Sur quelques appareils masticateurs des Annélides Polychetes ordoviciens

• Autorzy: Kozlowski R.

Warianty tytułu

PL

O paru narządach szczękowych pierścienic wieloszczetów z okresu ordowickiego

RU

O neskol'kikh cheljustnykh apparatakh ordovikskikh mnogoshetinkovykh kol'checov

• Języki publikacji: FR

Abstrakty

FR

Dans cet article sont décrites quelques mâchoires des Annélides Polychètes, extraites des ,galets calcaires erratiques d'âge ordovicien . Exceptionnellement favorable état de conservation de ces restes fossiles a permis d 'en faire une étude approfondie. Leur comparaison avec les, assemblages, peu nombreux, connus à l'état fossile, ainsi qu'avec les mâchoires des formes actuelles, a conduit à y distinguer trois types spécifiques nouveaux, assignés à deux types génériques également nouveaux.

PL

Szczątki kopalne chitynowych narządów szczękowych wieloszczetów znane są od stu lat i często opisywane. Luźne elementy składowe tych narządów oznaczane są ogólną nazwą skolekodontów. O ile skolekodonty należą do dość pospolitych skamieniałości , głównie w osadach paleozoicznych, o tyle zespoły tych elementów, czyli całe narządy szczękowe, należą do bardzo rzadkich znalezisk. Autorowi niniejszej rozprawy udało się odkryć wśród licznych skolekodontów, wypreparowanych z ordowickich wapiennych głazów narzutowych, trzy prawie kompletne zespoły o wyjątkowo pięknym stanie zachowania oraz parę mniej kompletnych. W większości tych zespołów pojedyncze elementy szczękowe zachowują położenie niewiele różniące się od tego, jakie miały w gardzieli pierścienicy . We wstępie zdefiniowane zostały poszczególne elementy aparatu szczękowego form dzisiejszych i kopalnych, a w tabeli na str.169 podano symbole , jakimi je oznaczono w celu ułatwienia ich homologizacji. Aparaty opisanych tu form ordowickich zbudowane są według planu, jaki cechuje dzisiejszą nadrodzinę Eunicea, lecz należą niewątpliwie do rodzajów dziś nieznanych. Klasyfikacja i nomenklatura kopalnych elementów narządu szczękowego , czyli skolekodontów znajduje się w stanie bardzo niezadowalającym, Jedni autorzy starają się podciągnąć pod tę samą nazwę rodzajowa rożne elementy, w przypuszczeniu , że należały one do aparatu szczękowego jednego rodzaju. Inni nadają odrębną nazwę rodzajowa poszczególnym homologicznym elementom aparatu szczękowego. Autor niniejszej rozprawy jest zdania, ze najrozsądniejszym wyjściem jest konsekwentne stosowanie dwóch niezależnych nomenklatur: jednej dla mniej lub więcej kompletnych zespołów, drugiej - dla oddzielnych skolekodontów. W tym ostatnim przypadku pod wspólną nazwą rodzajową winny być grupowane, w miarę możności, elementy homologiczne. Opisane tu aparaty szczękowe zaliczone zostały do trzech nowych gatunków ugrupowanych w dwa nowe rodzaje, Diagnozy tych jednostek podano na str. 175 tekstu francuskiego. Przy opisach poszczególnych form starano się "dopasować" do danego zespołu skolekodonty luźne , od powiadające mniej więcej elementom wchodzącym w skład danego narządu. Dla pewnych elementów, jak np.cęgi , zdołano ułożyć szeregi okazów odpowiadające stadiom ich ontogenezy, gdyż, jak wiadomo, szczęki pierścienic podlegają linieniu w miarę wzrostu osobnika. Porównanie ordowickich narządów szczękowych z narządami dzisiejszych Eunicea wykazało zasadniczą zgodność zarówno ogólnego planu budowy, jak i kształtu głównych elementów. Uderzające jest, że dość silnie zaakcentowana u wie1u dzisiejszych Eunicea asymetria prawej i lewej polowy szczęk górnych przejawia się już - i to nawet w większym stopniu – u opisanych tu form ordowickich. Aczkolwiek te ostatnie można zaliczyć do typu tzw. labidognatycznego, jednak obecność dwóch par szczęk z przodu cęgów oraz płytki bazalnej u podstawy cęgi prawej zbliża je również do typu prionognatycznego, Ogólny plan budowy aparatu szczękowego pewnych polichetów, jak i większa cześć jego elementów składowych, dziedziczone były od początku okresu ordowickiego do dziś (tj . przez około 400 milionów lat) bez zasadniczych zmian.

RU

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1956
• Tom: 01
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.165-210,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kozlowski R.

• Labolatory of Paleozoology, Polish Academy of Science, University of Warsaw, Warsaw, Poland

Bibliografia

• CRONEIS C. & SCOTT H. W. 1933. Scolecodonts (Abstract ), Bull Geol. Soc. Amer .,44, 207. New York.
• EHLERS E. 1864/68. Die Borstenwürmer (Annelida Chaetopoda ), 2 vol. I-XX 1-748. Leipzig. - 1869. über fossile Würmer aus dem lithographlschen Schiefer in Bayern. Palaeontogr., 17, 145-175. Cassel.
• EISENACK A. 1934. Neue Mikrofossilien des baltischen Silurs. III. und Neue Mikrofossilien des baltischen Silurs. I Palaeant. Ztschr., 16, 1/2, 59-61. Berlin. - 1936. Einige neue Annelidenreste aus dem Silur u. dem Jura des Baltikums. Ztschr . Geschiebeforsc,15, 3, 153-176. Leipzig.
• ELLER E. R. 1934a. Annelid Jaws from the Upper Devonian of New York. Ann, Carnegie Mus., 22, 303-317. Pittsburgh. 1934b. Annelid Jaws from the Hamilton Group of Ontario Country, New York . Ibidem, 24, 51-57. 1936. A new Scolecodont genus, Ildraites, from the Upper Devonian of New York. Ibidem, 25, 73-77 . 1938. Scolecodonts from the Potter Farm Formation of the Devonian of Michigan. Ibidem , 27, 275-2 87. 1940. New Silurian Scolecodonts from the Albion Bed s of the Niagara Gorge , New York. Ibidem , 28, 9-47 . 1941. Scolecodonts from the Windom , Middle Devonian, of Western New York. Ibidem 28, 323-341. 1942. Scolecodonts from the Erindale , Upper Ordovician, at Streetsville, Ontario Ibidem 29, 241-71. 1945. Scolecodonts from the Trenton Series (Ordovician) of Ontario, Quebec, and New York. Ibidem , 30, 119-21 3. 1946. New Scolecodonts from the Kagawong of Manitoulin Island, Ontario. Proc.Penns. Acad. Sc., 20, 71-7 5. Pittsburgh. 1955. Additional Scolecodonts from Potter Farm Formation of the Devonian of Michigan . Ann. Carnegie Mus., 33, 303-317.
• FAUVEL P. 1917. Annélides Polychètes de I'Australie méridionale . Arch. Zool.Expér. Gén., 56. Paris. 1919. Annélides Polychètes de Madagascar, de Djibouti et du Golfe Persique. Ibidem, 58, 315-473. 1925. Faune de France. 5. Polychètes errants. 1-488. Paris .
• HARTMAN O. 1944. Polychaetous Annelids. Part V. Eunicea. Allan Hancock Pacific Exped., 10, 1, 1-236. Los Angeles.
• HEIDER K. 1922. Uber Zahnwechsel bei polychâten Anneliden. Sitzber. Preuss, Akad. Wiss., Phys.-math. KI., 488-491. Berlin. - 1924. Yom Zahnwechsel bei polychâten Anneliden. Ibidem, 258-260 . - 1925. über Eunice. Ztschr. Wiss. Zool., 125, 55-90. Leipzig.
• HEMPELMANN F. 1928/34 . Archiannelida u. Polychaeta. In: Kükenthal & Krumbach, Handbuch der Zoologie, (7) 1-212. Berlin-Leipzig.
• HINDE G. J. 1879. On Annelids Jaws from the Cambro-Silurian, Silurian and Devonian Formations in Canada and from the Lower Carboniferous in Scotland. Quart. J . Geol. Soc. London, 35. 370-289. London. 1880. On Annelid Jaws from the Wenlock and Ludlow Formations of the West of England. Ibidem, 36, 368-378. 1896. On the Jaw Apparatus of an Annelid from the Lower Carboniferous of Hailkin Mountln, Flintshire. Ibidem, 52, 448-450.
• LANGE F . W. 1949. Polychaete Annelids from the Devonian of Paranà , Brazil. Bull. Amer. Paleont., 33. 134, 1-71. Ithaca. - 1950. Um novo Escolecodonte dos folhelos Ponta Grossa. Arq. Mus. Paranaense,7, 189-213. Curitiba.
• PANDER C. H. 1856. Monographie der fossilen Fische des Silurlschen Systems der Russisch-Baltischen Gouvernements. I-X + 1-91. St, Petersburg.
• ROGER J . 1946. Les Invertébrés des couches à poissons du Crétacé supérieur du Liban. Mém. Soc. Géol. France, n. sér ., 51, 68-70. Paris.
• STAUFFER C. R. 1939. Middle Devonian Polychaeta from the Lake Erie district. J . Paleont., t.3, 5, 500-511. Menasha.