Ammonites and stratigraphy of the Bathonian and Callovian at Janusfjellet and Wimanfjellet, Sassenfjorden, Spitsbergen

• Autorzy: Kopik J. , Wierzbowski A.

Warianty tytułu

PL

Amonity i stratygrafia batonu i keloweju okolic Janusfjellet i Wimanfjellet w Sassenfjorden, Spitsbergen

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Three ammonite faunas in the lower part of the Janusfjellet Fm., in the southern Sassenfjorden area have been recognized. The first fauna is correlated with the Stephanoides (= Fasciculatus Subzone) of the Cranocephaloides Zone Upper Bathonian, the second one — with the Calyx Zone of the uppermost Bathonian, and probably also with the Apertum Zone of the lowermost Callovian, and the third one — with the upper part of the Middle Callovian and/or the lower part of the Upper Callovian. The co-occurrence of Cardioceratidae and Kosmoceratidae in the Upper Bathonian in Spitsbergen is indicative of the Subboreal province, whereas the presence of Cardioceratidae and the absence of Kosmoceratidae found in the Middle/Upper Callovian characterize the Boreal province. Thus, within the Boreal Realm the boundaries of the Boreal and the Subboreal provinces shifted through the Spitsbergen area during the Early/Middle Callovian time. In the paleontological part are described the representatives of Kepplerites (subgenera: Seymourites, Toricellites), Costacadoceras, Cadoceras (Paracadoceras), Stenocadoceras, Pseudocadoceras and ?Longaeviceras; a new species, Kepplerites (Toricellites) blrkelundae Kopik, has been established.

PL

Opisano trzy zespoły amonitów zebrane z przeławiceń syderytowych wśród łupków reprezentujących niższą część formacji Janusfjellet, odsłoniętych w okolicach Wimanfjellet i Janusfjellet, w Sassenfjorden na Spitsbergenie (fig. 1—2). Zespoły te zostały porównane z zespołami amonitów z innych obszarów domeny borealnej, a zwłaszcza Wschodniej Grenlandii, Syberii oraz północnej części Ameryki Północnej, co umożliwiło zaliczenie ich do odpowiednich poziomów amonitowych w stosowanych podziałach stratygraficznych (fig. 2). Najstarszy zespół amonitów stanowią: Kepplerites (Seymourites) fasciculatus Spath (= K. stephanoides Callomon), K. (Seymourites) sp. oraz Costacadoceras sp. Zespół ten jest charakterystyczny dla podpoziomu stephanoides poziomu cranocephaloide z górnego batonu Wschodniej Grenlandii oraz odpowiadającej mu górnej części szeroko rozumianego poziomu kochi z Syberii. Drugi zespól jest dość bogaty i reprezentowany przez następujące formy: Kepplerites (Seymourites) svalbardensis Bodyl., K. (Toricellites) birkelundae sp. n. Kopik, K. (Toricellites) aff. zortmanensis Imlay, Cadoceras cf. apertum Cal. et Birk., C. (Paracadoceras) cf. victor Spath oraz C. (Paracadoceras) cf. multiforme Imlay. Zespół ten reprezentuje poziom calyx najwyższego batonu oraz ewentualnie poziom apertum najniższego keloweju ze wschodniej Grenlandii, odpowiadające razem części szerokiego poziomu elatmae z Syberii. Najmłodszy badany zespół amonitów złożony jest ze Stenocadoceras multicostatum (Imlay), Stenocadoceras sp., Pseudocadoceras nanseni (Pompeckj) oraz ?Longaeviceras cf. pomeroyense (Imlay). Amonity te mogą być uznane jako diagnostyczne dla wyższej części poziomu coronatum (oraz jego odpowiedników, por. fig. 2), a więc najwyższego środkowego keloweju, oraz, bądź też, niższej części poziomu athleta (= niższej części poziomu Keyserlingi), która odpowiada najniższej części keloweju górnego w podziałach ze wschodniej Grenlandii i Syberii. W pracy przedstawiono także stosunek zbadanych zespołów do innych zespołów amonitów batonu i keloweju opisanych dotąd ze Spitsbergenu, a także z Ziemi Króla Karola w Swalbardzie (tab. 1). Analiza zespołów amonitowych pozwoliła na określenie pozycji biogeograficznej Spitsbergenu w batonie i keloweju. Współwystępowanie przedstawicieli rodzin Cardioceratidae i Kosmoceratidae w późnym batonie wskazuje, że obszar Spitsbergenu należał w tym czasie do prowincji subborealnej podobnie jak wschodnia Grenlandia. Z kolei, w środkowym i w późnym keloweju, amonity występujące na obszarze Spitsbergenu należą wyłącznie do rodziny Cardioceratidae, co wskazuje, że obszar ten wszedł w obręb prowincji borealnej s.s., i wykazywał tym samym szczególne pokrewieństwa faunistyczne z Syberią oraz północnymi obszarami Ameryki Północnej. W części paleontologicznej pracy opisano 11 form należących do następujących rodzajów i podrodzajów: Kepplerites (Seymourites, Toricellites), Costacadoceras, Cadoceras (Paracadoceras), Stenocadoceras, Pseudocadoceras oraz ?Longaeviceras. Ustanowiony został także nowy gatunek, Kepplerites (Toricellites) birkelundae sp. n. Praca została wykonana w ramach programu CPBP 03.03.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1988
• Tom: 33
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.145-168,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kopik J.

autor

Wierzbowski A.

• The State Geological Institute, Rakowiecka 4, 00-975 Warsaw, Poland
• Institute of Geology, Warsaw University, al.Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warsaw, Poland

Bibliografia

• BÄCKSTRÖM, S. A. and NAGY, J. 1985. Depositional history and fauna of a Jurassic phosphorite conglomerate (the Brentskardhaugen Bed) in Spitsbergen. — Norsk Polarinst. Skrift., 183, 1—61.
• BIRKENMAJER, K. 1972. Megaripples and phosphorite pebbles in the Rhaeto-Liassic beds south of Van Keulenfjorden, Spitsbergen. — Norsk Polarinst. Arbok, 1970, 117—128.
• BIRKENMAJER, K. 1975. Jurassic and Lower Cretaceous sedimentary formations of SW Torell Land, Spitsbergen. — Studia Geol. Polonica, 44, 7—43.
• BIRKENMAJER, K. 1980. Jurassic-Lower Cretaceous succession at Agardhbukta, East Spitsbergen.— Ibidem, 66, 35—52.
• [BODYLEVSKY, W. I.] БОДЫЛЕВСКИЙ, В. И. 1960. Келловейские аммониты Северной Сибири. — Зап. Ленuнгр. Горн. Инстuт., 37, 2, 49—81.
• CALLOMON, J. Н. 1959. The ammonite zones of the Middle Jurassic beds of East Greenland. — Geol. Mag., 96, 6, 505—513.
• CALLOMON, J. Н. 1975. Jurassic ammonites from the northern North Sea. — Norsk Geol. Tidsskr., 55, 373—386.
• CALLOMON, J. Н. 1984a. A review of the biostratigraphy of the post-Lower Bajocian Jurassic ammonites of western and northern North America. — Geol. Assoc. Canada, Special Paper 27, 143—174.
• CALLOMON, J. Н. 1984b. Report of the Callovian working group. Int. Symp. on Jurassic Stratigraphy, Erlangen 1984, I, 77—86. Copenhagen.
• CALLOMON, J. Н. 1985. The evolution of the Jurassic ammonite family Cardioceratidae. — Spec. Papers in Palaeont., 33, 49—90.
• CALLOMON, J. Н. and BIRKELUND, T. 1980. The Jurassic transgression and the Mid-Late Jurassic succession in Milne Land, central East Greenland. — Geol. Mag. 117, 3, 211—310.
• CALLOMON, J. Н. and BIRKELUND, T. 1985. Appendix. Description of three new species. In: Callomon J. H. The evolution of the Jurassic ammonite family Cardioceratidae. — Spec. Papers in Palaeont., 33, 78—86.
• DONOVAN, D. T. 1953. The Jurassic and Cretaceous stratigraphy and palaeontology of Traill, East Greenland. — Medd. Grønland, 111, 4, 1—150.
• [ERSHOVA, E. S.] ЕРШОВА, E. C. 1983. Объяснительная записка к биостратиграфической схеме юрских и нижнемеловых отложений архипелага Шпицберген. Мин. Геол. СССР, ПГО „Севморгеология”, 1—88. Ленинград.
• [ERSHOVA, E. S., KORTCHINSKAJA, М. W.] ЕРШОВА, Е. С., КОРЧИНСКАЯ, М. В. 1980. Зональная схема мезозоя Свальбарда (Шпицберген). Межд. Геол. Конгресс XXVI Сес. Доклады советских геологов. Палеонтология, Стратиграфия, 180—187. Москва.
• FREBOLD, Н. 1929. Oberer Lias und unteres Callovian in Spitzbergen. — Skrift. Svalbard Ish., 20, 1—24.
• FREBOLD, Н. 1963. Ammonite faunas of the Upper Middle Jurassic beds of the Fernie Group in western Canada. — Bull. Geol. Surv. Canada, 93, 1—33.
• FREBOLD, Н. and TIPPER, H. W. 1967. Middle Callovian sedimentary rocks and guide ammonites from southwestern British Columbia. — Geol. Surv. Canada, Paper 67—21, 1—29.
• IMLAY, R. W. 1953. Callovian (Jurassic) ammonites from the United States and Alaska. Part 1, 2. — U.S. Geol. Surv. Prof. Paper, 249A, В, 1—108.
• IMLAY, R. W. 1975. Stratigraphic distribution and zonation of Jurassic (Callovian) ammonites in southern Alaska. — Ibidem, 836, 1—28.
• IMLAY, R. W. 1980. Middle Jurassic (Bathonian) ammonites from southern Alaska. — Ibidem, 1091, 1—42.
• IMLAY, R. W. 1981. Jurassic (Bathonian and Callovian) ammonites in eastern Oregon and western Idaho. — Ibidem, 1142, 1—24.
• KRAJEWSKI, K. P. (in press). Phosphorization in a starved shallow shelf environmen: the Brentskardhaugen Bed (Toarcian-Bajocian) in central Spitsbergen.
• KRAJEWSKI, K. P. (in press). Organic geochemistry of a phosphorite to black shale transgressive succession: the Wilhelmøya and Janusfjellet Formations (Rhaetian-Jurassic) in central Spitsbergen. In: Chemical geology. Elsevier. Amsterdam.
• LØFALDLI, M. and NAGY, J. 1980. Foraminiferal stratigraphy of Jurassic deposits of Kongsøya, Svalbard. — Norsk Polarinst. Skrift., 172, 63—95.
• MAJOR, H. and NAGY, J. 1972. Geology of the Adventdalen map area. — Ibidem, 138, 1—58.
• [MELEDINA, S. W.] МЕЛЕДИ9НА, C. B. 172. О возрасте и географическом распространении зоны Arcticoceras kochi в Бореальной области. Проблемы палеозоогеографии мезозоя Сибири. — Тр. Инcт. Геол. Геоф. Акад. Наук СССР, Сибuрск. Отдел., 111, 102—113.
• [MELEDINA, S. W.] МЕЛЕДИНА, C. B. 1973. Аммониты и зональная стратиграфия байоса-бата Сибири. — Ibidem, 153, 1—152.
• [MELEDINA, S. W.] МЕЛЕДИНА, C. B. 1977. Аммониты и зональная стратыграфия келловея Сибири. Ibidem, 356, 1—290.
• [MELEDINA, S. W.] МЕЛЕДИНА, C. B. 1987. Аммониты и зональная стратыграфия келловея суббореальных районов СССР. — Ibidem, 691, 1—184.
• [MELEDINA, S. W., NALNJAEVA, Т. I., SCHURIGIN, В. N.] МЕЛЕДИНА, C. B., НАЛЬНЯЕВА, Т. И., ШУРЫГИН, Б. Н. 1987. Юра Енисей-Хатангского Прогиба. Инст. Геол. и Геоф. Акад. Наук СССР, Сибирск. Отд., 1—127. Новосибирск.
• MØRK, A., KNARUD, R. and WORSLEY, D. 1982. Depositional and diagenetic environments of the Triassic and Lower Jurassic succession of Svalbard. In: A. F. Embry and H. R. Balkwill (eds.), Arctic Geology and Geophysics. — Canadian Soc. Petrol. Geol., Mem., 8, 371—398.
• NEWTON, E. T. and TEALL, J. J. H. 1897. Notes on a collection of rocks and fossils from Franz Josef Land, made by the Jackson-Harmsworth Expedition during 1894—1896. — Quart. Journ. Geol. Soc. London, 53, 477—519.
• NIKITIN, S. 1881. Der Jura der Umgegend von Elatma. — Mém. Soc. Imp. Nat. Moscou, nouv. mém, 14, 1, 87—133.
• [PCHELINA, T. M.] ПЧЕЛИНА, T. M. 1967. Стратиграфия и некоторые особенности вещественного состава мезозойских отложений южных и восточных районов Западного Шпицбергена. Мат. по геологии Шпицбергена, Науч.-Иссл. Инст. Геологии Арктики, 127—158, Ленинград.
• POMPECKJ, J. F. 1899. The Jurassic fauna of Cape Flora, Franz Josef Land, In: Nansen, F. (ed.), The Norwegian North Polar Expedition, 1893—96. Scientific results. 1, 2, 33—148. Christiana.
• POMPECKJ, J. F. 1900. Jura-Fossilien aus Alaska. — Verh. Russ. kais. Mineral. Ges. S. Petersburg, ser. 2, 38, 239—282.
• RAVN, J. P. J. 1911. On Jurassic and Cretaceous fossils from north-East Greenland.— Medd. Grønland, 45, 437—500.
• RAWSON, P. F. 1982. New Arctocephalitinae (Ammonoidea) from the Middle Jurassic of Kong Karls Land, Svalbard. — Geol. Mag. 119, 1, 95—100.
• [SAZONOV, N. T.] САЗОНОВ, H. T. 1965. Новые данные о келловейских, оксфордских и киммериджских аммонитах. Фауна мезозоя европ. части СССР и Сред. Азии, 1—99. Москва.
• SOKOLOV, D. and BODYLEVSKY, W. 1931. Jura und Kreidefaunen von Spitzbergen.— Skrift. Svalbard Ish., 35, 1—151.
• SPATH, L. F. 1932. The invertebrate faunas of the Bathonian-Callovian deposits of Jameson Land (East Greenland). — Medd. Grønland, 87, 7, 1—158.
• TAYLOR, D. G., CALLOMON, J. H., HALL, R., SMITH, P. L., TIPPER, H. W. and WESTERMANN, G. E. G. 1984. Jurassic ammonite biogeography of western North America: the tectonic implications. — Geol. Assoc. Canada, Spec. Paper, 27, 121—142.
• WHITEAVES, J. F. 1876. On some invertebrates from the coal-bearing rocks of the Queen Charlotte Islands. Mesozoic Fossils, 1, 1, Geolog. Survey Canada, 1—92. Montreal.
• WIERZBOWSKI, A., KULICKI, C. and PUGACZEWSKA, H. 1981. Fauna and stratigraphy of the Uppermost Triassic and the Toarcian and Aalenian deposits in the Sassenfjorden, Spitsbergen. — Acta Palaeont. Polonica, 26, 3—4, 195—241.