Uwarunkowania rozwoju sportu szkolnego w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945-1953)

• Autorzy: Jurek T. , Kruk M.

Warianty tytułu

EN

The conditions for development of school sports in Poland after the Second World War (1945-1953)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule ukazano proces odbudowy sportu w szkolnictwie w Polsce po zakończeniu drugiej wojny światowej oraz kształtowanie się nowego modelu sportu szkolnego w latach 1945–1953. Był to szczególny okres dźwigania się kraju ze zniszczeń wojennych i wprowadzania nowego systemu ustrojowego, który wywarł decydujący wpływ na rozwój szkolnictwa i nową organizację sportu szkolnego. W pierwszych latach po wojnie nastąpił dynamiczny rozwój zwłaszcza szkolnictwa zawodowego. Utworzono nowe typy szkół zawodowych. Nastąpiło upowszechnienie wielu dyscyplin sportu w szkołach, wprowadzono także nowe formy współzawodnictwa sportowego. W 1950 r. ukazało się zarządzenie Ministra Oświaty, które ujęło w ramy organizacyjne szkolny ruch sportowy. Szkolne koła sportowe zorganizowane w 1950 r. we wszystkich szkołach ogólnokształcących, liceach pedagogicznych i wyżej zorganizowanych szkołach podstawowych dawały młodzieży możliwość uprawiania sportu w godzinach poza obowiązkowymi lekcjami wychowania fizycznego. Artykuł powstał na podstawie dotychczasowej literatury przedmiotu oraz w oparciu o zachowane źródła archiwalne i prasowe.

EN

In the article the rebuilding process of sport in polish education after the Second World War and the formation of a new model of school sports in the years 1945–1953 were presented. It was a special period of raising the country from the ravages of war. A new political system was introduced that had a significant impact on the development of education and a new organization of school sports. In the first years after the war the dynamic development of vocational education was particularly observed. New types of vocational schools were created. Many sport disciplines were promoted in schools. Additionally, new forms of sport competitions were introduced. In 1950 the Minister of Education published regulation that included school sports in the framework of education. The school sports groups organized in 1950 in all secondary schools, pedagogical high schools and higher organized primary schools gave students opportunity to do sport in additional time. The article is based on the existing literature and on the preserved archival sources and press materials.

Słowa kluczowe

PL

Polska; okres powojenny; lata 1945-1953; sport; szkoly; wspolzawodnictwo; rozwoj sportu; uwarunkowania rozwoju; historia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2017
• Tom: 16
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.75-89,bibliogr.

Twórcy

autor

Jurek T.

• Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp., Akademia Wychowania Fizycznego im.Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Poznań

autor

Kruk M.

• Szkoła Wychowania Fizycznego i Sportu, Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Źródła drukowane
• Źródła normatywne
• „Dziennik Ustaw RP” 1949, nr 65, poz. 526.
• Uchwały i dokumenty w sprawie kultury fizycznej za rok 1950, Warszawa 1951.
• Czasopisma
• „Kultura Fizyczna” 1951
• „Przegląd Sportowy” 1948
• B. Literatura
• I. Publikacje
• 10-lecie Sportu Szkolnego, Pabianice 1957.
• Auch R., Dziesięcioletni dorobek sportu szkolnego, ,,Wychowanie Fizyczne w Szkole” 1954, nr 4, s. 11–20.
• Cendrowski Z., Szkic z historii SZS, Warszawa 1983.
• Chełmecki J., Wilk S., Wybór źródeł i materiałów do dziejów kultury fizycznej w Polsce w latach 1944–1984, Warszawa 1986.
• Denisiuk L., Baza materialna w zakresie wychowania fizycznego szkół podległych Ministerstwu Oświaty, „Kultura Fizyczna” 1953, nr 9, s. 683–689.
• Denisiuk L., Problemy planu 6-letniego z zakresu wychowania fizycznego w szkolnictwie, „Wychowanie Fizyczne” 1950, nr 10, s. 433–445.
• Dudek D. (red.), Polska kultura fizyczna i turystyka w czasach zaborów i II Rzeczypospolitej, AWF w Krakowie, seria: Studia i Monografie, nr 61, Kraków 2009.
• Faruga J., Kultura fizyczna Związku Radzieckiego naszym wzorem i drogowskazem, „Kultura Fizyczna” 1952, nr 3, s. 151–154.
• Gaj J., Hądzelek K., Dzieje kultury fizycznej w Polsce w XIX i XX wieku. Koncepcje, uwarunkowania i efekty instytucjonalnej działalności, AWF w Poznaniu, seria: Monografie, nr 289, Poznań 1991.
• Godlewski P., Sport w Polsce na tle politycznej rzeczywistości lat 1944–1956, Poznań 2006.
• Grot Z., Gaj J., Zarys dziejów kultury fizycznej w Wielkopolsce, Warszawa – Poznań 1973.
• Gutowski A., Drogi rozwoju kultury fizycznej w Polsce Ludowej w latach 1944–1956, Warszawa 1965.
• Hryniewiecka J., Kółka sportowe w szkołach podstawowych, „Kultura Fizyczna” 1952, nr 9, s. 731–736.
• Kruk M., Działalność Zrzeszenia Sportowego Szkolnictwa Zawodowego (ZSSZ) „Zryw” w latach 1953–1957, [w:] L. Nowak, R. Urban (red.), Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 239–250.
• Małolepszy E., Sętowski J. (red.), Działalność Szkolnego Związku Sportowego w Częstochowie w latach 1953–2003, Częstochowa 2006.
• Nowacki W.,Tkaczyk J. (red.), Sprawozdanie z Sejmiku Kultury Fizycznej, Warszawa 1981.
• Nowak J., O działalności sportowo-wychowawczej ZWM, t. 3, Warszawa 1966.
• Nowakowski A., Zarządzanie kulturą fizyczną w Polsce w latach 1944–2001: studium historyczno-porównawcze, Rzeszów 2005.
• Nowakowski A., Z przeszłości i współczesności szkolnej kultury fizycznej. Na 50-lecie Szkolnego Związku Sportowego (1957–2007), Wadowice 2008.
• Pasko A., Polityczne aspekty organizacji sportu w Polsce w latach 1944–1949, [w:] D. Dudek (red.), Polska kultura fizyczna i turystyka w czasach zaborów i II Rzeczypospolitej, AWF w Krakowie, seria: Studia i Monografie, nr 61, Kraków 2009, s. 274–286.
• Pasko A., Sport wyczynowy w polityce państwa 1944–1989, Kraków 2012.
• Pietraszkiewicz W., I Spartakiada Szkół Ministerstwa Oświaty, ,,Wychowanie Fizyczne w Szkole” 1953, nr 4, s. 43–47.
• Przybyłowski W., Wychowanie fizyczne i sport w szkołach zawodowych w okresie 10-lecia Polski Ludowej, ,,Wychowanie Fizyczne w Szkole” 1954, nr 4, s. 36–44.
• Stankiewicz T., Pierwszy inwestycyjny plan Polski Ludowej, „Dzieje Najnowsze” 1988, nr 2, s. 39–76.
• Szymański L., Kultura fizyczna i turystyka w polityce Polski Ludowej 1944–1989, Wrocław 2004.
• Wroczyński R., Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Wrocław 1985.

Identyfikatory

DOI

10.16926/kf.2017.16.04