Mapy leśnictw Królestwa Polskiego z lat 1816-1818

• Autorzy: Olenderek T.

Warianty tytułu

EN

Maps of the forest ranges in the Kingdom of Poland in years 1816-1818

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

This article describes how the first forest maps in the Congress Kingdom of Poland were prepared and used. The source materials include the decisions of the governing authorities, special instructions for the forest surveyors, and original letters and reports related to the implementation of particular regulations. The principal cartographic materials consist of 22 surviving forestry area maps contained in the collections of the Central Archives of Historical Records in Warsaw. The following elements were studied: title text of the maps, their mathematical foundations, the scope of their content, their graphics and supplementary tables. The principles of forest cartography, as clearly set out in the documents, were implemented effectively in practice. Great credit for this goes to the chief organiser of the whole operation, Ludwik Plater, the general director of the State Forests. Thanks to his efforts, the Polish forestry system already had valuable thematic maps at its disposal in the 1810s. Together, they probably covered the entire area of the Kingdom. In the creation of the maps, a variety of Prussian and Austrian cartographic materials from the beginning of the 19th century was applied. The scale of the analysed maps was around 1:66 700. They were not required to meet high standards of geometrical accuracy – they were made hurriedly, during tours of forestry administrative areas. The rules for their editing were stated somewhat perfunctorily in the instructions, and consequently there were certain differences between maps in terms of content and graphical appearance. The main element of the maps’ content was the extent of the state forests and their division into regions and subregions. A significant novelty was the use of a uniform green colour to denote forest – previously pictorial symbols in the shape of trees had frequently been used. Another important element was the marking of the boundaries of areas of forest designated for felling. These were drawn every year in red. Other objects shown included foresters’ lodges, certain rivers, roads, and neighbouring villages and towns. The contemporary importance of these maps is variable, and depends primarily on the range of content given in the tables. Some of the maps dated 1818 contain only information on the assignment of forests to administrative areas or regions, and their surface areas. Maps from 1816−1817 also contain, among other things, information about tree species and forest types. In short, there is no doubt that ‘Plater’s cartography' was a short, but important, stage in the development of the forest cartography.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; historia; mapy lesne; lesnictwa; Krolestwo Polskie; lata 1816-1818

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2019
• Tom: 163
• Numer: 01
• Opis fizyczny: s.62-70,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Olenderek T.

• Samodzielny Zakład Geomatyki i Gospodarki Przestrzennej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• Badeni M. 1817a. Postanowienie nr 1211 Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 183-187.
• Badeni M. 1817b. Postanowienie nr 1212 Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 188-189.
• Broda J. 2007. Początki i rozwój gospodarstwa leśnego w lasach rządowych Królestwa Polskiego. W: Duszyk B., Lata-wiec K. [red.]. Lasy Królestwa Polskiego w XIX wieku. Struktura – administracja – gospodarka. Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom.
• Czerny A. 2015. Powstanie i etapy rozwoju map topograficznych do końca XIX wieku. W: Czerny A. [red.]. Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych. UMCS, Lublin. https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2016/ 0708/103742-czerny-dawne-mapy-07-07-low-res.pdf
• Dymek B. 2011. Uwagi na kanwie mapy lasów z 1825 r. Królestwa Polskiego. Rocznik Mazowiecki 23: 161-164.
• Ertman A. 1999. Mapy przyrodnicze w Statystycznym Atlasie Królestwa Polskiego (1840) – ich geneza, wartości histo-ryczne i współczesne znaczenie źródłowe. W: Bogacz T., Konopska B. [red.]. Z dziejów kartografii. Tom XI. Mapa w pracy historyka. IHN PAN, Wrocław – Warszawa.
• Jaszczak R. 2008. Urządzanie lasu w Polsce do 1939 roku. Część II – urządzanie lasu w Królestwie Polskim. Sylwan 152 (5): 3-13.
• Kacprzak P. 2007. Organizacja gospodarki leśnej między Wisła a Pilicą w XVIII i XIX wieku. W: Duszyk B., Latawiec K. [red.]. Lasy Królestwa Polskiego w XIX wieku. Struktura – administracja – gospodarka. Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom.
• Miłobędzki J. 1951. Ludwik Plater pierwszy organizator leśnictwa polskiego. Sylwan 95 (3-4): 301-308.
• Miłobędzki J. 1957. Organizacja administracji Lasów Narodowych w dobie Księstwa Warszawskiego. Sylwan 101 (12): 20-45.
• Olenderek T. 2017. Mapy leśnictw Gór Świętokrzyskich z 1816 roku. Studia i Materiały CEPL 19: 134-142.
• Plater L. 1807. Gospodarstwo leśne. Wilno.
• Plater L. 1816a. Pismo do Komisji Przychodów i Skarbu z dnia 19 maja. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 100-105.
• Plater L. 1816b. Instrukcja dla nadleśnych generalnych o pierwszym zaprowadzeniu rocznych porębów z dnia 24 czerwca. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 150-159. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 57-74.
• Plater L. 1816c. Rozkład leśnictw koronnych, narodowych i powróconych do pierwszego objazdu naznaczonego celem zaprowadzenia rocznych porębów i dopełnienia tabelarycznego opisania z dnia 24 czerwca. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 54-56.
• Plater L. 1816d. Uwagi nad raportem nadleśnego generalnego Załęskiego o naznaczeniu rocznych porębów w Leśnictwie Przedborskim, lipiec. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 79-85.
• Plater L. 1816e. Pismo do Komisji Przychodów i Skarbu z dnia 20 sierpnia. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leś-nych. 43-53.
• Plater L. 1816f. Instrukcja dla mierniczych leśnych względem map sytuacyjnych z dnia 24 sierpnia. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 163-171. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 75-78.
• Plater L. 1817a. Urządzenie Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu o pomiarze lasów z dnia 27 marca. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 195-201.
• Plater L. 1817b. Instrukcja dodatkowa dla nadleśnych generalnych o naznaczeniu porębów w roku 1817 z dnia 25 kwiet-nia. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 202-206.
• Plater L. 1817c. Pismo do Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu z dnia 10 czerwca. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 145.
• Plater L. 1817d. Instrukcja dla mierniczych leśnych o szczególnym pomiarze lasów rządowych z dnia 1 lipca. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 207-222.
• Plater L. 1817e. Instrukcja dodatkowa dla mierniczych o trybowaniu z dnia 20 listopada. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 240-244.
• Plater L. 1818. Pismo do Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu z dnia 30 czerwca. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 163.
• Plater L., Krzyczkowski J. 1817. Obraz leśnictw rządowych w 1817 roku. Acta Generalia tyczące się Urządzeń Leśnych. 169-189.
• Stamm E. 1938. Staropolskie miary. Cz. I. Miary długości i powierzchni. Warszawa. 34-35.
• Wilkowski W. 1985. Historia kartografii leśnej – problematyka IX Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Kartografii. Przegląd Geodezyjny 57 (1): 16-17.
• Zajączek J. 1816a. Postanowienie o rocznych porębach z dnia 28 maja. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 116-146.
• Zajączek J. 1816b. Postanowienie szczególnego rządu leśnego z dnia 1 czerwca. Zbiór Urządzeń publicznych Administracyi Dóbr i Lasów Rządowych. Tom I [1818]: 147-149.