Cechy fizykochemiczne wód powierzchniowych i ich sezonowa zmienność na przykładzie Dzierżąznej

• Autorzy: Moniewski P.

Warianty tytułu

EN

The physicochemical characteristics of surface waters and their seasonality on the Dzierzazna river example

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule, w oparciu o charakterystyki fizykochemiczne: temperaturę, konduktywność, odczyn, stężenie tlenu rozpuszczonego i mętność wody (mierzone w 10 punktach), przedstawiono stopień przekształcenia środowiska wodnego zlewni Dzierżąznej. Na podstawie długookresowych charakterystyk (lata 2003–2013) obliczono średnie miesięczne i mediany roczne, a także wskaźniki sezonowości Markhama. Przeciętny odczyn wody i stężenie tlenu rozpuszczonego nie mają dużej zmienności przestrzennej ani czasowej (niski indeks sezonowości: IS = 2,6–13,0%), w przeciwieństwie do mętności i temperatury wody (wyższy indeks sezonowości: IS = 21,4– –35,5%). Maksimum temperatury przypada na lipiec, a jej amplituda rośnie z biegiem rzek z uwagi na liczne zbiorniki wodne. Pora koncentracji pozostałych charakterystyk wypada pomiędzy początkiem kwietnia a połową maja. Maksymalne wartości konduktywności wody są obserwowane zimą w ściekach odpływających z autostrady A2 (do 21,3 mS ∙ cm–1), tak samo jak w wodach Dzierżąznej i jej dopływu Ciosenki (360–480 μS ∙ cm–1). Konduktywność wody ma także większą zmienność sezonową i przestrzenne zróżnicowanie w zlewni.

EN

In this paper, the transformation rate of the physicochemical aquatic environment of Dzierzazna catchment were presented. Based on long-term characteristics the temperature, specific conductance, alkali level, dissolved oxygen, turbidity and its seasonal distribution (10 measurement points) the monthly averages and yearly medians also Markham’s seasonality indexes are counted (years 2003–2013). The average water pHs and dissolved oxygen haven’t big spatial and time diversity (low seasonality index: IS = 2.6–13.0%), in contrast to the turbidity and temperature of water (higher seasonality index: IS = 21.4–35.5%). The temperature maximum fell in in July and the amplitude increases with the passage up the river, because of several water reservoirs. The time of other characteristics concentration falls between early April and mid-May. The electrical conductivity showed that the maximum SEC values are observed in winter (till 21.3 mS ∙ cm–1 in A2 motorway sewages), as same as in waters of Dzierzazna river system (360–480 μS ∙ cm–1). The conductivity has also greater seasonal variability and spatial diversity in catchment.

Słowa kluczowe

PL

antropopresja; wody powierzchniowe; wlasciwosci fizykochemiczne; zmiennosc sezonowa; jakosc wody; zlewnie male; zlewnia Dzierzaznej

EN

anthropopression; surface water; physicochemical property; seasonal change; water quality; small catchment; Dzierzazna catchment

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2015
• Tom: 14
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.93-106,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Moniewski P.

• Katedra Hydrologii i Gospodarki Wodnej, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, ul.G.Narutowicza 88, 90-139 Łódź

Bibliografia

• Bartnik, A., Moniewski, P. (2011). River bed shade and its importance in the process of studying of the fundamental physico-chemical characteristics of small river waters. [W:] K. Glińska-Lewczuk (red.). Contemporary problems of management and environmental protection. Issues of landscape conservation and water management in rural areas, 7, chapter XII, Olsztyn, 137–149.
• Bartnik, A., Moniewski, P. (2013). Changes of the basic physico-chemical characteristics of small rivers influenced by anthropogenic elements in the area of Łódź, Poland. [W:] Understanding Freshwater Quality Problems in a Changing World. Proceedings of H04, IAHS-IAPSO-IASPEI Assembly, Gothenburg, Sweden, July 2013 (IAHS Publ. 361, 2013), 336–344.
• Bartnik, A., Tomalski, P. (2012). Impact of the different function of small reservoirs on seasonal oscillations of the selected physico-chemical water parameters of the urban rivers (Sokolovka catchment, Lodz case). [W:] Natural and anthropogenic transformations of lakes. Conference materials. International limnological conference „Natural and anthropogenic transformations of lakes” 19–21 September 2012 – Łagów Lubuski, IMiGW, Poznań,16–17.
• Jokiel, P. (2002). Woda na zapleczu wielkiego miasta. IMGW, Warszawa.
• Kożuchowski, K., Wibig, J. (1988). Kontynentalizm pluwialny w Polsce. Acta Geogr. Lodz., 55, 102.
• Markham, C.G. (1970). Seasonality of precipitation in the United States. Ann. Assoc. Am. Geographers, 60, 3, 593–597.
• Moniewski, P. (2004). Źródła okolic Łodzi. Acta Geogr. Lodz., 87, 147.
• Moniewski, P. (2014). Sezonowe zmiany wybranych cech fizyczno-chemicznych wód małej rzeki podmiejskiej na przykładzie Dzierżąznej. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN, XX, Warszawa, 407–416.
• Moniewski, P., Stolarska, M. (2008). Wpływ przekształceń infrastruktury drogowej na podstawowe cechy fizykochemiczne wód powierzchniowych małej zlewni podmiejskiej. [W:] S. Bródka (red.). Problemy środowiska przyrodniczego miast. Problemy ekologii krajobrazu, 22. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań – Warszawa, 285–296.
• Rzętała, M. (2008). Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego. Wydawnictwo UŚ, Katowice, ss. 172.
• Stolarska, M. (2008). Sezonowe zmiany zasobów i podstawowych właściwości fizykochemicznych wód w małej zlewni nizinnej. Acta Geogr. Lodz., 94, 97.
• Tomaszewski, E. (2001). Sezonowe zmiany odpływu podziemnego w Polsce w latach 1971–1990. Acta Geogr. Lodz., 79, 149.

Identyfikatory

DOI

10.15576/ASP.FC/2015.14.3.93