Wpływ budowy geologicznej na warunki przebiegu ekstremalnych wezbrań na przykładzie powodzi 2010 w dolinie Wisły środkowej i dolnej

• Autorzy: Wierzbicki G. , Ostrowski P. , Samulski M. , Bujakowski F.

Warianty tytułu

EN

The impact of geological setting into a dynamics of extreme floods - a case study of the 2010 flood event in the Vistula valley

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W maju i czerwcu 2010 dwie ekstremalnie wysokie fale wezbraniowe, wywołane intensywnymi opadami deszczu w Karpatach, doprowadziły do pięciu awarii wałów przeciwpowodziowych w dolinie Wisły Środkowej i Dolnej. W artykule opisano przebieg i charakterystykę powodzi 2010 na podstawie danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowego Instytutu Badawczego (IMGW-PIB): sumy opadów, stany wody z trzech wodowskazów wyposażonych w system telemetrii i natężenie przepływu. Przeprowadzono badania terenowe wszystkich miejsc awarii wałów. Obejmowały one kartowanie z wykorzystaniem technologii GPS oraz rozpoznanie ukształtowania cokołu erozyjnego rzeki na pod-stawie sondowań geologicznych strefy korytowej. Wyniki badań terenowych zostały porównane z wynikami kartowania geologicznego koryta Wisły Środkowej przeprowadzonego przed 2007 przez innego autora. Powyższe dane - geologiczne, geomorfologiczne i hydrologiczne - zestawiono i poddano analizie we wspólnej bazie danych GIS. Stwierdzono związek przestrzenny każdej z 5-ciu awarii wałów przeciwpowodziowych z kulminacjami cokołu erozyjnego rzeki. W artykule przed-stawiono także najważniejsze przyczyny analizowanych awarii hydrotechnicznych oraz zaprezentowano model sufozyjnego uszkodzenia wału przeciwpowodziowego w warunkach wysokiego spadku hydraulicznego. Przeanalizowano również wpływ elewacji cokołu erozyjnego na kierunki filtracji w dolinie rzecznej z uwzględnieniem budowy geologicznej i rzeźby równiny zalewowej.

EN

In May and June 2010 two extreme floodwaves inuduced by heavy rainfall in Carpathians Mts. have resulted in four levée breachs in mid-Vistula reach and one levée breach in lower reach of the Vistula valley. The basic outline of the flood was presented on the basis of data collected by Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute (IMWM-NRI): total precipitation, stage hydrograms from three water gauges with telemetric system and discharge. The field research was conducted on: all levée breaches were mapped by GPS. Morphology of sub-alluvial basement in the low-Vistula reach was mapped by drilling in the river channel (in the islands, sandy bars and river banks). The data obtained from our field research were compared to results of geological mapping of the river channel carried out in mid-Vistula reach before 2007 by other author. Using GIS-data base we juxtaposed all these data what has revealed adjacent location of all levée breachs to protrusions of sub-alluvial basement. The model of levée breachs process caused by piping in the low-Vistula reach was presented. The influence of the sub-alluvial basements on the underseepage process was discussed with emphasis on geological setting and geomorphology of the floodplain.

Słowa kluczowe

PL

Dolina Srodkowej Wisly; dolina Dolnej Wisly; powodzie; fala wezbraniowa; waly przeciwpowodziowe; budowa geologiczna; awarie; przerwanie walow przeciwpowodziowych; cokoly erozyjne; sufozja; geomorfologia fluwialna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2012
• Numer: 3/III
• Opis fizyczny: s.27-41,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wierzbicki G.

• Katedra Geoinżynierii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

autor

Ostrowski P.

• Katedra Geoinżynierii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

autor

Samulski M.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, ul.Podleśna 61, 01-673 Warszawa

autor

Bujakowski F.

• Katedra Geoinżynierii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

Bibliografia

• Bridge J.S., Rivers and floodplains – forms, processes, and sedimentary record. Blackwell, Oxford 2003, ss. 491.
• Cebulak E., Kilar P., Milanówka D., Mizera M., Pyrc R. Wysokość, natężenie i przestrzenny rozkład opadów atmosferycznych [w.:] Maciejewski M., Ostojski M. S., Walczykiewicz T.
• [red.] Dorzecze Wisły monografia powodzi maj czerwiec 2010. Wyd. IMGW-PIB, Warszawa, 2011, s.27-41.
• Chormański J., Mycielska-Dowgiałlo E., Ewolucja doliny Wisły od Kępy Polskiej do Płocka w okresie ostatniego zlodowacenia i holocenu [w.:] Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.[red.] Ekologiczne podstawy zagospodarowania dolin rzecznych (na przykładzie Wisły pod
• Płockiem), Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1996 , s.97-112.
• Falkowski T. Naturalne czynniki stabilizujące wybrane odcinki strefy korytowej Wisły środkowej. Wyd. SGGW, Warszawa, 2006, ss.128.
• Falkowski T. The application of geomorphological analysis of the Vistula River, Poland in the evaluation of the safety of regulation structures. Acta Geologica Polonica nr 57/3, 2007,s. 377-390.
• Falkowski T., Ostrowski P. Rzeźba doliny Pilicy pomiędzy Inowłodzem a Domaniewicami i jej związek z budową geologiczną podłoża aluwiów. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskichnr 9/2010, s.53-63.
• Florek E., Florek W., Mycielska-Dowgiałło E., Morphogenesis of the Vistula valley between Kępa Polska and Płock in the Late Glacial and Holocene [w.:] Starkel L. [red.] Evolution of theVistula river valley during the last 15 000 years. Geographical Studies Special Issue nr 4(2), 1987, s.189-205.
• Gębica P., Sokołowski T., Sedimentological interpretation of crevasse splays formed during the extreme 1997 flood in the upper Vistula river valley (South Poland). Annales Societatis Geologorum Poloniae nr 71, 2001, s.53-62.
• Hydroprojekt. Opracowanie. Przebieg powodzi 2010 w Dolinie Iłowsko-Dobrzykowskiej w m. Świniary i Dobrzyków. Hydroprojekt Sp. z o.o., Biuro Regionalne we Włocławku, Włocławek, 2010, ss. 23.
• Jakimiuk S., Przyczyny i skutki powodzi w 2010 r. na terenie woj. lubelskiego. Konferencja „Uwarunkowania przebiegu skutków ekstremalnych zjawisk hydrologiczno-meteorologicznychw obszarach wiejskich” prezentacja PDF, Falenty, 2010, [online] http://www.itep.edu.pl/konferencje/ko20101201/7_Przyczyny%20i%20skutki%20powodzi%202010.pdf [dostęp:08.05. 2012]
• Kondracki J. Geografia Regionalna Polski. PWN, Warszawa 2011, ss. 444.
• Łajczak A., Plit J., Soja R., Starkel L., Warowna J. Changes of the Vistula river channel and floodplain in the last 200 years. Geographia Polonica nr 79(2), 2006, s.65-87.
• Ministerstowo Środowiska RP. Odpowiedź sekretarza stanu – z upoważnienia ministra – na zapytanie r 5740 w sprawie zagrożenia powodziowego na Wiśle w rejonie Wyszogrodu, KępyPolskiej i Płocka. [online] http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/5E4CD825 [dostęp08.05.2012]
• Szmańda J., Zapis warunków depozycji w uziarnieniu aluwiów pozakorytowych. Landform Analysis nr 18, 2011, ss.96 [online] http://www.sgp.org.pl/la/lav18.htm
• Ostrowski J., Zaniewska M., Wereski S. Powodzie historyczne w środkowej i dolnej części dorzecza Wisły [w.:] Maciejewski M., Ostojski M. S., Walczykiewicz T. [red.] Dorzecze Wisły monografia powodzi maj czerwiec 2010. Wyd. IMGW-PIB, Warszawa, 2011, s.83-86.
• Wierzbicki G., Mazgajski M. Wezbraniowe zatorowe rzeki Wisły w Kotlinie Warszawskiej w lutym i marcu 2010 roku. Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska nr 51, 2011, s.52-60.
• Wierzbicki G., Ostrowski P., Mazgajski M., Bujakowski F. Using VHR multispectral remote sensing and LIDAR data to determine the geomorphological effects of overbank flow on a floodplain (the Vistula River, Poland). Geomorphology, 2012. [online] http://dx.doi.org/10.1016/j.geomorph.2012.06.020
• Zawiślak T., Adamczyk Z., Bąkowski R. Synoptyczne uwarunkowania powodzi [w.:] Maciejewski M., Ostojski M. S., Walczykiewicz T. [red.] Dorzecze Wisły monografia powodzi maj czerwiec 2010. Wyd. IMGW-PIB, Warszawa, 2011, s.83-86