EN
Twelve species of trilobites, including six new ones (Dipleura praecox sp. n., Trimerus lobatus sp. n., T. novus sp. n., Digonus bostoviensis sp. n., D. elegans sp. n., and Parahomalonotus angusticostatus sp. n.), assigned to five genera of the subfamily Homalonotinae from the Upper Ludlovian, Upper Gedinnian and Lower Siegenian of Poland are described below. Taxonomic criteria of this subfamily are discussed, along with its outline phylogeny.
PL
Opisane w niniejszej pracy Homalonotinae obejmują 12 gatunków, należących do 5 rodzajów, przy czym autorka wyróżniła 6 gatunków nowych, w tym dwa z górnego syluru (Trimerus lobatus i Dipleura praecox) i cztery z dolnego dewonu (Trimerus novus, Digonus bostoviensis, D. elegans i Parahomalonotus angusticostatus). Opisane trylobity są podstawą dla pierwszej dokumentacji biostratygraficznej morskich osadów górnego żedynu i dolnego zigenu w Polsce. Pierwsze Homalonotinae pojawiają się w Polsce w dolnych warstwach rzepińskich w Górach Świętokrzyskich, oraz górnych warstwach siedleckich, we wschodniej części syneklizy perybałtyckiej (otwór Gołdap, Text-fig. 1). Są to, w pierwszym z regionów, Homalonotus knighti König, w drugim, H. knighti, Trimerus lobatus sp. n. i Dipleura praecox sp. n. Trylobity te reprezentują poziom biostratygraficzny górnej części serii siedleckiej, który może być korelowany z górnym ludlowem Wielkiej Brytanii (Tablica I). W dolnym dewonie Homalonotinae pojawiają się w górnych warstwach bostowskich w Górach Świętokrzyskich oraz w obniżeniu radomsko-lubelskim (Text-fig. 1). Znacznie licznej występują w dolnych warstwach ciepielowskich, odpowiadających dolnemu zigenowi, przy czym takie gatunki jak: Digonus vialai (Gosselet) i Parahomalonotus forbesi (Rouault) świadczą o bliskich związkach paleogeograficznych między Polską i Francją w obrębie facji reńskiej. Znaczny rozwój Homalonotinae przypada na wyższe ogniwa zigenu oraz na ems (Tabela II), skąd znane są bardzo liczne gatunki poza obszarem Polski. W Polsce powyżej zasięgu warstw ciepielowskich zaczyna dominować sedymentacja oldredowa, W emsie z ponownie wkraczającym zbiornikiem morskim (Pajchlowa, 1959) na obszar Gór Świętokrzyskich przedostały się Digonus gigas (Roemer) wraz z inną fauną. Podrodzina Homalonotinae obejmuje siedem odrębnych rodzajów (Tabela III), z których stratygraficznie najwcześniejszy jest rodzaj Trimerus (Tabela IV). Autorka traktuje łączone dotychczas rodzaje Trimerus z Dipleura oraz Digonus z Burmeisteria, rozdzielnie. Uważa ona, że rodzaj Parahomalonotus wywodzi się z Digonus za pośrednictwem form takich jak Digonus vialai (Gosselet) i Parahomalonotus forbesi (Rouault). Do Homalonotinae należą trylobity osiągające duże rozmiary, o pokroju elipsoidalnym i o dość grubym pancerzu. Dotychczasowe kryteria taksonomiczne opierające się na kształcie rostrum i szwu rostralnego wydają się niewystarczające, toteż autorka przyjmuje za podstawowe dla podrodziny następujące cechy: kształt cefalonu, szerokość pola przedglabellarnego, lobację glabelli oraz kształt pygidium i głębokość jego trylobacji i segmentacji (Tabela V).
RU
Описанные в настоящей работе Homalonotinae охватывают 12 видов, относящихся к 5 родам. Кроме того, автором установлено 6 новых видов, в том числе два в верхнем силуре (Trimerus lobatus и Dipleura ргаесох) и четыре в нижнем девоне (Trimerus novus, Digonus bostoviensis, D. elegans и Parahomalonotus angusticostatus). Описанные трилобиты дали основу для первой биостратиграфической характеристики морских осадков верхнежединского и нижнезигенского возраста е Польше. Первые Homalonotinae появляются в нижних жепинских слоях в Свенто-кшиских горах и в верхних седлецких слоях, в восточной части Прибалтийской синеклизы (скважина Голдап, фиг. 1). В первом регионе они представлены Ноmalonotus knighti König, во втором - Н. knighti, Trimerus lobatus sp. n. и Dipleura ргаесох sp. n. Эти трилобиты представляют биостратиграфическую зону верхнего интервала седлецкой серии, которая коррелируется с верхним лудлову Великобритании (табл. I). В нижнем девоне Homalonotinae появляются в верхних бостовских слоях Свентокшиских гор и Радом-Люблинского прогиба (фиг. 1). В значительно большем количестве они распространены в нижних цепелёвских слоях, эквивалентных нижнему зигену, причем такие виды как Digonus vialai (Gosselet) и Parahomalonotus forbesi (Roualt) знаменуют близкую палеогеографическую связь территории Польши и Франции в пределах рейнской фации. Значительное развитие Homalonotinae приходится на верхи зигена и эмс (табл. II), в которых за пределами Польши наблюдалось обильное количество видов. Выше цепелёвских слоев на территории Польши распространены преимущественно отложения олдредского типа. Во время новой трансгресси эмского века (Pajchlowa, 1959) на территорию Свентокшиских гор снова проникли трилобиты Digonus gigas (Roemer) вместе с другой фауной. Подсемейство Homalonotinae охватывает семь родов (табл. III), среди которых самым ранним в стратиграфическом смысле является род Trimerus (табл. IV). Объединяемые до сих пор роды: Trimerus с Dipleura и Digonus с Burmeisteria автор рассматривает раздельно. Предполагается, что род Parahomalonotus выводится с рода Digonus посредством таких промежуточных форм как Digonus vialai (Gosselet) и Parahomalonotus forbesi (Rouault). К Homalonotinae относятся трилобиты крупных размеров, элипсоидальной формы, с довольно крепким панцырем. Применяющиеся таксономические критерии, основанные на форме ростра и рострального шва, кажутся недостаточными и поэтому в диагностике подсемейства Homalonotinae следующие признаки: форма цефалона, ширина предглабелярного поля, форма глабелярных лопастей, форма пигидия и глубина его трехсоставной лопасти и сегментаци (табл. V)