Rukiew wodna Nasturtium officinale i szuwar z dominacją rukwi Nasturtietum officinalis w źródłach na Śląsku Opolskim

• Autorzy: Spalek K.

Warianty tytułu

EN

Nasturtium officinale and Nasturtietum officinalis in the springs of Opole Silesia (SW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rukiew wodna Nasturtium officinale R. Br. jest rzadkim składnikiem naszej flory i osiąga w kraju kres europejskiego zasięgu. Jej stanowiska są rozproszone w całej Polsce, z wyjątkiem północno- -wschodniej części, w większości są to jednak notowania sprzed 1945 roku. Jest gatunkiem charakterystycznym zespołu z dominacją rukwi Nasturtietum officinalis Seibert 1962. W Polsce fitocenozy Nasturtietum officinalis znane są z bardzo nielicznych stanowisk, notowane były m.in. w Wielkopolsce oraz na Śląsku. Na Śląsku Opolskim gatunek ten stwierdzono dotychczas na siedmiu stanowiskach. W trakcie badań geobotanicznych prowadzonych na obszarze Śląska Opolskiego w latach 2007–2009 znaleziono 3 nowe stanowiska rukwi wodnej: w źródłach w Rożniątowie, Błotnicy Strzeleckiej i Wolęcinie. Na stanowiskach tych rukiew wodna występowała obficie i tworzyła własny zespół szuwarowy. Zespół ten zajmuje niewielkie powierzchnie, sięgające zazwyczaj od 10 m2 do 80 m2. Źródła będące na Śląsku Opolskim siedliskiem występowania rukwi wodnej powinny zostać objęte ochroną

EN

In Poland Nasturtium officinale R. Br. is a rare element of flora and it reaches the limit of the European range of its occurrence. Apart from the north-eastern regions, the species sites are scattered throughout the country, however, most of the sites were reported before 1945. It is a characteristic species of the association Nasturtietum officinalis Seibert 1962. In Poland, phytocoenoses of Nasturtietum officinalis are known from a few sites − they have been recorded in the regions of Wielkopolska and Silesia. So far the species has been recorded in Opole Silesia at seven sites. In 2007–2009, during the geobotanical studies in Opole Silesia, three new occurrence sites of Nasturtium officinale have been found, i.e. they have been located in springs of Rożniątów, Błotnica Strzelecka and Wolęcin. At these sites, Nasturtium officinale occurred in phytocoenoses of Nasturtietum officinalis rushes. Patches of this plant community have developed in inshore areas of springs, in sunlit places, at a depth 0.1–0.4 meters and pH 7.0–7.25 on sandy or sandy-ooze substrates. The phytocoenoses occupy small areas of usually 10 m2 to 80 m2. Springs with Nasturtium officinale located in Opole Silesia should be protected as sites of ecological interest

Słowa kluczowe

PL

rukiew wodna; Nasturtium officinale; szuwary rukwiowe; zespol Nasturtietum officinalis; wystepowanie; nowe stanowiska; zrodla; wies Rozniatow; wies Blotnica Strzelecka; wies Wolecin; Slask Opolski; Polska Poludniowo-Zachodnia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.59-64,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Spalek K.

• Zakład Geobotaniki i Ochrony Szaty Roślinnej, Katedra Biosystematyki, Uniwersytet Opolski, ul.Oleska 22, 45-052 Opole

Bibliografia

• Balátová-Tuláčková E., Mucina L., Ellmauer T., Wallnöfer S. 1993. Phragmiti-Magnocaricetea. W: Grabherr G., Mucina L. (red.). Die Pflanzengesellschaften Österreichs. Część II: Natürliche waldfreie Vegetation. G. Fischer Verlag, Jena-Stuttgart-New York.
• Baścik M., Urban J. 2007. Konserwatorska ochrona źródeł w Polsce. W: Jokiel P., Moniewski P, Ziułkiewicz M. (red.). Źródła Polski. Wybrane problemy krenologiczne. Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Brzeg A., Wojterska M. 2001. Przegląd systematyczny zbiorowisk roślinnych Wielkopolski wraz z oceną ich stopnia zagrożenia. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. 45: 7-40.
• Buliński M. 2000. Występowanie Nasturtium officinale R. Br. w Gdańsku. Acta Botanica Cassubica 1: 99-103.
• Chmiel L. 1993. Flora roślin naczyniowych wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego i jej antropogeniczne przeobrażenia w wieku XIX i XX. Cz. I. Pr. Zakł. Takson. Roślin Uniw. A. Mickiewicza 1: 1-202.
• Dajdok Z., Nowak A. 2006. Nasturtium officinale (Brassicaceae) i zbiorowiska z jej udziałem w południowo-zachodniej Polsce. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 13 (2): 267-280.
• Dostál J. 1989. Nová kvétena ČSSR. 1. Academia, Praha.
• Grabherr G., Polatschek A. 1986. Lebensräume und Flora Vorarlbergs. Vorarlberger Verlagsanstalt, Dornbirn.
• Hegi G. 1927. Illustrierte Flora von Mitteleuropa. 4. J. F. Lehmanns Verlag, München.
• Horska-Schwarz S., Spałek K. 2008. Charakterystyka wybranych źródeł Śląska Opolskiego W: Chmielewski TJ. (red.). Struktura i funkcjonowanie systemów krajobrazowych: meta-analizy, modele, teorie i ich zastosowania. Problemy Ekologii Krajobrazu 21: 311-318.
• Howard H.W., Lyon A.G. 1952. Biological flora of the British Isles. Nasturtium R. Br. J. Ecol. 40 (1): 228-245.
• Hultén E., Fries M. 1986. Atlas of North European Vascular Plants. Tom 1. Koeltz Scientific Books, Königstein.
• Jakubowska-Gabara J., Kucharski L. 1999. Ginące i zagrożone gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski Środkowej. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 6: 55-74.
• Jankowski A.T., Molenda T. 2007. Wpływ antropopresji na warunki hydrologiczno-hydrochemiczne źródeł. W: Jokiel P, Moniewski P, Ziułkiewicz M. (red.). Źródła Polski. Wybrane problemy krenologiczne. Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kącki Z., Dajdok Z., Szczęśniak E. 2003. Czerwona lista roślin naczyniowych Dolnego Śląska. W: Kącki Z. (red.). Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska. Instytut Biologii Roślin UWr, PTPP „pro Natura”, Wrocław.
• Kobierski L. 1974. Rośliny naczyniowe Garbu Tarnogórskiego na Wyżynie Śląskiej. Roczn. Muz. Górnośl. w Bytomiu, Ser. Przyr. 8: 1-189.
• Korneck D., Schnittler M., Vollmer I. 1996. Rote Liste der Farn- und Blütenpflanzen (Pteridophyta et Spermatophyta) Deutschlands. W: Ludwig G., Schnittler M. (red.). Rote Liste gefährdeter Pflanzen Deutschlands. Schr.-R. f. Vegetationskunde 28: 21-187.
• Kucharski L. 2007. Flora źródlisk - skład i gatunki wskaźnikowe. W: Jokiel P., Moniewski P., Ziułkiewicz M. (red.). Źródła Polski. Wybrane problemy krenologiczne. Wydz. Nauk Geogr. Uniw. Łódz., Łódź.
• Lindacher R. 1995. Phanart. Datebank der Gefässpflanzen Mitteleuropas. Erklärung der Kennzahlen, Aufbau und Inhalt. Veröff. Geobot. Inst. ETH, Stiftung, Erich.
• Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Vademecum Geobotanicum 3. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Meusel H., Jäger E., Weinert E. 1965. Vergleichende Chorologie der Zentraleuropäischen Flora. Veb Gustaw Fischer Verlag, Jena.
• Nowak A., Nowak S., Spałek K. 2008. Red list of vascular plants of Opole province - 2008. Nature J. 41: 141-158.
• Oberdorfer E. 1994. Pflanzensoziologische Exkursionsflora, wyd. 7, Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart.
• Pott R. 1980. Die Wasser- und Sumpfvegetation eu- tropher Gewässer in der Westfälischen Bucht - Pflanzensoziologische und hydrochemische Untersuchungen. Abh. Westf. Mus. f. Naturk. 42 (2): 1-156.
• Pott R. 1995. Die Pflanzengesellschaften Deutschlands, wyd. 2. E. Ulmer, Stuttgart.
• Procházka F. (red.) 2001. Černý a červený seznam cévnatých rostlin České republiky (stav v roce 2000). Příroda 18: 1-166.
• Prosser F., Sarzo A. 2003. Flora e vegetazione dei fossi nel settore Trentino del fondoralle dell’Adige (Trentino - Italia Settentrionale). Ann. Mus. Civ. Rovereto 18: 89-144.
• Ratyńska H. 2001. Roślinność Poznańskiego Przełomu Warty i jej antropogeniczne przemiany. Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Ratyńska H. 2003. Szata roślinna jako wyraz antropogenicznych przekształceń krajobrazu na przykładzie rzeki Głównej (środkowa Wielkopolska). Wyd. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Rennwald E. (red.) 2000. Rote Liste der Pflanzengesellschaften Deutschlands mit Anmerkungen zur Gefährdung. W: Rennwald E. (red.). Verzeichnis und Rote Liste der Pflanzengesellschaften Deutschlands. Schr.-R.f. Vegetationskunde 35: 393-592.
• Rothmaler W 1994. Exkursionsflora von Deutschland. Gefäßpflanzen: Kritischer Band 4. G. Fischer, Jena.
• Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168 (2004), poz. 1764.
• Runge F. 1971. Die Pflanzengesellschaften der Dinkel. Natur u. Heimat 31 (1): 28-34.
• Rutkowski L. 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Schube T. 1925. Ergebnisse der Durchforschung der schlesischen Gefässpflanzenwelt im Jahre 1919-1924. Jahrber. Schles. Gesell. vaterl. Cultur 97: 75-81.
• Schubert R., Hilbig W., Klotz S. 1995. Bestimmungsbuch der Pflanzengesellschaften Mittel- und Nordostdeutschlands. G. Fischer, Jena-Stuttgart.
• Seibert P. 1962. Die Auenvegetation an der Isar nördlich München. Landschaftspfl. u. Vegetationskd. 3: 1-123.
• Spałek K., Horska-Schwarz S. 2009. Veronico beccabungae-Callitrichetum stagnalis (Oberd. 1957) Müller 1962, a plant association new to Poland quality of habitat. Acta Soc. Bot. Pol. 78 (4): 345-349.
• Staśko S. 1984. Charakterystyka hydrogeologiczna wybranych źródeł Śląska Opolskiego. Mat. Stud. Opol. 26 (52-53): 277-298.
• Szotkowski P. 1987. Flora miasta Głogówka na Śląsku Opolskim. Zesz. Przyr. Opol. TPN, Opole.
• Wittmann H., Strobl W. 1990. Gefährdete Biotoptypen und Pflanzengesellschaften in Salzburg Ein erster Überblick. Amt der Salzburger Landesregierung, Salzburg.
• Zając A., Zając M. (red.) 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Nakł. Prac. Chorol. Komp. Inst. Bot. UJ, Kraków.
• Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Biodiv. Pol. 2: 1-183.
• Żukowski W, Jackowiak B. 1995. Lista roślin naczyniowych ginących i zagrożonych na Pomorzu Zchodnim i w Wielkopolsce. W: Żukowski W, Jackowiak B. (red.). Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Prace Zakładu Taksonomii Roślin UAM 3: 9-96. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.