Empiryczne modele zmienności klimatu Polski

• Autorzy: Stopa-Boryczka M.

Warianty tytułu

EN

Empirical models of climate variability in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The aim of the study reported was to identify the characteristic features and the singularities of climate in Poland, resulting from its geographical location in the moderate latitudes of Central Europe. Approximation of the field of air temperature and humidity, cloudiness and precipitation, as well as wind velocity (averages for the years 1951-1960, 1951-1980) was obtained with the help of equations of hyperplanes of regression. In modelling of air temperature regression polynomials of the fourth order with respect to three location coordinates: latitude, φ, longitude, λ, and elevation above sea level, H, were exceptionally applied as well. Introduction of the absolute elevation H into the polynomials of regression, side by side with the geographical coordinates of latitude and Iongitude, φ and λ, significantly enhanced the precision of models, because air temperature is strongly correlated with the elevation variable. This step constitutes a significant contribution of the Department of Climatology from the University of Warsaw to the perfectioning of the statistical models describing the field of meteorological variables. Polynomials of higher orders with respect to the location coordinates (latitude and longitude as well as elevation above the sea level, φ, λ. and H) proved to be the excellent instrument for the study of climate. In contradistinction to the hyperplanes of regression they do not only describe the main characteristics of the field, but also its regional and local variability. The equation of the regression hyperplane (coefficients of partial regression) is defined by the average latitudinal, longitudinal and hypsometric gradients over the areas considered. On the other hand the regression polynomials of higher orders (e.g. of the fourth order) define the local latitudinal, longitudinal and hypsometric gradients at every point of the area studied. A novelty in terms of climatological literature is constituted by the gradient maps for the three kinds of gradients, elaborated for the first time on the example of Poland. Until now the influence of the polar oceanic and continental air masses was being characterized by the isotherms brought to the sea level, with application of the temperature decrease held constant over time and space, amounting to 0.5°C per 100 meters of altitude (Romer, 1949). The report here summarized presents the isolines of the hypsometric gradients on the area of Poland which change over the period of a year. Of essential practical significance are the horizontal gradients at the real altitudes, determined on the bas is of the approximating functions without the altitude above the sea level. The vectors indicate the directions of increase of air temperature on the territory of Poland. They can be used in the forecasts of geographical distribution of air temperature in Poland. The differences between the measured values of air temperature and the ones calculated from the regression polynomials of the fourth order (i.e. the residuals) have been treated as the measures of local deformation of the field by natural factors (mountain peaks, valleys, water bodies) as well as the anthropogenic ones (large towns).

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 1997
• Tom: 20
• Opis fizyczny: s.37-78,tab.,map.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Stopa-Boryczka M.

Bibliografia

• Ahmed Badr Jaddoa, 1987, Wpływ czynników geograficznych na klimat Iraku, maszynopis pracy doktorskiej, Zakład Klimatologii Instytutu Nauk Fizycznogeograficznych Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW.
• Boryczka J., 1977, Empiryczne równania klimatu Polski, Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, Nr 86, Warszawa.
• Boryczka J., 1984, Model deterministyczno-stochastyczny wielookresowych zmian klimatu, Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, Nr 234, Warszawa.
• Boryczka J., 1993, Naturalne i antropogeniczne zmiany klimatu Ziemi w XVII-XXI wieku, Warszawa.
• Boryczka J., Stopa-Boryczka M., Wawer J., 1984, Aproksymacja pola temperatury powietrza w Polsce, Sympozjum Naukowe „Udział nauki polskiej w światowym programie klimatycznym”, Skierniewice.
• Boryczka J., Stopa-Boryczka M., 1986, A mathematical model of Poland's climate, „Miscellanea Geographica” vol. 2.
• Boryczka J., Stopa-Boryczka M., Kicińska B., Żmudzka E, 1992, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. VII, Zmiany wiekowe klimatu Polski, Warszawa.
• Ewert A., 1984, Opady atmosferyczne na obszarze Polski w przekroju rocznym, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk.
• Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce, „Przegląd Meteorologiczny i Hydrologiczny”, z. 1.
• Górka A., 1979, Pionowe gradienty temperatury powietrza w Sudetach, maszynopis pracy doktorskiej, Zakład Klimatologii Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
• Hess M., 1968, Piętra klimatyczne w Alpach Wschodnich, Karpatach Zachodnich i w Sudetach, „Przegląd Geograficzny”, t. XL, z. 2.
• Hess M., Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., 1979, O zróżnicowaniu stosunków termicznych w dorzeczu górnej Wisły, „Folia Geographica”, Series Geographica-Physica, vol. XII.
• Kaczorowska Z., 1962, Opady w Polsce w przekroju wieloletnim, „Prace Geograficzne IG PAN” nr 33, Warszawa.
• Kalicińska E., 1980, Zależność temperatury powietrza od podstawowych czynników geograficznych na nizinach polskich, „Czasopismo Geograficzne”, R. LI, z. l.
• Kicińska B., 1985, Wpływ wysokości nad poziomem morza na sumy opadów atmosferycznych w Karpatach Polskich, maszynopis pracy magisterskiej, Zakład Klimatologii Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
• Michna E., Paczos S., 1972, Zarys klimatu Bieszczadów Zachodnich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Okołowicz W., 1962, Zachmurzenie Polski, „Prace Geograficzne IG PAN” nr 34.
• Okołowicz W., 1966, Regiony klimatyczne, w: Atlas geograficzny Polski, PPWK, Warszawa.
• Okołowicz W., Martyn D., 1968, Próba kompleksowej regionalizacji klimatu Polski, III Polsko-Czeskie Seminarium Geograficzne, Warszawa.
• Paszyński J., Niedźwiedź T., 1991, Klimat, w: L. Starkel (red.) Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, Warszawa.
• Romer E., 1949, Regiony klimatyczne Polski, „Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, s. B, nr 16.
• Schmuck A., 1959, Zarys klimatologii Polski, Warszawa.
• Stopa M., 1962, Burze w Polsce, „Prace Geograficzne IG PAN” nr 34.
• Stopa M., 1965, Regiony burzowe w Polsce, „Dokumentacja Geograficzna IG PAN”.
• Stopa M., 1968, Temperatura powietrza w Polsce, „Dokumentacja Geograficzna IG PAN” z. 1.
• Stopa-Boryczka M., 1973, Cechy termiczne klimatu Polski, Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego nr 72, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., 1974, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. I, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., 1976, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. II, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., 1980, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. III, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M. i inni, 1986, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. IV, Klimat północno-wschodniej Polski, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Kicińska B., Żmudzka E., 1989, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. V, Z badań klimatu Polski, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Kicińska B., Żmudzka E., 1990, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. VI, Wpływ Oceanu Atlantyckiego i ukształtowania powierzchni Ziemi na pole temperatury powietrza w Polsce, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Wągrowska M., Śmiałkowski J., 1994, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. VIII, Cechy oceaniczne klimatu Europy, Warszawa.
• Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Błażek E., Skrzypczuk J., 1995, Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. IX, Naturalne i antropogenicznene zmiany klimatu Warszawy, Warszawa.
• Van Tuan Nguyen, 1990, Wpływ czynników geograficznych na klimat Wietnamu, maszynopis pracy doktorskiej, Zakład Klimatologii Instytutu Nauk Fizycznogeograficznych Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW.
• Wiszniewski W., Chełchowski W., 1975, Charakterystyka klimatu i regionalizacja klimatyczna Polski, Warszawa.
• Woś A., 1995, Zarys klimatu Polski, Poznań.
• Żmudzka E., 1985, Hipsometryczne gradienty temperatury powietrza w Karpatach Polskich, maszynopis pracy magisterskiej, Zakład Klimatologii Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW.