWOROWSKA, Z. 1961. On two Ordovician polychaete jaw apparatuses (O dwóch ordowickich aparatach szczękowych wieloszczetów (Annelida, Polychaeta)). - Acta Palaeont. Pol., 6, 3, 237-259, Warszawa.
• - 1962. New Ordovician genera of polychaete jaw apparatuses (Nowe rodzaje ordowickich aparatów szczękowych wieloszczetów (Annelida, Polychaeta)). - Ibidem, 7, 3/4, 291-332.
• - 1966. Polychaete jaw apparatuses from the Ordovician and Silurian of Poland and a comparison with modern forms (Aparaty szczękowe wieloszczetów z ordowiku i syluru Polski i porównania z formami współczesnymi). - Palaeont. Pol., 16, 1-152, Warszawa
• - 1968. Scolecodonts versus jaw apparatuses. - Lethaia, 1, 1, 39-49, Oslo.
• KOZŁOWSKI, R. 1956. Sur quelques appareils masticateurs des Annélides Polychètes ordoviciens (O paru narządach szczękowych pierścienic wieloszczetów z okresu ordowickiego). - Acta Palaeont. Pol., 1, 3, 165-210. Warszawa.
• LANGE, F. W. 1949. Polychaete annelids from the Devonian of Parana, Brazil.- Bull. Amer. Palaeont., 33, 134, 1-71, Ithaca.
• ŠNAJDR, M. 1951. Bluždajuščie polichety češskogo drevnego paleozoja. - Sborn. Centr. Geol. Komit. Č.S.R., 18, 245-296, Praga.
• SZANIAWSKI, H. 1966. Three new polychaete jaw apparatuses from the Upper Permian of Poland (O trzech nowych aparatach szczękowych wieloszczetów z permu górnego Polski). - Acta Palaeont. Pol., 13, 2, 255-281, Warszawa.
• TAUGOURDEAU, Ph. 1968. Les Scolécodontes du Siluro-Dévonien et du Carbonifère de sondages sahariens; stratigraphie-systématique. - Rev. Inst. Franç. Pétrole, Ann. Combust. Liquides, 23, 10, 1219-1252, Paris.
• TOMCZYK, H. 1968. Sylur. In: S. Sokołowski (ed.), Budowa geologiczna Polski. Stratygrafia. Cz. 1: Prekambr i paleozoik. 237-312, Warszawa.
• TOMCZYKOWA, E. 1964. Ordowik platformy wschodnioeuropejskiej na obszarze Polski (Ordovician of the East-European Platform in the area of Poland). - Kwart. Geol., 8, 3, 491-505, Warszawa.
• ZNOSKO, J. 1964. Ordowik obszaru Białowieży i Mielnika (The Ordovician in the regions of Białowieża and Mielnik). - Ibidem, 8, 1, 60-72.