Wykorzystanie ekotypów w polskiej hodowli traw w XX wieku

• Autorzy: Martyniak J.

Warianty tytułu

EN

Utilization of the ecotypes in Polish grass breeding in the 20th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy udziału ekotypów jako materiału wyjściowego w hodowli polskich odmian traw.W Polsce do roku 2000 wyhodowano 276 odmian traw, z których większość została wpisana do rejestru. W pierwszym ćwierćwieczu XX wieku reprodukowano głównie nasiona handlowe i selekcyjnych odmian miejscowych. Potem nastąpił rozwój hodowli twórczej szczególnie intensywny przed pierwszą wojną światową (46% odmian) i w ostatnim ćwierćwieczu (34%). Hodowano odmiany 28 gatunków, spośród których dominowały: życica trwała, kupkówka pospolita, wiechlina łąkowa, kostrzewa łąkowa (prawie 40% wszystkich odmian). Stwierdzono, że ekotypy były głównym źródłem genetycznym polskich odmian traw. Pochodziło z nich średnio 54% odmian, a w pierwszym półwieczu od 60-90%, zależnie od gatunku. W drugim półwieczu udział ich zmniejszył się drastycznie, na korzyść odmian uprawnych, do poziomu 10-20%, za wyjątkiem apomiktycznej wiechliny łąkowej (75%). Odmiany pochodzące z ekotypów były bardzo trwałe i odporne na choroby oraz przydatne do uprawy w różnych siedliskach. Większość odmian (około 70%) wytworzono głównie ekotypów pochodzenia krajowego, z zagranicy używano tylko odmiany uprawne do krzyżowań. Krzyżowanie było drugą metodą hodowli (około 30% odmian) stosowaną przeważnie w drugiej połowie wieku, natomiast w pierwszej dominowała metoda selekcji (70% odmian).

EN

The paper presents results of analysis of the share of ecotypes as an initial material in breeding of Polish grass varieties. In Poland up to the year 2000, 276 grass varieties were bred, most of which were registered. At the beginning of the 20th century mainly commercial seeds and seeds of local variety of grasses were produced. Later, a development of creative breeding took place which was especially intensive before World War I (46% varieties) and towards the end of the century (34%). Twenty eight varieties were bred among which perennial ryegrass, cockfoot, smooth stalked meadow grass and meadow grass dominated (almost 40% of all varieties).It was found that ecotypes were the main genetic source of Polish grass varieties from which an average of 54% of varieties originated and in the first half of the century it was 60-90% depending on the species. In the second half of the 20th century their share decreased drastically in favour of cultivated varieties to the level of 10-20% with the exception of apomixis smooth stalked meadow-grass (75%). The varieties originating from ecotypes were more stable, disease resistant and useful for cultivation in different biotyp. Most varieties (about 70%) were created mainly from Polish ecotypes. Foreign cultivation varieties were used only for crossbreeding. Crossbreeding was the second method of breeding (about 30% varieties) used mainly during the second half of the century whereas in the first half the selective method (70% varieties) was predominant.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 497
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.709-720,wykr.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Martyniak J.

• Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Radzików, 05-870 Błonie

Bibliografia

• Bruszewski W. 1968. Trawy pastewne i gazonowe. Charakterystyka odmian roślin uprawnych. Min. Roln. Warszawa: 310-365.
• Chłapowski D. 1835. O rolnictwie. Poznań: 37, 42.
• Encyklopedia rolnicza 1896. T. VI. Warszawa: 3-6, 36-37.
• Hoffer W. 1860. Kultura łąk. Warszawa: 21-39.
• Janowski B. 1902. Hodowla nasion traw pastewnych. Lwów: 150 ss.
• Katalog oryginalnych odmian roślin uprawnych zarejestrowanych w Sekcji Centralnej do Spraw Nasiennictwa 1929. Warszawa.
• Kostecki E. 1928. Współczesny stan hodowli traw i koniczyn w Polsce. Warszawa: 52 ss.
• Listy odmian roślin uprawnych z lat 1970-2000. COBORU, Słupia Wielka.
• Lutyńska R. 1996. Rozwój nasiennictwa i hodowli traw w Polsce. Biul. IHAR 199: 5-22.
• Łuniewski T. 1900. Rolnictwo i hodowla u starożytnych rzymian. Lwów: 28.
• Martyniak J. 1974. Odmiany traw i motylkowatych na użytki zielone. Cz. I. Hodowla i ocena odmian. Wiad. Melior. i Łąk 5: 145-149.
• Martyniak J. 1998. Wykorzystanie materiałów wyjściowych w hodowli polskich odmian roślin strączkowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 463: 575-590.
• Martyniak J. 2000. Odmiany roślin motylkowatych drobnonasiennych i traw uprawiane w Polsce do roku 1999. Radzików: 3-8; 31-87.
• Odmiany roślin rolniczych w produkcji i w doświadczeniach rejonizacyjnych 1975. Praca zbiorowa, IHAR Radzików: 324 ss.
• Ralski E. 1946. Uprawa łąk i pastwisk w świetle doświadczeń polskich. Anczyc i Spółka Kraków: 274 ss.
• Rośliny rolnicze 1985, 1988, 1991. w: Charakterystyka odmian. T. II. Praca zbiorowa, COBORU, Słupia Wielka(kartoteki kartkowe).
• Staniszkis W. 1938. Postępy wiedzy rolniczej w zakresie produkcji roślinnej (1911-1935). Warszawa: 74 ss.
• Wykaz odmian wpisanych do Rejestru Odmian Oryginalnych, Sekcja Centralna do Spraw Nasiennictwa Związku Izb i Organizacji Rolniczych Rzeczpospolitej Polskiej 1938. Warszawa: 12-15.
• Wykaz odmian wpisanych do Rejestru Odmian Oryginalnych, Sekcja Centralna do Spraw Nasiennictwa Związku Izb i Organizacji Rolniczych Rzeczpospolitej Polskiej 1939. Warszawa: 12-14.
• Z dziejów hodowli i nasiennictwa w Polsce 1969. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Praca zbiorowa PWRiL Warszawa, Ser. B, 17: 7-22.