Przyczyny i przejawy peryferyjności obszarów wiejskich w Polsce

• Autorzy: Nurzynska I.

Warianty tytułu

EN

Causes and symptoms of peripherality of rural areas in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przestrzenna nierównomierność procesów rozwoju społeczno-gospodarczego skutkuje pojawieniem się obszarów zmarginalizowanych (peryferiów). W sposób szczególny dotyka to obszarów wiejskich. Peryferyjność jest pojęciem złożonym i wielowymiarowym. Ma charakter względny, a identyfikacja i zakwalifikowanie danego obszaru do terenów peryferyjnych zależy od przyjętych kryteriów i punktu odniesienia. Na ogół ocena peryferyjności jest negatywna i akcentuje takie zjawiska jak zacofanie, zależność czy marginalizacja i deprywacja. Państwa i regiony podejmują działania w ramach różnych mechanizmów interwencji publicznej pod hasłem dążenia do spójności społecznej i terytorialnej. Efekty tych wysiłków są jednak daleko niezadowalające. Dociekanie przyczyn tego stanu rzeczy jest celem rozważań autorki poprzez ukazanie przejawów peryferyjności obszarów wiejskich, szczególnie jej wymiaru ekonomicznego, oraz wskazanie na przyczyny peryferyjności w świetle wybranych teorii i koncepcji rozwoju regionalnego.

EN

Spatial disparities of social and economic development results in emerging of marginalized (peripheral) areas. Rural areas are particularly exposed to this phenomenon. Peripherality is a multidimensional and complex concept. It is of relative nature and iden tification and determination of peripheral areas is subjective and depends on the identification criteria applied. Peripherality is commonly recognized as a negative phenomenon with such underlying features as backwardness, dependency, marginalization and deprivation. Governments at central and regional levels undertake various actions and public interventions in order to achieve social and territorial cohesion. However, the results of those undertakings are far from satisfactory. The goal of this article is to analyze dimensions of the peripherality of rural areas, especially its economic dimension, and to indicate causes of peripheriality in view of theories and concepts of regional development. This paper is based on the analysis of the literature, public statistics and own research results.

Słowa kluczowe

PL

obszary wiejskie; Polska; peryferyjnosc; ekonomia; spojnosc spoleczna; spojnosc terytorialna; rozwoj regionalny; dzialalnosc pozarolnicza

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2016
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.123-139,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Nurzynska I.

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa - Polska Akademia Nauk, ul.Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

Bibliografia

• Acemoglu D. (2009). Introduction to Modern Economic Growth, Princeton NJ: Princeton University Press.
• Agnew J., Corbridge S. (1995). Mastering Space. Hegemony, Territory and International Political Economy. London−New York: Routledge.
• Bołtromiuk A. (red.) (2003). Regiony peryferyjne w perspektywie polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Dawkins C.J. (2003). Regional development theory: Conceptual foundations, classic works, and recent developments. Journal of Planning Literature, 18 (2), 131−171.
• Grosse T.G. (2002). Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 1, 25−47.
• Grosse T.G. (2007). Innowacyjna gospodarka na peryferiach. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• GUS (2015). Regiony Polski 2015. Warszawa. http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inneopracowania/miasta-wojewodztwa/regiony-polski-2015,6,9.html# [dostęp: 20.04.2016].
• Heffner K. (2003). Regiony peryferyjne we współczesnej gospodarce. W: Bołtromiuk A. (red.). Regiony peryferyjne w perspektywie polityki strukturalnej Unii Europejskiej (s. 11−27). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Jabłoński Ł. (2008). Ewolucja poglądów na temat konwergencji w ekonomii rozwoju. Gospodarka Narodowa, 5−6, 25−46, http://gospodarkanarodowa.sgh.waw.pl/p/gospodarka_narodowa_2008_05-06_02.pdf [dostęp: 5.03.2016].
• Kwiatkowski E. (1982). Z problematyki genezy teorii trzech sektorów gospodarki. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 19, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_6250/c/kwiatkowski11-28.pdf [dostęp: 20.04.2019].
• Miszczuk A. (2013). Uwarunkowania peryferyjności regionu przygranicznego. Lub lin: Norbertinum.
• Olechnicka A. (2004). Regiony peryferyjne w gospodarce informacyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Orłowski W. (2010). Rozwój ekonomiczny Polski i regionu Europy Środkowo-Wschodniej. W: Tucholska A. (red.). Europejskie wyzwania dla Polski i jej regionów (s. 15−27). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Proniewski M. (2014). Polityka rozwoju regionów peryferyjnych. Optimum Studia Ekonomiczne, 6 (72), http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/2989/1/06_Proniewski.pdf [dostęp: 04.10.2015].
• Stanny M. (2013). Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rosner A., Stanny M. (2014). Monitoring Rozwoju Obszarów Wiejskich. Etap I. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w 2010 r. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnic twa PAN, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.
• Smętkowski M., Gorzelak G., Ploszaj A., Rok J. (2015). Powiaty zagrożone deprywacją: stan, trendy, prognoza. Raporty i analizy EUROREG 7. Warszawa.
• Stackelberg K. von, Hahne U. (1998). Teorie rozwoju regionalnego. W: Golinowska S. (red.). Rozwój ekonomiczny regionów. Rynek pracy. Procesy migracyjne. Polska, Czechy, Niemcy. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Tusińska M. (2012). Rozwój społeczno-ekonomiczny krajów peryferyjnych Unii Europejskiej. Ekonomia i Prawo, 9, 2, 47−64, http://apcz.pl/czasopisma/index.php/EiP/issue/view/63/showToc [dostęp: 02.12.2015].
• Wilkin J. (2003). Peryferyjność i marginalizacja w świetle nowych teorii rozwoju (nowa geografia ekonomiczna, teoria wzrostu endogennego, instytucjonalizm). W: Bołtromiuk A. (red.). Regiony peryferyjne w perspektywie polityki strukturalnej Unii Europejskiej (s. 44−52). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Wójcik M. (2011). Wiejski obszar peryferyjny w koncepcjach geograficznych. W: Wesołowska M. (red.). Wiejskie obszary peryferyjne – uwarunkowania i czynniki aktywizacji (s. 19−34). Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (seria „Studia obszarów wiejskich”, t. 26).
• Zarycki T. (2009). Peryferia. Nowe ujęcie zależności centro-peryferyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir022016/05