Globaura venusta gen et sp. n and Eoxanta lacertifrons gen. et sp. n. - non-teiid lacertoids from the Late Cretaceous of Mongolia

• Autorzy: Borsuk-Bialynicka M.

Warianty tytułu

PL

Globaura venusta gen. et sp.n. i Eoxanta lacertifrons gen. et sp. n.- nieteiidowe lacertoidy z póznej kredy Mongolii

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Two Late Cretaceous Mongolian lizards Eoxanta lacertifrons gen. et sp. n. (?middle Campanian) and Globaura venusta gen. et sp. n. (?late Santonian-?middle Campanian) are assigned to Lacertoidea (sensu Estes et al. 1988). Eoxanta is considered the sister group of the Xantusiidae, and, thus, the oldest known representative of the xantusiid line. Globaura is the sister group of the Lacertiformes (sensu Estes et al. 1988). The paper also considers the polarity of some scincomorphan characters. Formation of the anteroventral border of orbit by maxilla is considered synapomorphic for the Scincomorpha.

PL

Opracowany materiał pochodzi z kolekcji Polsko-Mongolskich Wypraw na Pustynię Gobi z lat 1963—1971. W pracy opisano dwa nowe rodzaje i gatunki jaszczurek: Globaura venusta gen. et sp. n. (pl. 1: 1; 2: 1; 3; 4; 6: 2; 7: 6, oraz tabele 1 i 2) z ?gómego santonu—?środkowego kampanu oraz Eoxanta lacertifrons gen. et sp. n. (pl. 1: 2; 2: 2; 5: 1—3; 6: 3, 4; 7: 4, 5; 8: 2 oraz tabele 1 i 2) ze ?środkowego kampanu i zaliczono je do Lacertoidea (sensu Estes i in. 1988). Globaura jest siostrzaną grupą taksonu obejmującego Lacertidae, Gymnophtalmidae i Teiidae, nazwanego Lacertiformes przez Estesa i in. (l. c.), Eoxanta siostrzaną grupą Xantusiidae. Globaura i Eoxanta są to pierwsze nieteiidowe lacertoidy opisane z górnej kredy Mongolii, a Eoxanta jest najwcześniejszym przedstawicielem linii xantusiidowej jaszczurek i jedynym przedstawicielem tej linii znanym z Azji. Globaura dzieli z Lacertiformes swoisty szew czołowo-ciemieniowy lecz poza tym zachowuje cechy wspólnego przodka Scincomorpha, plezjomorficzne i synapomorficzne dla tego podrzędu, które ulegają unowocześnieniu u Lacertiformes. Są to cechy przedoczodołowej części czaszki i podniebienia. Cechy wspólnego przodka Scincomorpha zachowały się także u Eoxanta i Slavoia Sulimski, 1984, a także u rodzin Scincidae, Xantusiidae i Cordylidae żyjących i obecnie. Świadczą one o dużej stabilności morfotypu odziedziczonego po wspólnym przodku, który jedynie u Lacertiformes uległ zasadniczym zmianom (patrz tabela 3). Ten rys ewolucji Scincomorpha został podkreślony przez wprowadzenie nieformalnej jednostki — wczesnoscynkomorfowego gradu. Pod względem metodologicznym praca opiera się na kladystyce (Henning 1966, Eldredge i Cracraft 1980). Dla uściślenia języka przyjęto terminologię i skróty za Maddisonem i in. (1984) rozróżniając wśród stanów wyjściowych (ancestralnych) danego taksonu stany jego wyłącznego przodka, odpowiadającego węzłowi grupy wewnętrznej (ingroup node IN) oraz stany przodka wspólnego z grupą zewnętrzną (outgroup node ON). Unika się w ten sposób dwuznaczności terminu ancestralny który obejmuje wszystkie stany wyjściowe, zarówno synapomorfie jak i plezjomorfie danego etapu filogenezy. W pracy przedyskutowano rozmaite wersje sekwencji cech w filogenezie Squamata zawierające się w najbardziej aktualnym kladogramie tej grupy gadów zaczerpniętym z Estesa i in. (1988), posługując się zasadą globalnej oszczędności (Maddison’a i in. 1984) oraz prostymi hipotezami dotyczącymi sposobu transformacji cech. Te ostatnie hipotezy (patrz np. fig. 7), oparte na danych innych niż rozprzestrzenienie taksonomiczne i innych niż rozprzestrzenienie stratygraficzne, a głównie na bliskości morfologicznej stanów cech, odpowiadają najlepiej pierwotnej koncepcji morfokliny (Maslin 1952, Eldredge i Cracraft 1980: 54) jako sekwencje stanów cech nie osadzone w czasie geologicznym ani w filogenezie. W wyniku przedyskutowania następujących cech: obrzeżenia oczodołu (fig. 2), kontaktów kości w części przedoczodołowej czaszki (fig. 3, 4), kontaktu kości żuchwy (fig. 5, 6, 7) oraz pewnych cech podniebienia (fig. 1), uznano szczękowe (zamiast jarzmowego) brzuszne obrzeżenie oczodołu za cechę synapomorficzną Scincomorpha. Wniosek ten nie jest zgodny z wnioskiem Estesa i in. (1988). Praca została wykonana w ramach CPBP 04.03.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1988
• Tom: 33
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.211-248,fig.,ref.

Twórcy

autor

Borsuk-Bialynicka M.

• Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences, al. Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warsaw, Poland

Bibliografia

• BORSUK-BIAŁYNICKA, M. 1984. Anguimorphans and related lizards. In: Z. Kielan-Jaworowska (ed.), Results of the Pol.-Mong. Palaeont. Expeds., Part X. — Palaeont. Polonica, 46, 5—105.
• BORSUK-BIAŁYNICKA, M. and MOODY, S. M. 1984. Priscagaminae, a new subfamily of the Agamidae (Sauria) from the late Cretaceous of the Gobi Desert. — Acta Palaeont. Polonica, 29, 1—2, 51—81.
• BORSUK-BIAŁYNICKA, M. 1985. Carolinidae, a new family of Xenosaurid-like lizards from the Upper Cretaceous of Mongolia. — Ibidem, 30, 3—4, 151—176.
• BORSUK-BIAŁYNICKA, M. 1987. Carusia, a new name for the late Cretaceous lizard Carolina Borsuk-Białynicka, 1985. — Ibidem, 32, 1—2, 153.
• ESTES, R. 1983. Sauria terrestria, Amphisbaenia. Handbuch der Palaeoherpetologie, 10A, 1—249. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart.
• ESTES, R. de QUEIROZ, K. and GAUTHIER, J. 1988. Phylogenetic relationships within Squamata. In: R. Estes and G. K. Pregill (eds.), Phylogenetic relationships within lizards families. Herpetologist’s League Spec. Publ. 2.
• ELDREDGE, N. and CRACRAFT, J. 1980. Phylogenetic Patterns and the Evolutionary Process. Method and Theory in Comparative Biology. Columbia University Press, New York, 349 pp.
• EVANS, S. E. 1980. The skull of a new eosuchian reptile from the Lower Jurassic of South Wales. — Zool. Journ. Linn. Soc. London, 70, 203—264.
• GAFFNEY, E. S. 1979. An introduction to the Logic of Phylogeny Reconstruction. In: J. Cracraft and N. Eldredge (eds.), Phylogenetic. Analysis and Paleontology, 79—111. Columbia University Press, New York.
• GAUTHIER, J. A. 1982. Fossil xenosaurid and anguid lizards from the early Eocene Wasatch Formation, southeast Wyoming, and a revision of the Anguioidea.— Contr. Geol. Univ. Wyoming, 21, 1, 7—54.
• GRADZIŃSKI, R. and JERZYKIEWICZ, T. 1972. Additional geographical and geological data from the Polish-Mongolian Palaeontological Expeditions. In: Z. Kielan-Jaworowska (ed.), Results of the Pol.-Mong. Palaeont. Expeds. Part. IV. — Palaeont. Polonica, 27, 17—30.
• GRADZIŃSKI, R., KAŹMIERCZAK, J. and LEFELD, J. 1968. Geographical and geological data from the Polish-Mongolian paleontological expeditions. — Ibidem, 19, 33—82.
• GRADZIŃSKI, R., KIELAN-JAWOROWSKA, Z. and MARYAŃSKA, T. 1977. Upper Cretaceous Djadochta, Barun Goyot and Nemegt Formations of Mongolia, including remarks on previous subdivisions. — Acta Geol. Polonica, 27, 281—318.
• GREER, A. E. 1970a. The systematics and evolution of the Subsaharan Africa, Seychelles, and Mauritius Scincine Scincid Lizards. — Bull. Mus. Comp. Zool., Harvard University, 140, 1, 1—23.
• GREER, A. E. 1970b. A subfamilial classification of scincid lizards. — Ibidem, 139, 151—184.
• HECHT, M. K. 1976. Phylogenetic inference and methodology as applied to the vertebrate record. In: M. K. Hecht, W. C. Steere and B. Wallace (eds.), Evolutionary Biology, 9, 335—363. Plenum Press, New York, London.
• HECHT, M. K. and EDWARDS, J. L. 1976. The methodology of phylogenetic inference above the specific level. In: M. K. Hecht, P. C. Goody and B. M. Hecht (eds.), Major Patterns in Vertebrate Evolution. 3—51. Plenum Press, New York, London.
• HENNING, W. 1966. Phylogenetic Systematics. Univ. Illinois Press, Chicago.
• HOFFSTETTER, R. 1967. Coup d’oeil sur les Sauriens (=lacertiliens) des couches de Purbeck (Jurassique superieur d’Angleterre: resumé d’un memoire). — Colloq. Intern. C.N.R.S., 163, 349—371.
• KARCZEWSKA, J. and ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO, M. 1983. Age of the Upper Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia on charophytan evidence. — Acta Palaeont. Polonica, 28, 1—2, 137—146.
• KLUGE, A. 1967. Higher taxonomic categories of gekkonid lizards and their evolution. — Bull. Amer. Mus. Nat. Hist., 135, 1—59.
• KLUGE, A. 1988. Cladistic relationships among the Gekkonoidea. In: R. Estes and G. K. Pregill (eds.), Phylogenetic relationships of the lizard families. Herpetologist’s League Spec. Publ. 2.
• MADDISON, W. R., DONGHUE, M. J. and MADDISON, D. R. 1984. Outgroup analysis and parsimony. — Syst. Zool., 33, 1, 83—103.
• MASLIN, T. P. 1952. Morphological criteria of phyletic relationships. — Syst. Zool., 1, 49—70.
• MOFFAT, L. A. 1973. The concept of primitiveness and its bearing on the phylogenetic classification of the Gekkota. — Proc. Linn. Soc. New South Wales, 97, 275—301.
• MOODY, S. M. 1980. Phylogenetic and historical biogeographical relationships of the genera in the family Agamidae (Reptilia: Lacertilia). Ph. D. thesis, University of Michigan, 373 pp. scincomorph lizards of the genera Acontias, Typhlosaurus and Feylinia. — Journ. Zool. (London), 195, 493—528.
• MOODY, S. M. 1984a. The structure of the skull and jaw adductor musculature in the Gekkota, with comments on the phylogenetic relationships of the Xantusiidae (Reptilia: Lacertilia). — Zool. Journ. Linn. Soc. London, 82, 291—318.
• MOODY, S. M. 1984b. Miniaturization of the lizard skull: Its functional and Evolutionary Implications. — Symp. Zool. Soc. Lond., 52, 503—520.
• SAVAGE, J. 1963. Studies on the lizard family Xantusiidae. IV. The genera. — Contrib. Sci. Los Angeles County Mus., 71, 1—38.
• SCHAEFFER, B., HECHT, M. K. and ELDREDGE, N. 1972. Phylogeny and paleontology. In: T. Dobzhansky, M. K., Hecht and W. C. Steere (eds.), Evolutionary Biology, 6, 31—45. Appleton-Century-Crofts. New York.
• SCHATZINGER, R. 1980. New species of Palaeoxantusia (Reptilia: Sauria) from the Uintan (Eocene) of San Diego County, California. — Journ. Paleont., 54, 460—471.
• SULIMSKI, A. 1972. Adamisaurus magnidentatus n. gen. n. sp. (Sauria) from the Upper Cretaceous of Mongolia. In: Z. Kielan-Jaworowska (ed.), Results of the Pol.-Mong. Palaeont. Expeds. IV. — Palaeont. Polonica, 27, 33—40.
• SULIMSKI, A. 1975. Macrocephalosauridae and Polyglyphanodontidae (Sauria) from the Late Cretaceous of Mongolia. In: Ibidem, VI. — Ibidem, 33, 25—102.
• SULIMSKI, A. 1978. New data on the genus Adamisaurus Sulimski (1972) (Sauria) from the Upper Cretaceous of Mongolia. In: Ibidem, VIII. — Ibidem, 38, 43—56.
• SULIMSKI, A. 1984. New Cretaceous scincomorph lizard from Mongolia. — In: Ibidem, X.— Ibidem, 46, 143—155.