Lichens of abandoned zic-lead mines

• Autorzy: Bielczyk U. , Jedrzejczyk-Korycinska M. , Kiszka J.

Warianty tytułu

PL

Porosty na terenach pogórniczych rud cynkowo-ołowiowych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A list of lichens from areas of zinc-lead ores in Southern Poland and a review of the characteristic lichen biota of these sites is provided. In spite of the devastated and heavy metal contaminated environment, a highly diverse epigeic and epilithic lichen biota was found, including species characteristic of various anthropogenic habitats, particularly zinc and lead enriched substrates (Diploschistes muscorum, Steinia geophana, Sarcosagium campestre, Vezdaea aestivalis and V. leprosa). Also, the high-mountain species Leucocarpia biatorella, as well as very rare in Europe Thelocarpon imperceptum, and several species categorized as very rare, endangered and protected in Poland were recorded. Crustose lichens are the most abundant; among fruticose forms Cladonia spp. predominate and Stereocaulon incrustatum is common

PL

Praca prezentuje wyniki badań lichenologicznych przeprowadzonych na wybranych powierzchniach Wyżyny Śląsko-Krakowskiej związanych z eksploatacją rud cynkowo-ołowiowych. Lista porostów tego terenu liczy 89 taksonów, z których 76 zawartych jest w tabeli 1. Pomimo trudnych warunków siedliskowych (brak wody oraz niektórych składników pokarmowych, wysoka zawartość metali ciężkich – głównie cynku, ołowiu i kadmu, - silna insolacja oraz silne działania wiatrów), występuje tu bardzo zróżnicowana i specyficzna biota porostów. Porosty były badane na wszystkich dostępnych substratach. Najmniej liczne są epifity i epiksylity, ograniczone do kilku najpospolitszych, toksytolerancyjnych gatunków. Dominują gatunki naziemne i naskalne, z których te ostatnie rosną głównie na kamieniach i drobnych kamykach. Wśród form morfologicznych zdecydowanie liczebną przewagę mają porosty skorupiaste, choć o fizjonomii zbiorowisk decydują porosty krzaczkowate, zwłaszcza Cladonia spp., które występują obficie i tworzą duże populacje. Z nielicznych form listkowatych obecne są Peltigera rufescens i P. didactyla, które poprzez zdolność wiązania wolnego azotu przez symbiotyczne sinice, są ważnym ogniwem łańcucha troficznego. Występują gatunki związane z substratami zawierającymi cynk i ołów, które mogą być wskaźnikami ich obecności w podłożu: Diploschistes muscorum, Sarcosagium campestre, Steinia geophana, Vezdaea aestivalis i V. leprosa. Wiele spośród odnotowanych porostów to gatunki rzadkie lub bardzo rzadkie w Polsce, pięć z nich podlega ochronie prawnej, a siedem – znajduje się na krajowej czerwonej liście. Badany teren jest również ostoją rzadkich porostów górskich, na przykład Leucocarpia biatorella oraz bardzo rzadkiego w E E uropie Thelocarpon imperceptum. Analizowana lichenobiota jest porównywalna ze składem gatunkowym porostów z innych terenów pogórniczych Europy.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Mycologica
• Rocznik: 2009
• Tom: 44
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.139-149,fig.,ref.

Twórcy

autor

Bielczyk U.

• Institute of Biology, Pedagogical University of Krakow, Podbrzezie 3, 31-054 Krakow, Poland

autor

Jedrzejczyk-Korycinska M.

autor

Kiszka J.

Bibliografia

• Aptroot A., Boom van den P. P. G. 1998. Pyrenocollema chlorococcum, a new species with a chlorococ¬coid photobiont from zinc-contaminated soils and wood. Cryptogamie, Bryologie-Lichénologie 19: 193–196.
• Boom van den P. P. G. 2000. Some interesting records of lichens and lichenicolous fungi from The Neth¬erlands IV. Österreichische Zeitschrift für Pilzkunde 9:141–145.
• Cieśliński S., Czyżewska K., Fabiszewski J. 2006. Red List of the lichens in Poland. (In:) Z Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (eds). Red list of plants and fungi in Poland, 3. ed.: 71–89. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Coppins B. J., Boom van den P. P. G. 1995. Micarea confuse, a new species from zinc- and cadmium-contaminated soils in Belgium and The Netherlands. Lichenologist 27: 81–90.
• Cuny D., Denayer F.-O., Foucault de B., Schumacker R., Colein P., Haluwyn van C. 2004. Patterns of metal soil contamination and changes in terrestrial cryptogamic communities. Environmental Pol¬lution 129: 289–297.
• Czarnota P. 2007. The lichen genus Micarea (Lecanorales, Ascomycota) in Poland. Polish Botanical Stud¬ies 23: 1–199.
• Czarnota P., Kiszka J. 2004. Vezdaea aestivalis (Ohlert) Tscherm.-Woess & Poelt. (In:) U. Bielczyk, S. Cieśliński, W. Fałtynowicz (eds). Atlas of the geographical distribution of lichens in Poland 4: 107–110. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Dobrzańska J. 1955. Badania florystyczno-ekologiczne nad roślinnością galmanową okolic Bolesławia i Olkusza. Acta Soc. Bot. Pol. 24: 357–408.
• Fałtynowicz W. 2003. The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland. An annotated checklist. (In:) Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland 6. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 435 pp.
• Flakus A. 2007. Lichenized and lichenicolous fungi from mylonitized areas of the subnival belt in the Tatra Mountains (Western Carpathians). Ann. Bot. Fenn. 44: 427–449.
• Gilbert O. L. 1990. The lichen flora of urban wasteland. Lichenologist 22: 87–101.
• Godzik B. 1993. Heavy metals content in plants from zinc dumps and reference areas. Polish Botanical Studies 5: 113–132.
• Heibel E. 1999. Flechtenvegatation auf Schwermetallstandorten in Nordrhein-Westfalen. (In:) A. Pardey (ed.). Naturschutz-Rahmenkonzeption Galmeifluren NRW. LÖBF-Schriftenreihe 16: 49–72.
• Jędrzejczyk M. 2004. Zróżnicowanie flory naczyniowej obszarów galmanowych Monokliny Śląsko-Krakowskiej. Doctoral thesis. Uniwersytet Śląski. Katowice, 132 pp.
• Jędrzejczyk-Korycińska M. 2006. Floristic diversity in calamine areas of the Silesia-Cracow Monocline. Biodiv. Res. Conserv. 3/4: 340–343.
• Kauff F., Büdel B. 2005. Ascoma ontogeny and apothecial anatomy in the Gyalectaceae (Ostropales, As¬comycota) support in the re-establishment of the Coenogoniaceae. Bryologist 108: 272–281.
• Kiszka J. 1993. Wpływ emisji miejsko-przemysłowych na florę porostów Górnego Śląska i okolicy. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 21: 183–218.
• Kiszka J. 2003. Porosty hałd cynkowo-ołowiowych w Bolesławiu koło Olkusza. (In:) J. Lach (ed.). Dy¬namika zmian środowiska geograficznego pod wpływem antropopresji. Instytut Geografii, Zakład Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego Akademia Pedagogiczna im. KEN, Kraków: 193–199.
• Kiszka J. 2006. Thelocarpon imperceptum i możliwości jego ochrony w Polsce. (In:) Z. Mirek, E. Cieślak, B. Paszko, W. Paul, M. Ronikier (eds). Rzadkie, ginące i reliktowe gatunki roślin i grzybów, prob¬lemy zagrożenia i ochrony bioróżnorodności flory Polski. Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej 30–31 maja 2006. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Zakład Systematyki Roślin Na¬czyniowych, Akademia Rolnicza im. H. Kołłątaja Wydział Leśny, Kraków: 90.
• Kiszka J., Kościelniak R. 2006. Localities of the high-mountain species Leucocarpia biatorella in the Sile¬sian Upland (southern Poland). (In:) A. Lackovičová, A. Guttová, A. Lisická, P. Lizoň (eds). Central European lichens. Diversity and threat: 325–329. Mycotaxon, Ithaca.
• Kiszka J., Szarek-Łukaszewska G. 2006. Porosty terenów po górnictwie cynkowo-ołowiowym w Bu¬kownie koło Olkusza (Polska południowa). Chrońmy Przyr. Ojczystą. http://www.iop.krakow.pl/iop.asp?0403: 1–4.
• Kościelniak R. 2004. Porosty (Lichenes) Bieszczadów Niskich. Fragm. Florist. Geobot. Suppl. 5: 1–164.
• Lumbsch H. T., Heibel E. 1998. Coppinsia minutissima, a new genus and species in the Agyriaceae from the British Isles. Lichenologist 30: 95–101.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering Plants and Pteridophytes of Poland. A checklist. (In:) Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland. 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 442 pp.
• Molenda D. 1963. Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVIw. Studia i materiały z Historii Kultury Materialnej XV, Studia z Dziejów Górnictwa i Hutnictwa VIII. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków, 425 pp.
• Olech M. 1999. Leucocarpia biatorella (Arnold) Vězda (In:) S. Cieśliński, W. Fałtynowicz (eds). Atlas of the geographical distribution of lichens in Poland 2: 35–36. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Olech M., Kiszka J. 1999. Agonimia tristicula (Nyl.) Zahlbr. (In:) S. Cieśliński, W. Fałtynowicz (eds). Atlas of the geographical distribution of lichens in Poland 2: 7–9. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Pawlik-Skowrońska B., Wójciak H., Skowroński T. 2008. Heavy metal accumulation, resistance and physi¬ological status epigeic and epiphytic lichens inhabiting Zn and Pb polluted areas. Pol. J. Ecol. 56: 195–207.
• Paus S. M. 1997. Die Erdflechtenvegetation nordwestdeutschlands und einiger Randgebiete. Biblioth. Lichenol. 66: 1–222.
• Pauwels M., Frérot H., Bonnin I., Saumitou-Laprade P. 2006. A broad-scale analysis of population dif¬ferentiation for Zn tolerance in an emerging model species for tolerance study: Arabidopsis halleri (Brassicaceae). J. Evol. Biol. 19: 1838–1850.
• Purvis O. W., Halls C. 1996. A review of lichens in metal-enriched environments. Lichenologist 28: 571–601.
• Salisbury G. 1966. A monograph of the lichen genus Thelocarpon Nyl. Lichenologist 3:175–196.
• Seaward M. R. D., Bylińska E. A. 1980. Plant-substrate correlations in bioindication studies of metals. (In:) R. Schubert, J. Schuh (eds). Methodische und theoretische Grundlagen der Bioindikation, p. 45-51. Martin-Luther-Universität, Halle-Wittenburg: 45–51.
• Szarek-Łukaszewska G., Grodzińska K. 2008. Naturalna roślinność w rejonach starych zwałowisk odpadów po górnictwie rud Zn-Pb w okolicy Bolesławia i Bukowna (region śląsko-krakowski; południowa Pol¬ska). Przegląd Geologiczny 56: 528–531.
• Wierzbicka M. 2002. Przystosowania roślin do wzrostu na hałdach cynkowo-ołowianych okolic Olkusza. Kosmos 51: 139–150.
• Wierzbicka M., Pielichowska M. 2004. Adaptation of Biscutella laevigata L., a metal hyperaccumulator, to growth on a zinc-lead waste heap in southern Poland. I. Differences between waste-heap and mountain populations. Chemosphere 54: 1663–1674.
• Wirth V. 1972. Die Silikatflechten-Gemeinschaften in Ausseralpinen Zentraleuropa. Dissertationes Bo¬tanicae 17: 1–305.
• Żabiński W. 1960. Charakterystyka mineralogiczna strefy utlenienia śląsko-krakowskich złóż kruszców cynku i ołowiu. Prace Geologiczne 1: 1–173.
• Żabiński W. 1978. Charakterystyka mineralogiczna rud tlenkowych. Prace Instytutu Geologii 83: 223–227.

Uwagi

Rekord w opracowaniu