Współczesne zmiany natężenia erozji gleb na wyżynach lessowych (na przykładzie gminy Wąwolnica, Polska SE)

• Autorzy: Baran-Zglobicka B. , Zglobicki W.

Warianty tytułu

EN

Contemporary changes in soil erosion intensity within loess uplands (case study: Wawolnica Country, SE Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krajobraz wyżyn lessowych Polski SE ulega intensywnym przekształceniom antropogenicznym od około 5 tys. lat. Polegały one przede wszystkim na zwiększaniu powierzchni użytkowanych rolniczo. W II połowie XX wieku pojawiła się nowa tendencja w użytkowaniu terenu - wyłączanie spod uprawy stoków o dużej dynamice procesów erozyjnych. Szczegółowymi badaniami objęto rolniczą gminę Wąwolnica, w części pokrytej osadami lessowymi. Intensywność erozji na zboczach określono na 2,0-7,4 mm·rok⁻¹. W ciągu ostatnich 35 lat lesistość na obszarze gminy wzrosła z 7,5 do 12%. Na podstawie analizy zmian pokrycia terenu oraz danych dotyczących dynamiki erozji (metoda wykorzystująca Cs-137) dokonano oceny zmian intensywności procesów erozyjnych. Szacuje się, że ilość materiału przemieszczanego co roku w skali gminy zmniejszyła się o 20-25% (w okresie 1962-1997).

EN

A landscape of loess uplands in SE Poland has undergone intensive anthropogenic transformations for over five thousand years. They mainly consisted in the extension of the land used in agriculture. In the second half of the XX-th century there appeared a new trend in the land use i.e. the hill-sides of great dynamics of erosion processes were excluded from cultivation. The detailed examinations were carried out in an agricultural Wawolnica County. Erosion intensity on slopes was evaluated on 2.0-7.4 mm·year⁻¹. Over the last 35 years the forest cover in this county increased from 7.5 to 12%. On the basis of the analysis of changes in the land cover as well as data concerning denudation dynamics (¹³⁷Cs method) an assessment of change in intensity of slope processes within the county area was made. The quantity of material moved annually on the slopes decreased there by 20-25% between 1962-1997.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2002
• Tom: 487
• Opis fizyczny: s.25-33,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Baran-Zglobicka B.

• Zakład Geologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, ul.Akademicka 19, 20-033 Lublin

autor

Zglobicki W.

• Zakład Geologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, ul.Akademicka 19, 20-033 Lublin

Bibliografia

• Baran B., Harasimiuk M., Kucharczyk M., Zgłobicki W. 2000. Ewolucja ekosystemów polnych i leśnych w warunkach intensywnej gospodarki rolniczej na obszarach wyżyn lessowych, w: Renaturyzacja obiektów przyrodniczych. Aspekty ekologiczne i gospodarcze. Red. Z. Michalczyk, UMCS, Lublin: 239-248.
• Baran-Zgłobicka B., Harasimiuk M., Zgłobicki W. 2001. Współczesne przemiany krajobrazów rolniczych wyżyn lessowych Polski południowo-wschodniej, w: Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie. Problemy Ekologii Krajobrazu. Red. K. German, J. Balon, t. X: 269-275.
• Chmielewski J.T. 1998. Strategia ochrony przyrody i krajobrazu gminy Wąwolnica. Człowiek i Środowisko 22(4): 393-406.
• De Jong E., Begg C.B.M., Kachanowski R.G. 1983. Estimates of soil erosion and de-position for some Saskatchewan soils. Can. J. Soil Sci. 63: 607-617.
• Gil E. 1986. Rola użytkowania ziemi w przebiegu spływu powierzchniowego i spłukiwania na stoku fliszowym. Przegląd Geogr. 58: 51-65.
• Józefaciuk C., Józefaciuk A. 1990. Procesy spłukiwania powierzchniowego i erozji wąwozowej. Prace Geogr. IGiPZ PAN 153: 57-83.
• Klimowicz Z. 1993. Zmiany pokrywy glebowej w obszarze utworów lessowych i lessowatych w zależności od okresu użytkowania i rzeźby terenu. Rozprawa habilit. UMCS: 1-102.
• Loughran R.J., Campbell B.L., Walling D.E. 1987. Soil erosion and sedimentation indicated by caesium 137: Jackmoor Brook catchment, Devon, England. Catena vol. 14: 201-212.
• Maruszczak H. 1988. Zmiany środowiska przyrodniczego kraju w czasach historycznych, w: Przemiany środowiska geograficznego Polski. Red. L. Starkel: 109-135.
• Maruszczak H., Rodzik J., Świeca A. 1992. Denudacja mechaniczna i chemiczna we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Prace Geogr. IGiPZ PAN 153 (System denudacyjny Polski): 105-131.
• Mazur Z., Pałys S. 1985. Wpływ erozji wodnej na morfologię i zmienność pokrywy glebowej terenów lessowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 292: 21-37.
• Ritchie J.C., Mc Henry R. 1973. Determination of fallout ¹³⁷Cs and naturally occuring gamma-ray emitters in sediments. Inter. Journal of Applied Radiation and Isotopes 24: 575-578.
• Rogowski A. S., Tamura T. 1965. Movement of Cesium-137 by runoff, erosion and infiltration in the alluvial Captina silt loam. Health Physics 11: 1333-1340.
• Słupik J. 1973. Zróżnicowanie spływu powierzchniowego na fliszowych stokach górskich. Dokumen. Geogr. 2. IG PAN.
• Stach A. 1991. Zastosowanie cezu-137 do datowania współczesnych osadów stokowych - podstawy metody i wstępne wyniki z Pojezierza Drawskiego. Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Geografia 50. Wydawn. Nauk. UAM: 551-561.
• Stach A. 1996. Możliwości i ograniczenia zastosowania cezu-137 do badania erozji gleb na obszarze Polski. Ogólnop. Symp. Nauk. „Ochrona agroekosystemów za-
• grożonych erozją”, Puławy, 11-13 IX 1996, K(11/1) Prace Nauk. cz. 2: 203-226.
• Twardy J. 1995. Dynamika denudacji holoceńskiej w strefie krawędziowej Wyżyny Łódzkiej. Acta Geogr. Lodziensia 69 (ŁTN).
• Wojtanowicz J. 1990. Procesy eoliczne. Prace Geogr. IGiPZ PAN 153: 99-107.
• Zgłobicki W. 2002. Dynamika współczesnych procesów denudacyjnych w północno- zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. UMCS Lublin: 1-159.
• Zhang X. B., Higgitt X. B., Walling D. E. 1990. A preliminary assesement of the potential for using caesium-137 to estimate soil loss in the loess Plateau of China. Hydrological Sciences Journal 35: 243-252.