Entoloma albotomentosum (Agaricales, Basidiomycota), a species new to Poland

• Autorzy: Halama M.

Warianty tytułu

PL

Entoloma albotomentosum (Agaricales, Basidiomycota), gatunek nowy dla Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The first record of Entoloma albotomentosum Noordel. & Hauskn., a member of the subgenus Claudopus and section Claudopus, is reported from Poland. A full description and illustration of the species based on Polish specimens are given and its taxonomy, ecology, and general distribution are also provided.

PL

W Polsce stwierdzono dotychczas występowanie 5 przedstawicieli sekcji Claudopus, rodzaju Entoloma (dzwonkówka), tj.: E. byssisedum, E. depluens, E. jahnii, E. ollare i E. parasiticum. Grzyby te charakteryzują się z reguły drobnymi owocnikami typu boczniakowatego (pleurotoidalnego) lub pępówkowatego (omfaloidalnego). Są wśród nich gatunki saprotroficzne, rozwijające się na różnych, butwiejących szczątkach roślin wyższych lub pojawiające się bezpośrednio na ziemi. Należą tu również gatunki patogeniczne, rozwijające się na owocnikach innych grzybów lub związane z obecnością mszaków. W trakcie obserwacji mikologicznych, przeprowadzonych w sierpniu 2010 roku w miejscowości Domaszowice (Równina Oleśnicka), znaleziono przypadkowo na terenie nieużytku porolnego kilka bardzo drobnych, białawo zabarwionych, pleurotoidalnych owocników, zasiedlających martwe szczątki traw (głównie butwiejące liście trzcinnika Calamagrostis sp.). Badania laboratoryjne wykazały, iż reprezentują one nowy dla mikobioty Polski gatunek dzwonkówki – Entoloma albotomentosum Noordel. & Hauskn. (proponowana polska nazwa: dzwonkówka ciżmówkowata). E. albotomentosum została opisana w 1989 roku z terenu Austrii. W najnowszych opracowaniach takson ten ujęty jest w podrodzaju i sekcji Claudopus. Gatunek ten cechuje się wytwarzaniem drobnych, niepozornych, biało zabarwionych i dość zmiennych w budowie makroskopowej owocników, które mogą mieć formę boczniakowatą (z trzonkiem wykształconym bocznie, zredukowanym bądź niewykształconym) lub pępówkowatą (z trzonkiem wyraźnie wykształconym i niekiedy centralnie osadzonym). W młodym stadium owocniki te zwykle przypominają do złudzenia niewielkich przedstawicieli rodzaju ciżmówka (Crepidotus). Według danych literaturowych E. albotomentosum pojawia się przede wszystkim w gęstych zaroślach traw i turzyc oraz na brzegach stawów, gdzie tworzy owocniki na butwiejących szczątkach traw i turzyc. Rozmieszczenie tego gatunku jest słabo poznane. Do chwili obecnej stwierdzono jego występowanie jedynie w Europie, gdzie (oprócz Austrii) znany jest on z rozproszonych stanowisk, zlokalizowanych w Holandii, księstwie Lichtenstein, Niemczech, Danii, Anglii, Szkocji i Norwegii. Specyficzne preferencje siedliskowe oraz niewielkie rozmiary owocników E. albotomentosum są prawdopodobnym powodem rzadkości notowań tego gatunku w terenie. Dokładniejsze poszukiwania dają szansę na znalezienie dalszych stanowisk tego grzyba, m. in. w Polsce. W prezentowanej pracy przedstawiono szczegółowy opis i ilustracje cech zebranych owocników E. albotomentosum. Przedstawiono również informacje na temat taksonomii, ekologii i rozmieszczenia tego gatunku.

Słowa kluczowe

EN

Entoloma albotomentosum; Agaricales; Basidiomycota; new species; Poland; mycobiota; Entolomataceae; Claudopus; pleurotoid habit; distribution

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Mycologica
• Rocznik: 2011
• Tom: 46
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.129-136,fig.,ref.

Twórcy

autor

Halama M.

• Museum of Natural History, Wroclaw University, Sienkiewicza 21, 50-335 Wroclaw, Poland

Bibliografia

• Arnolds E., Veerkamp M. 2008. Basisrapport Rode Lijst Paddenstoelen. Nederlandse Mycologische Vereniging, Utrecht, 295 pp.
• Breitenbach J., Kränzlin F. 1991. Fungi of Switzerland. 3. Boletes and Agarics (1st Part). 3. Verlag Mykologia, Luzern, 364 pp.
• Co-David D., Langeveld D., Noordeloos M.E. 2009. Molecular phylogeny and spore evolution of Entolomataceae. Persoonia 23: 147–176.
• Dechaume J.-P. 2010. Base de données mycologique – Photos de Champignons: Entoloma albotomentosum Noordel. & Hauskn. 1989. Published on the WEB site: http://www.mycodb.fr/photo.php?file=Entoloma_albotomentosum_2010_jd_1.jpg&filter= [Accessed: 26-09-2011].
• Esteve-Raventós F., Ortega A. 2003. Entoloma alliodorum, a new species of subgenus Claudopus with a garlic odour. Mycotaxon 86: 227-232.
• Hibbett S.A., Binder M., Bischoff J.F., Blackwell M., Cannon P.F., Eriksson O.E., Huhndorf S., James T., Kirk P.M., Lücking R.H., Lumbsch T., Lutzoni F., Matheny P.B., Mclaughlin D.J., Powell M.J., Redhead S.A., Schoch C.L., Spatafora J.W., Stalpers J.A., Vilgalys R., Aime M.C., Aptroot A., Bauer R., Begerow D., Benny G.L., Castlebury L.A., Crous P.W., Dai Y.-C., Gams W., Geiser D.M., Griffith G.W., Gueidan C., Hawksworth D.L., Hestmark G., Hosaka K., Humber R.A., Hyde K.D., Ironside J.E., Kõljalg U., Kurtzman C., Larsson K.-H., Lichtwardt R., Longcore J., Mądlikowska J., Miller A., Moncalvo J.-M., Mozley-Standridge S., Oberwinkler F., Parmasto E., Reeb V., Rogers J.D., Roux C., Ryvarden L., Sampaio J.P., Schüßler A., Sugiyama J., Thorn R.G., Tibell L., Untereiner W.A., Walker C., Wang Z., Weir A., Weiss M., White M.M., Winka K., Yao Y.-J., Zhang N. 2007. A higher-level phylogenetic classification of the Fungi. Mycological Research 111(5): 509–547.
• Horak E. 1980. Entoloma (Agaricales) in Indomalaya and Australasia. Beihefte zur Nova Hedwigia. Beihefte zur Nova Hedwigia 65: 1–352.
• Kirk P.M., Cannon P.F., Minter D.V., Stalpers J.A. 2008. Ainsworth & Bisby’s Dictionary of Fungi. 10th ed. CAB International, Wallingford, 771 pp.
• Krieglsteiner G.J. 2003. Entolomataceae. (In:) G. J. Krieglsteiner (ed.). Die Großpilze Baden-Württembergs. 4. Ständerpilze: Blätterpilze. II. Verlag Eugen Ulmer GmbH & Co., 4, Stuttgart: 138–243.
• Krisai-Greilhuber I. 1999. Rote Liste gefährdeter Großpilze Österreichs. 2. Fassung. (In:) H. Niklfeld (ed.). Rote Liste gefährdeter Pflanzen Österreichs. 2. Auflage. Grüne Reihe des Bundesministeriums für Umwelt, Jugend und Familie 10, Wien: 229–266.
• Kujawa A. 2009. Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity. Acta Mycol. 44 (1): 49–75.
• Largent D.L., Abell-Davis S.E., Cummings G.A., Ryan K.L., Bergemann S.E. 2011. Saxicolous species of Claudopus (Agaricales, Entolomataceae) from Australia. Mycotaxon 116: 253–264.
• Legon N.W., Henrici A., Roberts P., Spooner B.M., Watling R. 2005. Checklist of the British and Irish Basidiomycota. Royal Botanic Gardens, Kew, 536 pp.
• Mleczko P., Ociepa A.M. 2007. Entoloma ollare, a species of subgenus Claudopus, new to Poland. Polish Bot. J. 52 (2): 159–163.
• Musumeci E. 2005. Forum Micologico Natura Mediterraneo - Micologia: Entoloma albotomentosum Noordel. & Hauskn. 1989. Published on the WEB site: http://www.naturamediterraneo.com/forum/topic.asp?TOPIC_ID=4524&whichpage=1 [Accessed: 26-09-2011].
• National Environmental Research Institute. 2011. The Danish Red Data Book. Published on the WEB site: http://www2.dmu.dk/ [Accessed: 10-2011].
• Nita J., Bujakiewicz A. 2006. Łęgi i olsy ostoją rzadkich i zagrożonych grzybów wielkoowocnikowych. (In:) Z. Mirek, E. Cieślak, B. Paszko,W. Paul, M. Ronikier (eds). Rzadkie, ginące i reliktowe gatunki roślin i grzybów - Problemy zagrożenia i ochrony różnorodności flory Polski. Materiały ogólnopolskiej konferencji naukowej, Kraków 30-31 maja 2006, Kraków, p. 111.
• Nita J., Bujakiewicz A. 2007. Łęgi i olsy ostoją rzadkich i zagrożonych grzybów wielkoowocnikowych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, R.9 - Zeszyt 2/3 (16): 519–529.
• Nita J., Stefaniak M. 2010. Entoloma jahnii, a rare species in Europe. Acta Mycol. 45 (2): 157–162.
• Noordeloos M.E. 1992. Entoloma s.l. Fungi Europaei. 5. Libreria editrice Giovanna Biella, Saronno, 1–760.
• Noordeloos M.E. 2004. Entoloma s.l. (Supplemento). Fungi Europaei. 5A. Edizioni Candusso, Alassio: 761–1378.
• Noordeloos M.E. 2008. Entoloma (Fr.) P. Kumm. (In:) H. Knudsen, J. Vesterholt (eds). Funga nordica. Agaricoid, boletoid and cyphelloid genera. Nordsvamp, Copenhagen: 433–491.
• Noordeloos M.E., Hausknecht A. 1989. Über einige neue und interessante Rötlinge aus Österreich. Zeitschrift für Mykologie 55 (1): 31–42.
• Stefaniak M. 2010.Mycocoenological investigations in the forest associations of Krajkowo Nature Reserve - preliminary results. (In:) W. Kurek, K. Marciszewska, A. Szczepkowski (eds). Proceedings of the 55th Meeting of the Polish Botanical Society “Planta in vivo, in vitro et in silico”. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, Warsaw: 78.
• Vellinga E.C. 1988. Glossary. (In:) C. Bas, T.W. Kuyper, M. E. Noordeloos, E.C. Vellinga (eds). Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on families of agarics and boleti occurring in the Netherlands. 1. A.A. Balkema Publishers, Rotterdam: 54–64.
• Wojewoda W. 2003. Checklist of Polish larger Basidiomycetes. (In:) Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland. 7. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 812 pp.
• Wölfel G., Winterhoff W. 1993. Entoloma jahnii, ein neuer Holzbewohner. Österreichische Zeitschrift für Pilzkunde 2: 11–14.