On abnormal morphology of the genus Lenticulina Lamarck, 1804 (Foraminifera)

• Autorzy: Jendryka B.

Warianty tytułu

PL

O anormalnej budowie otwornic rodzaju Lenticulina Lamarck, 1804

RU

Ob anormal'nom stroenii foraminifer roda Lenticulina Lamarck, 1804

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A detailed analysis has been made of the specimens of different species assigned to Lenticulina Lamarck, 1804 and having a trochospirally coiled test, abnormal for this genus. On the basis of morphological studies and observations in a transmitted light, the groundlessness has been shown of separating such specimens and erecting for them the genus Darbyella Howe & Wallace, 1932. These trochospiral lenticulins from the Jurassic, Cretaceous and Paleocene of Poland correspond to abnormal ontogenetic stages of respective symmetric species.

PL

W czasie prowadzenia badań nad ewolucją otwornic rodzaju Lenticulina Lamarck zaobserwowano, że w niektórych próbach, obok normalnych, planispiralnie zwiniętych gatunków Lenticulina, występują osobniki realizujące budowę trochoidalną o niskiej spirali. W roku 1932 Howe i Wallace opisali z górnego eocenu formacji Jackson w stanie Luizjana okazy bardzo zbliżone innymi cechami do Lenticulina, lecz mające w stadium dojrzałym budowę trochoidalną o niskiej spirali oraz ujście wykształcone w postaci szczeliny. Na podstawie tych nietypowych dla rodzaju Lenticulina cech, osobniki te wydzielono w odrębny rodzaj Darbyella, z gatunkiem typowym D. danvillensis Howe & Wallace. Do chwili obecnej znanych jest w literaturze około 20 gatunków rodzaju Darbyella z jury, kredy, trzeciorzędu i czasów współczesnych. Autorzy tych gatunków opierali się w głównej mierze na trochospiralnej budowie skorupki w stadium dojrzałym, ujścia bowiem wykształcone są albo jak u typowych Lenticulina - w postaci promienistego otworu przy peryferycznym kącie ostatniej komory, albo w postaci ujścia promienistego z „robulusową” szczeliną. Autorka, dysponując materiałem o szerokim zasięgu stratygraficznym, uważała za interesujące dokładne zbadanie cechy trochospiralności dla wyjaśnienia, czy jest ona dostatecznie trwała i wystarczająca by uznać ją za cechę rodzajową. Na podstawie badań morfologicznych i obserwacji szlifów w świetle przechodzącym stwierdzono, że egzemplarze trochospiralne mają pod względem budowy wszystkie cechy rodzaju Lenticulina; osiągając jednak stadium dojrzałe naruszają symetryczny plan budowy wskutek przemieszczania płaszczyzny zwinięcia spirali. Stopień i kierunek tego przemieszczenia u trochospiralnych przedstawicieli danego gatunku nie jest stały. W niektórych przypadkach okazy o różnym stopniu przemieszczenia komór można ustawić w szereg, otrzymując na jednym jego końcu symetryczny gatunek rodzaju Lenticulina, na drugim - stadium „darbyellowe” tego gatunku. Mimo, że osobniki asymetryczne występują w różnych poziomach stratygraficznych, nie tworzą one ciągłej linii rozwojowej, nie wykazują też szerszego rozprzestrzenienia poziomego. W obfitym materiale osobniki trochospiralne występują w obrębie różnych gatunków rodzaju Lenticulina, jednak w większości przypadków zachwianie symetrycznego planu budowy występuje u osobników tych gatunków, które osiągają duże rozmiary skorupek. Jest charakterystyczne, że zarówno u gatunków dużych, jak i małych, zwiniętych czy rozwijających się, cecha ta dotyczy prawie wyłącznie form dojrzałych, o zakończonym rozwoju osobniczym. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, jaka przyczyna spowodowała anormalne wykształcenie się niektórych skorupek, przy ogromnej przewadze zbudowanych symetrycznie. Obserwacja struktury komór asymetrycznych nasuwa przypuszczenie, że utrata planispiralności jest wynikiem osłabionej aktywności życiowej otwornicy. Porównując sposób nawarstwiania się komór ostatnich w stosunku do budujących symetryczną część skorupki zaobserwowano, że laminki, odpowiadające komorom trochospiralnym, słabiej obejmują skorupkę do tyłu. Nie stwierdzono też przypadku, aby egzemplarze trochospiralne dobudowywały komory metodą całkowitego pokrywania skorupki, aż do zakończenia rozwoju osobniczego. Przebadane lentikuliny trochospiralne z jury, kredy i paleocenu Polski stanowią anormalne stadia rozwojowe odpowiednich gatunków symetrycznych. Zaliczanie okazów zbudowanych nietypowo do odrębnego rodzaju Darbyella Howe & Wallace tylko na podstawie trochospiralności jest bezpodstawne.

RU

Во время исследований над эволюцией фораминифер рода Lenticulina Lamarck замечено, что в некоторых образцах, рядом с нормальными, планоспиральными раковинами видов Lenticulina, находятся особи, имеющие трохоид-ное строение с низкой спиралью. В 1932 году, Howe и Wallace описали из верхне-эоценовой формации Jackson, в штате Луизиана, экземпляры очень сходные по отношению иных признаков с Lenticulina, но имеющие в зрелой стадии трохо-идное строение с низкой спиралью и устье в форме щели. На основании таких нетипичных для рода Lenticulina признаков, особи эти выделено в отдельный род Darbyella, с типичным видом Darbyella danvillensis Howe & Wallace. До сих пор в литературе известно около 20 видов рода Darbyella из юрских, меловых, третичных, а также современных осадков. Авторы этих видов основывались главным образом на трохоспиральном строении раковины в зрелой стадии, так как устья развиты или в форме типичной для Lenticulina, т.е. в виде радиального отверстия около периферийного угла последней камеры, или же в форме радиального устья с „робулусовой” щелью. В связи с обильным материалом, о широком стратиграфическом распространении, который был в распоряжении автора, большой интерес имеет детальное исследование признака трохоспиральности, есть-ли он довольно устойчивый и достаточный, чтобы иметь ранг родового признака. На основании морфологических наблюдений и изучеиия шлифов в проходящем свете констатировано, что трохоспиральные экземпляры в отношении строения имеют все признаки Lenticulina, но в зрелой стадии нарушают симметричный план строения вследствие смещения плоскости навивания спирали. Степень и направление этого смещения у трохоспиральных представителей этого вида не постоянный. В некоторых случаях экземпляры с разной степенью смещения камер можно уставить в ряд, на одном его конце получая симметричный вид рода Lenticulina, на втором - „дарбыэлловую” стадию этого вида. Несмотря на то, что асимметричные особи находятся в различных стратиграфических горизонтах, не образуют они последовательной линии развития, а также не проявляют широко горизонтального распространения. В обильном материале трохоспиральные особи встречаются в пределах различных видов рода Lenticulina, но в большинстве случаев нарушение симметричного плана строения проявляется у особей достигающих больших размеров. Характерно, что так у больших, как и малых, а также завитых и развёртывающихся видов, эта черта почти исключительно касается зрелых особей, у которых индивидуальное развитие уже закончилось. Затруднительно ответить однозначно, что было причиной анормального образования некоторых раковин, при большом превосходстве построенных симметрично. Наблюдения асимметричной структуры камер позволяет предполагать, что потеря планиспиральности является последствием ослабевшей жизненной активности фораминифер. Сравнивая образ наслоения последних камер по отношении к образующим симметричную часть створки, замечено, что пластинки отвечающие трохоспиральным камерам обнимают створку более слабо к заду. Не констатировано тоже случая, чтобы трохоспиральные экземпляры достраивали камеры путем сплошного прикрывания створки вплоть до окончания индивидуального развития. Изученные юрские, меловые и палеоценовые ленти-кулины Польши составляют анормальные стадии развития соответствующих симметричных видов. Причисляние нетипично построенных экземпляров к отдельному роду Darbyella Howe & Wallace только на основании трохоспираль-ности, совсем необосновано.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1968
• Tom: 13
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.631-643,fig.,ref.

Twórcy

autor

Jendryka B.

• Institute of Geological Sciences, Polish Academy of Sciences, Zwirki i Wigury 93, Warsaw, Poland

Bibliografia

• BARTENSTEIN, H. 1948. Entwicklung der Gattung Lenticulina (Lenticulina) Lamarck 1804 mit ihren Unter-Gattungen (For.). - Senckenbergiana, 29, 1/6, 41-65, Frankfurt a. M.
• BIELECKA, W. 1960. Stratygrafia mikropaleontologiczna dolnego malmu okolic Chrzanowa. - Prace Inst. Geol., 31, 48-49, Warszawa.
• BOLTOVSKOY, E. 1954. Beobachtungen über den Einfluss der Ernährung auf die Foraminiferenschalen. - Paläont. Ztschr., 28, 3/4, 204-207, Stuttgart.
• DAIN, I. G. 1948. Materiały k stratigrafii jurskich otloženij Saratovskoj oblasti. - Trudy VNIGRI, N. S., 31, Mikrofauna SSSR, 1, 49-82, Leningrad.
• DŽANELIDZE, O. I. 1957. O morfologičeskich anomalijach u foraminifer tarchanskogo gorizonta Gruzii. - Dokl. Akad. Nauk SSSR, 113, 5, 1133-1136, Moskva.
• ELLIS, F. B. & MESSINA, R. A. 1940-1957. Catalogue of Foraminifera. - Amer. Mus. Nat. Hist., New York.
• GLAESSNER, F. M. 1945. Principles of Micropalaeontology. 126-134, Melbourne-London.
• JOHANNSEN, A. 1952. Schliffe durch Cristellarien aus Oberkreide und Tertiär. - Paläont. Ztschr., 25, 3/4 181-192, Stuttgart.
• KAPTARENKO-ČERNOUSOVA, O. K. 1961. Lentikulinini jurskich vikladiv Dniprovsko-Doneckoi zapadini ta okrain Donbasu. - Tr. Inst. Geol. Nauk AN URSR, 36, 3-62, Kiiv.
• KASIMOVA, G. K. 1964. O lentikulinach s asimmetričnym stroeniem rakoviny v srednejurskich otloženijach Azerbajdžana. - Izv. Akad. Nauk Azerbajdž. SSR, Ser. geol.-geogr. nauk, 6, 3-9, Baku.
• KUZNECOVA, K. I. 1960a. Ob anomalnych rakovinách ljagenid iz verchnejurskich otloženij Povolžja.- Ibidem, 4, 102-104.
• - 1960b. Taksonomičeskoe značenie nekotorych morfologičeskich priznakov jurskich lentikulin. - Ibidem, 4, 89-99.
• - 1961. Stroenie stenki nekotorych mezo-kajnozojskich ljagenid. - Ibidem, 5, 135-141.
• LOEBLICH, A. R. & TAPPAN, H. 1964. Sarcodina, chiefly „Thecamoebians” and Foraminiferida. In: R. C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part C, Protista 2, 1, C55-C163; 2, C511-C-525, New York.
• MITJANINA, I. V. 1955. O foraminiferach jurskich otloženij jugo-vostoka Belorussii i ich stratigrafičeskom značenii. - Paleont. Stratigr. BSSR, 1, 108-173, Minsk.
• MYERS, E. H. 1943. Life activities of Foraminifera in relation to marine ecology. - Proc. Amer. Phil. Soc., 86, 3, 439-458, Philadelphia
• NORLING, E. 1968. On liassic nodosariid Foraminifera and their wall structures. - Sver. Geol. Unders., 61, 8, 7-75, Stockholm.
• NØRVANG, A. 1957. The Foraminifera of the Lias Series in Jutland, Denmark. - Meddel. Dansk. Geol. Foren., 13, 5, 279-413, København.
• OKROPIRIDZE, O. V. 1956. K voprosu o dopolnitelnych kamerach u globigerin. - Dokl. Akad. Nauk SSSR, 106, 2, 338-341, Moskva.
• POKORNÝ, V. 1958. Grundzüge der Zoologischen Mikropaläontologie. 1, 277-281, Berlin.
• POŻARYSKA, K. 1957. Lagenidae du Crétacé supérieur de Pologne (Lagenidae z kredy górnej Polski). - Palaeont. Pol., 8, I-X+190 (19-39, 124), Warszawa.
• - 1965. Foraminifera and biostratigraphy of the Danian and Montian in Poland (Otwornice i biostratygrafia danu i montu Polski). - Ibidem, 14, I-XI + 156 (66-68).
• RAUZER-ČERNOUSOVA, D. M. et al. 1959. Prostejšie. In: J. A. Orlov (red.), Osnovy Paleontologii, 253-255, Moskva.
• SIGAL, J. 1952. Ordre des Foraminifera. In: J. Piveteau (réd.), Traité de Paléontologie, 209-211, Paris. TAPPAN, H. 1955. Foraminifera from the Arctic Slope of Alaska, 2: Jurassic Foraminifera. - Geol. Surv., Prof. Paper, 236-B, 51-57, Washington.
• TOULMIN, L. D. 1941. Eocene smaller Foraminifera from the Salt Mountain of Alabama. - J. Paleont., 15, 6, p. 581, Menasha.
• WIŚNIOWSKI, T. 1890. Mikrofauna iłów ornatowych okolicy Krakowa. 1: Otwornice górnego keloweju w Grójcu. - Pam. Akad. Umiej., 1-62, Kraków.
• ZOBEL, B. 1966. Untersuchungen an den Wand- und Mündungs-Strukturen von Lenticulina Lamarck (Foram.). - N. Jb. Geol. Paläont., 125, 80-95, Stuttgart.