Rola nieruchomości rolnych Skarby Państwa w kształtowaniu struktury agrarnej w województwie warmińsko-mazurskim

• Autorzy: Bak M.

Warianty tytułu

EN

The role of agricultural real estate of Stare Treasury in shaping the agrarian structure in the warmińsko-mazurskie province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Proces przekształceń własnościowych w państwowym sektorze rolnictwa swoim zakresem objął ponad 4,7 mln ha (19,8% gruntów rolnych w Polsce), które przejęto do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w latach 1992–2017 głównie z państwowych gospodarstw rolnych, PFZ i innych tytułów. Z gruntów przejętych ok. 18% (808,6 tys. ha) stanowiły grunty położone w woj. warmińsko-mazurskim, pochodzące w głównej mierze z 270 byłych państwowych gospodarstw rolnych, których udział strukturze wynosił 84,8%. Celem badań była identyfikacja wpływu przekształceń własnościowych w państwowym sektorze rolnictwa na kształtowanie się struktury agrarnej w województwie warmińsko-mazurskim. Zagadnienie analizowano m.in. w oparciu o dane z raportów z działalności Agencji Nieruchomości Rolnych za lata 1992–2017, dane roczników statystycznych GUS oraz wybrane pozycje literatury przedmiotu, dane z ewidencji gospodarczej KWR oraz aktów prawnych. Istotny wpływ na zmiany w strukturze agrarnej miały przyjęte rozwiązania formalno-prawne, sytuacja społeczno-gospodarcza, sytuacja ekonomiczno-finansowa przejmowanych pegeerów, niejako warunkująca tempo przejmowania i przygotowania oraz zakres, poziom, formy jak również dynamikę zagospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. W wyniku procesu zagospodarowania Zasobu WRSP udział sektora prywatnego w strukturze władania zwiększył się prawie 1,9-krotnie, tj. z 48,6% w 1992 r. do ok. 90% w 2017 r. W analizach wskazano, że w woj. warmińsko-mazurskim w wyniku prowadzonej działalności trwale zagospodarowano przez sprzedaż 354,1 tys. ha gruntów, a na podstawie 11,9% zawartych umów na działki o powierzchni powyżej 20 ha objęło 78,0% nabytych gruntów zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne. Dane statystyczne wskazują, że w głównej mierze na bazie tych gruntów mogło powstać 1012 gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 50 ha. Procesom przekształceń własnościowych towarzyszyły również procesy zmniejszania się liczby gospodarstw rolnych (z 57,6 tys. w 2002 r. do 42,0 tys. w 2016 r.)1oraz blisko 1,8-krotnego wzrostu przeciętnej powierzchni gospodarstwa rolnego koncentracji, tj. 12,4 ha w 1992 do 22,79 ha w 2017 r.

EN

The process of ownership transformations in the state sector of agriculture covered over 4,7 millions of ha (19,8% of farm lands in Poland) with its scope, which were taken over from the Resources of State-owned Agricultural Property between 1992–2017 mainly from the state-owned agricultural households, PFZ and other titles. From the taken over lands, about 18% (808,6 thous. ha) included lands located in the warmińsko-mazurskie province, coming mainly from 270 former PGRs/state collective farm/ the participation of which in the structure amounted to 84,8%. The purpose of the research was the identification of the influence of ownership transformations in the state agricultural sector on shaping the agrarian structure in the warmińsko-mazurskie province. The issue was analysed, i.a., on the basis of the data from reports of the Agency of Farm Property for the year from 1992 to 2017, the data of the statistical yearbooks GUS/Chief Statistical Office/ selected positions of the thematic literature, data from the economic register KWR and legal acts. A significant influence on the changes in agrarian structure was affected by adopted formal-legal solutions, economic-financial situation of the PGRs being taken over as somehow conditioning the pace of taking over and preparing as well as the scope, level, forms as dynamics of developing the agricultural state-owned real estate. As a result of the process of managing the WRSP Resources, a participation of the private sector in the structure of ownership increased nearly 1,9-times, i.e. from 48,6% in 1992 to about 90% in 2017. The analyses made indicate that in the warmińsko-mazurskie as a result of the activity conducted, there were 354, 1 thous. ha of lands permanently managed by means of sale, and on the basis of 11,9% of the agreements concluded for the plots with the area above 20 ha it covered 78,0% of the lands acquired both by natural and legal persons. Statistical data indicates that to the main extent, on these lands there could have been 9,0 thousands of farm households established with the area above of 50 ha. The processes of ownership transformations were accompanies also by the processes of reducing a number of farm households (from 57,6 thousands in 2002 to 42,0 thousands in 2016)3 with an increase of nearly 1.6 times of average area of individual farm households of concentration i.e. 14,0 ha in 2002 to 22,07 ha in 2016.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum
• Rocznik: 2019
• Tom: 18
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.141-152,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bak M.

• Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Oddział Terenowy w Olsztynie, ul. Głowackiego 6, 10-448 Olsztyn

Bibliografia

• Brzezik, R. (1996). Stowarzyszenie Polski z Unią Europejską: niezbędne procesy dostosowawcze polskiej gospodarki, w: Stowarzyszenie Polski z Unią Europejską. Niezbędne procesy dostosowawcze polskiej gospodarki żywnościowej (Joining European Union by Poland: necessary adjustment processes of the Polish economy, in: Joining European Union by Poland. Necessary adjustment processes of the Polish food economy). Wyd. IERiGŻ, Warszawa.
• Jaworowski, J., (1999). Przekształcenia własnościowe w rolnictwie (Ownership transformations in agriculture). Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
• Kozłowska-Burdziak, M. (2006). Instytucjonalne uwarunkowania przekształceń własnościowych państwowych gospodarstw rolnych w Polsce w latach 1992–2002 (Institutional conditions for ownership transformation of state-owned farm households in Poland between 1992–2002). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Kurowska, K., Ogryzek, M., Kryszk, H. (2016). Rola Agencji Nieruchomości Rolnych w gospodarowaniu i kształtowaniu przestrzeni obszarów wiejskich (Analysis of changes in the ownership structure of the organized farm households form the resources of ANR OT Olsztyn. Sustained and multi-functional development of rural areas). Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
• Marks-Bielska, R., Kisiel, R. (2003). Wieś i rolnictwo w okresie transformacji systemowej (1989–2000) ze szczególnym uwzględnieniem przekształceń rolnictwa państwowego [Village and agriculture in the period of system transformation (1989–2000) taking especially into account the transformation of state agriculture]. Wydawnictwo MALT-ART-GRAF Jezierski, Olsztyn.
• Marks-Bielska, R., Woźniak, D. (2009) Przekształcenia własnościowe w sektorze rolnictwa państwowego, w: Przemiany w polskiej gospodarce w okresie transformacji systemowej (1989–2007) [Ownership transformations in the sector of state agriculture, in: Village and agriculture in the period of system transformation (1989–2000) taking especially into account the transformation of state agriculture]. Red. R., Kisiel, R., Marks-Bielska. Wydawnictwo MAL-ART-GRAF Jezierski, Olsztyn.
• Mioduszewski, J. (2012). Trwałość zagospodarowania nieruchomości rolnych Skarbu Państwa (Durability of managing State farm property). Roczniki Naukowe t. XIV(3), 270–277.
• Ogryzek, M., Cymerman, R., Kurowska, K., Kryszk, H. (2014). Analiza zmian struktury własnościowej zorganizowanych gospodarstw rolnych z zasobów ANR OT Olsztyn, w: Zrównoważony i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich (Role of the Agency of Agricultural Real estate in managing and shaping the rural areas, in: Sustainable and multifunctional rural development). Red. J., Koniczna, A., Trysuła. Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
• Rzeszutek, J. Komar, Z. (1999). Ekonomiczno-społeczne skutki przekształceń własnościowych obszarów wiejskich Warmii i Mazur, w: Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości gospodarczej na obszarach wiejskich w kontekście integracji europejskiej (Economic-social effects of ownership transformations of rural areas of Warmia and Mazury region, in: Conditions of development of economic entrepreneurship in rural areas in the context of the European integrity). Red. E., Niedzielski. Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
• Spychalski, G. (1999). Przekształcenia rolnictwa państwowego w Polsce w okresie transformacji systemowej (1990–1998) [Transformations of state agriculture in Poland in the period of system transformation (1990–1998)]. Wyd. AR w Szczecinie, Szczecin.
• Sprawozdanie z działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w 2017 r. (w tym Agencji Rynku Rolnego i Agencji Nieruchomości Rolnych w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia 2017 r. [Report on the activity of the National Centre of Agricultural Support in 2017 (including Agency of Agricultural Market and Agency of Agricultural Real Estate in the period from 1st of January to 31st of August 2017]. (2018), Wa rsz awa .
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Dz.U. z 1964 r. nr 16 poz. 93 (The Act of 23 rd of April 1964. Civil Code. Journal of Laws of the Republic of Poland of 1964 no. 16 it. 93).
• Ustawa z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Dz.U. z 2015 r. nr 140, poz. 1014, z późn. zm. (The Act of 19 th of October 1991 on managing agricultural State-owned real estate. Journal of Laws of the Republic of Poland No. 140/2015, it. 1014, as amended).
• Ustawa z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Dz.U. z 2012 r. poz. 803, z 2016 r. poz. 585, 1159 (The Act of 11 th of April 2003 on shaping farm system. Journal of Laws of the Republic of Poland of 2012 it. 803, of 2016 it. 585, 1159).
• Ustawa z 10 lutego 2017 r. o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa. Dz.U. z 2017 r. poz. 623 (The Act of 10 th of February 2017 on National Centre of Agricultural Support. Journal of Laws of the Republic of Poland of 2017 it. 623).
• Wyszkowska, Z. (2000), Ekonomiczne i społeczne problemy gospodarstw i obszarów popegeerowskich, w: Problemy rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w województwie kujawsko-pomorskim. Synteza badań oraz kierunki działania (Economic and social problems of the households and post-PGR areas, in: Problems of development of agriculture and rural areas in the kujawsko-pomorskie province. Synthesis of research and directions of actions). Red. S., Łojewski, Z., Skinder. Wydawnictwa Uczelniane ART, Bydgoszcz.

Identyfikatory

DOI

10.31648/aspal.3660