PL
Celem pracy było porównanie skuteczności działania przeciwutleniaczy w rafinowanym oleju z nasion czarnej porzeczki (Ribes nigrum) oraz tłoczonym na zimno oleju żmijowcowym (Echium vulgare). W badaniach stosowano 4 przeciwutleniacze: ekstrakt z rozmarynu, mieszaninę tokoferoli, palmitynian askorbylu i mieszaninę palmitynianu askorbylu, α-tokoferolu i lecytyny. Skuteczność ich działania oceniano za pomocą testu przyśpieszonego utleniania Rancimat i metodą DPPH-EPR. Stwierdzono, że efektywność przeciwutleniaczy zależała od rodzaju oleju i zastosowanej dawki. Największą aktywność antyoksydacyjną w oleju z nasion czarnej porzeczki wykazywał palmitynian askorbylu (WO 110%), a w oleju żmijowcowym ekstrakt z rozmarynu (WO 130%). Najwyższą aktywność przeciwrodnikową w oleju z nasion czarnej porzeczki wykazywał palmitynian askorbylu (55,5%), a w oleju żmijowcowym mieszanina tokoferoli (38,6%). Przeprowadzone badania wskazują, że właściwości przeciwrodnikowe oleju z nasion czarnej porzeczki wynikają głównie z obecności związków lipofilnych, podczas gdy w oleju żmijowcowym związane są zarówno z frakcją lipofilną, jak i polarną, wyekstrahowaną metanolem. Stwierdzono istnienie bardzo wysokiej dodatniej korelacji pomiędzy czasem indukcji procesu autooksydacji wyznaczonym w teście przyśpieszonego utleniania Rancimat a aktywnością przeciwrodnikową przeciwutleniaczy, określoną poprzez siłę zmiatania rodnika DPPH metodą EPR.
EN
The aim of this work was to compare the effectiveness of different antioxidants in the inhibition of the autoxidation of refined blackcurrant (Ribes nigrum) seeds oil and coldpressed blueweed (Echium vulgare) oil. Four antioxidant preparations were used: rosemary extract, mix of tocopherols, ascorbyl palmitate and the mixture of ascorbyl palmitate, α- tocopherol and lecithin, in doses from 100 to 600 mg·kg⁻¹. To determine the oxidative stability and radical scavenging activity of the studied oils, the Rancimat method and the DPPH-EPR test were used. The total effectiveness of added antioxidant preparations was dose-dependent and varied due to the variety of oil. The highest antioxidant activity towards blackcurrant seed oil was shown by ascorbyl palmitate (protection factor 110%), and towards blueweed oil by rosemary extract (protection factor 130%). The best scavenging properties were observed for blackcurrant seed oil with ascorbyl palmitate (55.5%), and for blueweed oil with tocopherol mixture (38.6%). Conducted studies indicate, that antiradical properties of blackcurrant seed oil mainly result of presence of lipohilic components whereas in bluewind oil they are connected with lipohilic fraction as well as with polar fraction, extracted by methanol. There was a strong correlation between the induction time value in the Rancimat test and DPPH radical scavenging activity of oils determined by EPR spectroscopy.