Właściwości fizyko-wodne gleb zlewni potoku Korzeń w aspekcie zamulania planowanego zbiornika wodnego

• Autorzy: Bogdal A. , Kowalik T. , Ostrowski K. , Zarnowiec W.

Warianty tytułu

EN

The physico-water properties of soils in the Korzen stream catchment in aspect of silting of planned retention reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań gleboznawczych przeprowadzonych w zlewni potoku Korzeń, które pozwoliły ocenić retencyjność oraz zagrożenie gleb erozją, w aspekcie zamulania planowanego zbiornika wodnego „Skrzyszów”. Na badanym terenie wykonano 6 odkrywek glebowych, w których z każdego poziomu genetycznego pobrano próby do analiz laboratoryjnych. Określono podstawowe właściwości fizyko-wodne, przepuszczalność oraz zdolności retencyjne gleb. Na podstawie analizy wyników badań ustalono, że w zlewni dominują ciężkie gleby płowe i brunatne właściwe wyługowane, o uziarnieniu odpowiadającym najczęściej pyłom i pyłom ilastym. Są to gleby o dużych potencjalnych możliwościach retencjonowania wody, które jednak nie mogą być w pełni wykorzystane ze względu na ich bardzo słabą przepuszczalność i niekorzystne właściwości fizyko-wodne. Można zatem stwierdzić, że w zlewni potoku Korzeń dominuje powierzchniowy spływ wód, co przy stosunkowo dużych spadkach i rolniczym użytkowaniu terenu spowoduje szybkie zamulanie planowanego zbiornika wodnego „Skrzyszów” unoszonym materiałem glebowym.

EN

Paper presents the results of pedological research conducted in the Korzeń stream catchment, that enabled to assess the soil retentiveness and hazard of erosion regarding silting of projected „Skrzyszów” water reservoir. Six soil pits were made on investigated area from which soil samples for laboratory analyses were taken from each soil horizon. Basic physico-water properties, permeability and retention capacities of the soils were determined. On the basis of result analysis heavy lessives soils and leached brown soils were identified as dominating in the catchment. Their granulation usually corresponds to silts and clay silts. These soils have considerable potential water retention capacities, which however cannot be fully used because of their poor permeability and unfavourable physicochemical properties. Therefore, it may be supposed that the surface runolf prevails in Korzeń stream catchment, what at relatively high slopes and agricultural management of this area, would lead to fast silting of the planned water reservoir „Skrzyszów” with carried soil material.

Słowa kluczowe

PL

zlewnie potokow; zlewnia potoku Korzen; gleby; wlasciwosci fizykowodne; przepuszczalnosc gleby; splyw powierzchniowy; wody opadowe; woda roztopowa; zbiorniki wodne; zbiorniki retencyjne; zamulanie dna; zbiornik Skrzyszow

EN

stream catchment; Korzen Stream catchment; soil; water-physical property; soil permeability; surface flow; precipitation water; thaw water; water reservoir; retention reservoir; bottom silting; Skrzyszow Reservoir

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2011
• Tom: 561
• Opis fizyczny: s.24-34,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bogdal A.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Rolniczy im.H.Kołłątaja w Krakowie, al.A.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Kowalik T.

autor

Ostrowski K.

autor

Zarnowiec W.

Bibliografia

• Bykowski J., Kozaczyk P., Przybyła Cz. 2003. Wpływ warunków meteorologicznych na zmiany retencji glebowej na Nizinie Wielkopolskiej. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 404, ser. Inż. Śród. 24: 263 - 272.
• Feddes R. A. 1986. Modeling and simulation in hydrologie systems related to agricultural development: state of the art. ICV. Technical Bull. 46: 1 - 13.
• Fullen M. A. 1985. Compaction, hydrological processes and soil erosion on loamy sands in east Shropshire, England. Soil Tillage Res. 6: 17 - 29.
• Hahnel M., Spychalski M. 2007. Wptyw gęstości objętościowej na współczynnik filtracji gleb w zlewni jeziora Strykowskiego. Acta Sci. Pol., ser. Formatio Circumiectus 6(1): 33 - 41.
• Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa: 441 ss.
• Kosturkiewicz A., Szafrański Cz., Fiedler M. 1994. Agromelioracje jako czynnik ograniczający erozję wodną gleb terenów bogato urzeźbionych. Rocz. AR w Poznaniu 266: 281 - 293.
• Mocek A., Drzymała S., Maszner R 1997. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. AR im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu: 416 ss.
• Ostrowski K., Bogdał A. 2008. Ocena jakości i walorów użytkowych wody odpływającej ze zlewni potoku Korzeń w aspekcie jej magazynowania w zbiorniku małej retencji. Acta Sci. Pol., ser. Formatio Circumiectus 7(3): 3 - 11.
• PN-R-04032: 1998. Gleby i utwory mineralne. Pobieranie próbek i oznaczanie składu granulo metrycznego. PKN, Warszawa.
• PN-R-04033: 1998. Gleby i utwory mineralne. Podział na frakcje i grupy granulo- metryczne. PKN, Warszawa.
• Przybyła Cz., Kozaczyk P. 1997. Wpływ ukształtowania terenu na dynamikę zmian uwilgotnienia deszczowanych gleb. Rocz. AR w Poznaniu CCXCIV, ser. Melior. Inż. Śród. 19, cz. 2: 169 - 182.
• Rajda W., Ostrowski K., Piórecki M. 2004. Przesiąkliwość i retencyjność gleb w mikrozlewni zbiornika Czorsztyn-Niedzica. Wiad. Melior. i Łąk. 3: 126 - 130.
• Stasik R., Szafrański Cz., Korytowski M., Liberacki D. 2008. Próba oceny możliwości zwiększenia retencji wody w glebach wybranych siedlisk leśnych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 528: 305 - 312.
• Szafrański Cz. 1992. Spływy powierzchniowe i erozja wodna gleb na bogato rzeźbionych terenach polodowcowych. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 35: 101 - 109.
• Wojtasik M. 2001. Rola gęstości naturalnej w kształtowaniu wodno-powietrznych właściwości gleb. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 382, ser. Inż. Śród. 35: 153 - 160.
• Woś A. 1999. Klimat Polski. PWN, Warszawa: 301 ss.