PL
W Polsce zmieniają się uwarunkowania przyrodnicze i biologiczne produkcji nasiennej ziemniaka. Od wielu lat zmniejsza się areał uprawy tej rośliny. Maleje więc i liczba źródeł wirusów w terenie, a także zwiększa się izolacja przestrzenna między poszczególnymi plantacjami, co z kolei ogranicza możliwość przenoszenia wirusów nietrwałych na dalekie odległości (zjawisko retencji wirusa w organizmie wektora). Stwierdzono też zmiany w terminie szczytowej migracji letniej mszyc. W latach 1981-1990 najintensywniejsze loty tych owadów notowano w terminie od I do II dekady lipca, zależnie od miejscowości. Podobnie na ogół było w latach 1991-2000. W obydwóch przypadkach był to termin od 10 do 20 dni wcześniejszy w porównaniu do okresu 1971-1980. Jednocześnie zmniejszyła się liczebność niektórych gatunków mszyc. Największe zmiany zaszły u Macrosiphum euphorbiae (THOM.) i Aphis frangulae KALT. oraz mniejsze u Aphis nasturtii KALT. Na przykład udział procentowy osobników A. frangulae wyniósł w okresie 1971-1980 średnio 50,5%, a w okresach 1981-1990 i 1991-2000 odpowiednio 34,4 i 15,0%. Zmalało zatem i znaczenie tych mszyc w epidemiologii chorób wirusowych ziemniaka. Zwiększająca się izolacja przestrzenna między plantacjami powinna sprzyjać zwiększeniu efektywności ochrony ziemniaków przed porażeniem przez wirusy w wyniku chemicznego zwalczania wektorów tych wirusów. Zniszczona populacja mszyc wewnątrz plantacji nie będzie w stanie odbudować się w krótkim czasie, jeżeli naloty tych owadów z zewnątrz będą niewielkie.
EN
The environmental and biological conditions of potato seed production in Poland have changed. The crop area of this plant has decreased for many years. Therefore the number of source of viruses in the environment was reduced and also the spatial isolation between particular potato plantation increased which limits the possibility of transmitting non-persistent viruses to further areas. It is connected with the phenomenon of virus retention in a vector. Changes in terms of the highest summer aphid migration were noticed. In 1981-1990 the most intensive flies of these insects were observed from the first ten days of July, depending on locality. Similar results were obtained in 1991-2000. In both cases the term was earlier (from 10 to 20 days, depending on locality) in comparison to 1971-1980. The number of some aphid species was reduced at the same time. The biggest changes were noticed in Macrosiphum euphorbiae (THOM.) and Aphis frangulae KALT. and smaller ones in Aphis nasturtii KALT. For example the mean percentage share of A. frangulae in 1971-1980 was 50.5% and in 1981-1990 and 1991-2000 it was 34.4 and 15.0% respectively. Therefore the role of these aphids in the epidemiology of potato viral diseases is decreasing. Greater distances between crops cause the pressure of aphid flying from the outside to decrease. This may favour the increase of the effectiveness of potato protection against viral infection by chemical control of its vectors. A destroyed aphid population within a plantation will not be capable of rebuilding itself within a short period of time if the flying from the outside of the plantation is not numerous.