Wybrane problemy renaturyzacji cieków w zlewniach zurbanizowanych i uprzemysłowionych

• Autorzy: Molenda T.

Warianty tytułu

EN

Hydrobiological stress – a basic problem of stream restoration in urbanised and industrialised catchment areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wpływ zrzutu ścieków opadowych na hydrologię i chemizm wód małych rzek. Do badań wytypowano zlewnie niewielkich cieków – Jamny, Mlecznej oraz Rowu Murckowskiego zlokalizowanych na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Wykazano, że odprowadzanie ścieków opadowych do rzek wywołuje dynamiczne zmiany chemizmu ich wód. Są one zarówno następstwem samej jakości ścieków, jak i procesów resuspencji wprowadzającej zanieczyszczone osady w toń wodną. W okresie wiosennych roztopów zaobserwowano gwałtowny wzrost przewodności elektrycznej. Jest to następstwo zmywu soli użytej zimą do usuwania lodu z dróg. Intensyfikacji ulegają również procesy erozyjne, prowadząc do transformacji przekrojów poprzecznych koryt. W przypadku rzeki Jamny nastąpił kilkakrotny wzrost powierzchni przekroju poprzecznego koryta w stosunku do okresu sprzed intensywnej urbanizacji zlewni. W przypadku niewielkiego cieku – Rowu Murckowskiego (Katowice) obniżenie dna koryta poniżej wyprowadzenia głównego kolektora ścieków opadowych sięgnęło 1,5 m.

EN

The article presents the influence of precipitation sewage discharge on the hydrology and chemism of small streams. Catchment areas of small streams such as the Jamna river, the Mleczna river and Murckowski trench located within Upper- Silesian Industrial Area were chosen to be subjects of the research. It has been proved that precipitation sewage discharge to rivers contributes to dynamic changes of water chemism. They are the consequence of both the sewage quality itself and resuspention processes releasing polluted deposits into water. It is due to the downwash of salt used in winter to remove ice from roads. Erosional processes become more intensive as well leading to the transformation of cross-sections of river beds. In case of the Jamna river repeated increase in the area of the river bed cross-section in comparison with the period before intensive urbanisation of the catchment area took place. In case of a small stream – Murckowski trench (Katowice) the lowering of river bed bottom below the outlet of main precipitation sewage pipe reached 1.5m.

Słowa kluczowe

PL

tereny zurbanizowane; tereny przemyslowe; zlewnie zurbanizowane; zlewnie przemyslowe; scieki opadowe; zrzut sciekow; cieki wodne; stres hydrobiologiczny; zanieczyszczenia wod; zanieczyszczenia chemiczne; chemizm wody; renaturyzacja

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 4/3
• Opis fizyczny: s.125-132,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Molenda T.

• Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej Obszarów Zurbanizowanych, Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Bajkowski S., Popek Z., Żelazo J. Koncepcja renaturyzacji rzeki Mlecznej – możliwości i ograniczenia. [w:] Bliskie Naturze Kształtowanie Rzek i Potoków. Zakopane 1998, s. 121–130.
• Byczkowski A. Wpływ urbanizacji na reżim hydrologiczny małych cieków nizinnych. [w:] Przyrodnicze i Techniczne Problemy Ochrony i Kształtowania Środowiska Rolniczego. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. A. Cieszkowskiego, Poznań 1997, s. 15–2.
• Gutry-Korycka M., Werner-Więckowska H.: Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• Klein L. River Pollution, I. Chemical Anasysis, II. Causes and Effects, Butterworths,London 1962.
• Geiger W., Dreiseitl H. Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowy. Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1999, s. 334.
• Henry J.G., Heinke G. W. Environmental Science and Engineering. Prentice Hall, Engelwood Cliffs, 1989.
• Krawczyk W. E. Hydrochemia. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999.
• Leśniok M. Zanieczyszczenie wód opadowych w obrębie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1996, s. 124.
• Macrae C. Experience from morphological research on Canadian streams [in:] Effects of Foundation Conference Proceedings, Snowbird, Utah, August 4-9, 1996
• Molenda T. Znaczenie małej retencji w renaturyzacji cieków na obszarach miejsko-przemysłowych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Inżynieria Środowiska XIII Nr. 502, 2004.
• Molenda T. Rewitalizacja ekosystemów wodnych w warunkach zróżnicowanej antropopresji. Maszynopis pracy doktorskiej, Uniwersytet Śląski, 2002.
• Osmólska – Mróz B. Ochrona wód w otoczeniu dróg. Oddział 07. Zasady ochrony środowiska w projektowaniu, budowie i utrzymaniu dróg. Instytut Budowy Dróg i Mostów. Warszawa 1996, s. 83.
• Svensson G. Strategies for management of polluted stormwater an urban highway Goteborg Sweden [w:] Marsalek J., Watt E., Zeman E. Advances in Urban Stormwater and Agricultural Runoff Source Control. NATO Scienes Series, 2000.
• Wajda A., Dziopak J. Dystrybucja zanieczyszczeń w spływach powierzchniowych ze zlewni zurbanizowanych. Prace Naukowe Instytutu Inżynierii Lądowej Politechniki Wrocławskiej nr 53, Wrocław 2005, s. 445–456.