Rolnicze okresy termiczne na Lubelszczyźnie w latach 1981-2010

Warianty tytułu

EN

Agricultural thermal seasons in the Lublin Region in the period 1981-2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań zmienności czasowo-przestrzennej rolniczych okresów termicznych na Lubelszczyźnie w aspekcie obserwowanego wzrostu temperatury powietrza. W tym celu wykorzystano dane dotyczące średniej miesięcznej temperatury powietrza za okres 1981-2010 pochodzące z dziewięciu stacji meteorologicznych położonych na obszarze województwa lubelskiego (Bezek, Czesławice, Lublin-Felin, Puławy, Terespol, Tomaszów Lubelski, Uhrusk) i jego obrzeżach (Sandomierz i Siedlce). Na podstawie przeprowadzonych badań dla sześciu stacji stwierdzono istotny statystycznie wzrost średniej rocznej temperatury powietrza, którego następstwem była zmiana terminów początku i końca oraz długości analizowanych okresów termicznych. Obliczone w pracy długości okresów: gospodarczego, wegetacyjnego, intensywnej wegetacji oraz dojrzewania okazały się dłuższe w porównaniu do wyznaczonych przez innych autorów okresów termicznych dla wcześniejszych wieloleci. Skróceniu natomiast uległ okres pozawegetacyjny (zimowego spoczynku roślin) i termicznej zimy. Wiosną daty rozpoczęcia okresów termicznych były wcześniejsze, a daty zakończenia jesienią - późniejsze. W konsekwencji okres pozawegetacyjny oraz termiczna zima rozpoczynały się później i kończyły wcześniej.

EN

The paper presents the results of analysis of spatio-temporal variability of beginning dates, end dates and duration of agricultural thermal seasons in the Lublin Region in the context of the observed growth of air temperature. Time series of average monthly air temperatures from nine weather stations located in Lublin Voivodeship (Bezek, Czesławice, Lublin-Felin, Puławy, Terespol, Tomaszów Lubelski, Uhrusk) and on its perimeter (Sandomierz and Siedlce) for the years 1981-2010 were used in the analysis. Statistically significant growth of average yearly air temperature at six stations was detected. The consequences of this growth are shifts of the beginning and end dates of thermal seasons, and changes of their duration. Durations of farming period, growing season, intensive growing season and ripening period were found to be longer in comparison to the respective durations for the period before 1981. Non-growing seasons and thermal winter seasons were found to be shortening. Beginning dates of thermal seasons were earlier in spring and end dates were later in autumn. Consequently, non-growing seasons and thermal winter seasons began later and ended earlier.

Słowa kluczowe

EN

Lublin region; Lublin voivodship; thermal season; thermal condition; agricultural condition; yielding factor; thermal factor; air temperature; annual temperature; average temperature; spatio-temporal variability; spatial distribution; 1981-2010 period

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2017
• Tom: 24
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.535-551,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

Bibliografia

• Bartoszek K., Węgrzyn A., 2011. Uwarunkowania cyrkulacyjne początku okresu wegetacyjnego w Polsce Wschodniej. Annales UMCS, sec. B, 66, 1, 93-102.
• Bański J., Błażejczyk K., 2005. Globalne zmiany klimatu i ich wpływ na światowe rolnictwo. W: Wpływ procesu globalizacji na rozwój rolnictwa na świecie. Program wieloletni 2005-2009 (Red. G. Dybowski). IERiGŻ PIB, Warszawa, 204-231.
• Degirmendžić J., Kożuchowski K., Żmudzka E., 2004. Changes of air temperature and precipitation in Poland in the period 1951-2000 and their relationship to atmospheric circulation. Int. J. Climatol., 24, 291-310.
• Dzieżyc J., 1993. Czynniki plonotwórcze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław.
• Gumiński R., 1948. Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce. Prz. Met.-Hydr., Warszawa.
• Górski T., 1994. Bonitacja klimatyczna dla rolnictwa. II.9. Atlas środowiska geograficznego Polski AN IGiPZ. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk.
• Górski T., 2002. Współczesne zmiany agroklimatu Polski. Pam.Puł., 130, 241-249.
• Górski T., Kozyra T., 2011. Agroklimatyczna norma średniej temperatury powietrza w Polsce na lata 2011-2020. Pol. J. Agr., 5, 21-28.
• Irannezhad M., Chen D, Kløve B., 2016. The role of atmospheric circulation patterns in agroclimate variability in Finland, 1961-2011. Geografiska Annaler. ser.B, Human Geography, 98(4), 287-301.
• Jaagus J, Truu J, Ahas R, Aasa A., 2003 Spatial and temporal variability of climatic seasons on the east European plain in relation to large-scale atmospheric circulation. Clim. Res., 23, 111-129.
• Kaszewski B., 2008. Warunki klimatyczne Lubelszczyzny, Wyd. UMCS Lublin.
• Kondracki J., 2000. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Kossowska-Cezak U., 2005. Zmiany termicznych pór roku w Warszawie w okresie 1933-2004. Prz. Geof., 50, 3-4, 265-276.
• Kołodziej J., Węgrzyn A., 2004. Zróżnicowanie czasu trwania okresu wegetacyjnego w Obserwatorium Agrometeorologicznym w Felinie w pięćdziesięcioleciu 1951-2000. Annales UMCS, sec. E, 59, 869-880.
• Koźmiński Cz., Michalska B. (red.), 2001. Atlas klimatycznego ryzyka uprawy roślin w Polsce. AR Szczecin, Uniwersytet Szczeciński.
• Kożuchowski K., 2003. Cyrkulacyjne czynniki klimatu Polski. Czas. Geogr.,74(1-2), 93-105.
• Kożuchowski K., Degirmendžić J., 2005. Contemporary changes of climate in Poland. trends and variation in thermal and solar conditions related to plant vegetation. Pol. J. Ecol. 53, 3, 283-297.
• Kożuchowski K., Żmudzka E., 2002. Cyrkulacja atmosferyczna i jej wpływ na zmienność temperatury powietrza w Polsce. Prz. Geogr. , 74(4), 591-604.
• Marsz A., Żmudzka E., 1999. Oscylacja północnego Atlantyku a długość okresu wegetacyjnego w Polsce. Prz. Geof., 66(4), 199-210.
• Michalska B., 2011. Tendencje zmian temperatury powietrza w Polsce. Prace i Studia Geograficzne, 47, 67-75.
• Molga M., 1967. Rozważania agrometeorologiczne o początku okresu wegetacyjnego w Polsce. Prz. Geof., 12(20), 3-4, 175-195.
• Niedźwiedź T., Limanówka D., 1992. Termiczne pory roku w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Geogr., 90, 52-68. Nieróbca A., Kozyra J., Mizak K., Wróblewska E., 2013. Zmiana długości okresu wegetacyjnego w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 13, 2(42), 81-94.
• Olechnowicz-Bobrowska B., Wojkowski J., 2006. Okresy termiczne w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (1991-2000). Klimatyczne Aspekty Środowiska Geograficznego. IG i GP UJ, Kraków, 52-61.
• Olejnik J., 2009. Zmiany klimatyczne i ich wpływ na rolnictwo w Polsce – część 2. http.//www.regioportal. pl/pl28/teksty1637/
• Olszewski K., Żmudzka E., 1997. Zmiany okresu wegetacyjnego w Polsce. Prace i Studia Geogr., 20, 93-103.
• Olszewski K., Żmudzka E., 2000. Variability of the vegetative period in Poland. Miscellanea Geographica, 9, 59-70. 550 A. WĘGRZYN i in.
• Radzka E., 2013. Okresy termiczne w środkowowschodniej Polsce (1971-2005). Acta Agroph., 20(4), 697-691.
• Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 2013. GUS, Warszawa.
• Romer E., 1949. Regiony klimatyczne Polski. Prace Wrocław. Tow. Nauk., ser. B, 20.
• Serba T., Leśny J., Juszczak R., Olejnik J., 2009. Wpływ zmian klimatycznych na rolnictwo w Europie, Projekt ADAGIO. Acta Agroph., 13(2), 487-496.
• Skowera B., Kopcińska J., Kopeć B., 2014. Changes in thermal and precipitation conditions in Poland in 1971-2010. Annals of Warsaw University of Life Sciences, Land Reclamation, 46(2), 153-162.
• Skowera B., Kopeć B., 2008. Okresy termiczne w Polsce południowo-wschodniej (1971-2000). Acta Agroph., 12(2), 517-526.
• Skowera B., Wojkowski J., 2009. Wpływ sytuacji synoptycznych na temperaturę powietrza w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Nr 2009/5, PAN Oddział w Krakowie, 123-135.
• Skowera B., Wojkowski J., Ziernicka-Wojtaszek A., 2016. Warunki termiczno-opadowe na obszarze województwa opolskiego w latach 1981-2010. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 2016/III/2, PAN Oddział w Krakowie, 919-934.
• Szyga-Pluta K., 2011 Zmienność termicznych pór roku w Poznaniu. Bad. Fizjogr. 62. A, 181-195.
• Tomczyk A. M., Szyga-Pluta K., 2016. Okres wegetacyjny w Polsce w latach 1971-2010. Prz. Geogr., 88(1), 77-86.
• Ustrnul Z., Czekierda D., 2007. Wpływ wskaźnika Oscylacji Północnoatlantyckiej na średnią temperaturę powietrza w różnych skalach przestrzennych. Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych. IG i GP UJ, Kraków, 74-84.
• Wójcik M., Miętus M., 2014. Niektóre cechy wieloletniej zmienności temperatury powietrza w Polsce (1951-2010). Prz. Geograf., 86(3), 339-364.
• Węgrzyn A., 2007 a. Ocena okresu wegetacyjnego na Lubelszczyźnie w latach 1951-1990. I. Klasyfikacja dat początku. Annales UMCS, sec E, 62(1), 23-30.
• Węgrzyn A., 2007 b. Ocena okresu wegetacyjnego na Lubelszczyźnie w latach 1951-1990. I. Klasyfikacja dat końca. Annales UMCS, sec. E, 62(1), 31-37.
• Węgrzyn A., 2007 c. Klasyfikacja okresów wegetacyjnych pod względem termicznym na Lubelszczyźnie w latach 1951-1990. Acta Agroph., 9(2), 505-516.
• Węgrzyn A., 2008. Typowe i anomalne długości okresu wegetacyjnego na Lubelszczyźnie. Acta Agroph., 12(2), 561-573.
• Węgrzyn A., Kasperska-Wołowicz W., 2016. Zmienność długości okresu zimowego spoczynku roślin i termicznej zimy na Kujawach i Wyżynie Lubelskiej w latach 1980-2014. Annales UMCS, sec. E, 71(2), 41-51.
• Żarski J., Kuśmierek-Tomaszewska R., Dudek S., 2012. Tendencje zmian termicznych okresów rolniczych w rejonie Bydgoszczy. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 3/I/2012, 7-17.
• Żmudzka E., 2004. Tło klimatyczne produkcji rolniczej w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Acta Agroph., 3(2), 399-408.
• Żmudzka E., 2009. Współczesne zmiany klimatu Polski. Acta Agroph., 13(2), 555-568.
• Żmudzka E., 2012. Wieloletnie zmiany zasobów termicznych w okresie wegetacyjnym i aktywnego wzrostu roślin w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 12, 2 (38), 377-389.