Wpływ denudacji antropogenicznej na rozwój gleb obnizeń śródmorenowych w krajobrazie Pojezierza Mazurskiego

• Autorzy: Piascik H. , Sowinski P.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W krajobrazie Pojezierza Mazurskiego bardzo istotnym czynnikiem modyfikującym pierwotną pokrywę glebową jest działalność człowieka, ostatnio określana mianem denudacji antropogenicznej. Efektem działania tego procesu w obniżeniach śródmorenowych są gleby deluwialne (o miąższości utworu deluwialnego powyżej 30 cm), gleby namurszowe (o miąższości warstwy mineralnej lub mineralno-organicznej 10-30 cm) oraz gleby torfowo-murszowe zamulone. Ponadto bezpośrednim rezultatem działalności człowieka, związanej z odwadnianiem terenów torfowych, są gleby torfowo-murszowe. W obniżeniach śródmorenowych ewolucja pokrywy glebowej wiąże się głównie z procesami denudacji antropogenicznej. W glebach deluwialnych procesy te zmierzają do zwiększenia miąższości warstwy deluwialnej przy jednoczesnym pomniejszeniu roli podłoża. Natomiast w glebach torfowo-murszowych wpływają na ich zamulenie. Ponadto przekształcają utwory organiczne w mineralno-organiczne, co w rezultacie prowadzi do powstania gleb namurszowych. W miarę rozwoju denudacji antropogenicznej gleby namurszowe mogą przekształcać się w płytkie gleby deluwialne. W przypadku zahamowania tych procesów ograniczony zostanie rozwój gleb namurszowych i deluwialnych oraz zamulenie gleb torfowo-murszowych.

EN

Human activities, referred to as anthropogenic denudation, are very important factors modifying original soil cover in the landscape of the Mazurian Lake District. Soils such as deluvial (with thickness of deluvial layer of over 30 cm), mucky soils with mineral organic layer in the top horizon (with a thickness of mineral or mineral and organic layer from 10 to 30 cm) and peat-muck silted soils are an effect of this process in the mid-moraine depressions. Moreover, the latter soils are direct results of human activities related to drainage of peat soils. The soil cover evolution in the midmorame lowerings is mainly related to the process of anthropogenic denudation. In deluvial soils these processes result in the increase of the deluvial layer thickness with the decrease of the role of the substrate. However, in the peat-muck soils they cause silting. In addition, they transform organic formations into mineral and organic formations, which in consequence leads to the formation of mucky soils. Along the anthropogenic denudation progress, mucky soils may turn into shallow deluvial soils. When these processes are inhibited, the development of mucky and deluvial soils as well as the silting peat-muck soils are limited.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2002
• Tom: 487
• Opis fizyczny: s.249-257,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Piascik H.

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Uniwesytet Warminsko-Mazurski

autor

Sowinski P.

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Uniwesytet Warminsko-Mazurski

Bibliografia

• Bieniek B. 1997. Właściwości i rozwój gleb deluwialnych Pojezierza Mazurskiego. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricultura, 64, Supplementum B: 82 ss.
• Gotkiewicz J., Hutorowicz H., Lossow K., Mosiej J., Pawłat H., Szyncak T., Traczyk T. 1990. Czynniki kształtujące obieg wody i biogenów w krajobrazie młodoglacjalnym. Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Wyd. UAM Poznań: 104-114.
• Kondracki J. 1972. Polska północno-wschodnia. PWN, Warszawa: 272 ss.
• Kowalkowski A. 1976. Oddziaływanie człowieka na gleby na tle przemian środowiska przyrodniczego w czwartorzędzie w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 177: 21—44.
• Orzechowski M., Smólczyński S., Sowiński P. 2001. Właściwości gleb obniżeń śródmorenowych Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 476: 229-235.
• Piaścik H., Bieniek B., Wójciak H. 1990. Skutki odwodnienia gleb torfowych w wyniku prac hydrotechnicznych na Pojezierzu Mazurskim. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Geodesia et Ruris Regulatio 20: 25-33.
• Piaścik H., Gotkiewicz J., Bieniek B. 1993. Znaczenie struktury glebowej w kształtowaniu krajobrazu młodoglacjalnego Pojezierza Mazurskiego, w: Problemy kompleksowego urządzania gmin. Cz. IV: 103-110.
• Piaścik H., Sowiński P., Orzechowski M., Smólczyński S. 2001. Sekwencja gleb obniżeń śródmorenowych w krajobrazie młodoglacjalnym Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 476: 491-496.
• Richling A., Solon J. 1994. Ekologia krajobrazu. PWN Warszawa: 319 ss.
• Sinkiewicz M. 1989. Zmiany rzeźby terenu Pojezierza Kujawskiego pod wpływem procesów stokowych.. St. Soc. Sei. Toruń., Sectio C IX(6): 529-619.
• Sinkiewicz M. 1998. Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski Północnej. UMK, Toruń: 103 ss.
• Smolska E., Mazurek Z., Wójcik J. 1995. Dynamika procesów geomorfologicznych na stoku pojeziernym, jako czynnik środowiskotwórczy. Zesz. Nauk. Komitetu „Człowiek i Środowisko” 12: 205-220.
• Starkel L. 1988. Działalność człowieka jako przyczyna zmian denudacji i sedymentacji w holocenie. Przegl. Geogr. 60(3): 251-265.
• Starkel L. 1989. Antropogeniczne zmiany denudacji i sedymentacji w holocenie na obszarze Europy Środkowej. Przegl. Geogr. 61(1-2): 33-49.
• Stochlak J. 1996. Osady deluwialne nieodłączny efekt procesu spłukiwania i propozycja ich podziału. Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe. Ochrona agrosystemów zagrożonych erozją. Puławy-Lublin-Zwierzyniec: 111-132.
• Szrejder B. 1998. Niektóre właściwości i pozycja systematyczna gleb powstałych w wyniku denudacji antropogenicznej w Koniczynce na wysoczyźnie Chełmińskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 460: 500-511.
• Świerczyński K. 1967. Morfologia rynny Mrągowskiej. Prace i Studia Instytutu Geograficznego UW, Katedra Geografii Fizycznej 1: 125-141.
• Świerczyński K. 1972. Formy wytopiskowe w południowej części Pojezierza Mrągowskiego. Prace i Studia Instytutu Geograficznego UW, Geografia fizyczna 10(4): 85-113.
• Uggla H., Grabarczyk S., Mirowski Z., Nożyński A., Rytelewski J., Solarski H. 1967. Strefy zagrożenia erozją wodną gleb północno-wschodniego regionu Polski. Zesz. Nauk. WSR Olsztyn 23(565): 221-243.
• Uggla H., Mirowski Z., Grabarczyk S., Nożyński A., Rytelewski J., Solarski H. 1968. Proces erozji wodnej w terenach pagórkowatych północno-wschodniej części Polski. Rocz. Glebozn. 18(2): 415-447.