Ocena sposobu żywienia mieszkańców domu pomocy społecznej na terenie województwa dolnośląskiego

• Autorzy: Orkusz A. , Gorla B.

Warianty tytułu

EN

Assessment of nutrition of the nursing home residents in Lower Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zwiększający się w Polsce i na świecie odsetek osób starszych skłania do zwrócenia większej uwagi na sposób ich żywienia. Jednym z problemów tej grupy wiekowej jest nieprawidłowe żywienie. Właściwe odżywianie osób starszych ma wpływ na spowolnienie tempa starzenia biologicznego, występowanie zmian fizjologicznych i patologicznych. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej diet realizowanych w wybranym domu pomocy społecznej zlokalizowanym na terenie województwa dolnośląskiego, oparta na teoretycznej analizie jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dieta 5D. Obliczono wartość energetyczną i zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów, wybranych składników mineralnych (Ca i Fe) oraz witamin (A, C, B₁) dla 40 całodziennych jadłospisów z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. Uzyskane dane porównano z obowiązującymi normami żywienia. Różnice statystycznie istotne między wynikami zawartości poszczególnych składników odżywczych, wybranych składników mineralnych i witamin w racjach pokarmowych, w zależności od sezonu, dotyczyły jedynie witaminy A. Stwierdzono duże spożycie składników energetycznych zarówno w grupie kobiet, jak i mężczyzn. Ocena wartości odżywczej badanych jadłospisów wykazała wiele nieprawidłowości w porównaniu z normami. W badanych jadłospisach odnotowano nieprawidłowości związane ze zbyt dużą zawartością tłuszczów w stosunku do norm. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowały się również zawartość żelaza oraz witamin A, C, B₁. Dieta charakteryzowała się małą podażą wapnia.

EN

The percentage of older people in Poland and in the world has been resing which determines the need to pay more attention to their diet. One of the problems in this age group is connected with improper nutrition. Appropriate nutrition of elderly people has an effect on slowing down the process of biological aging as well as physiological and pathological changes. The aim of this study was the energetic and nutritional evaluation of diets, administered in a chosen nursing home residents of the Lower Silesia area based on theoretical analysis of the menus using the Diet 5D computer program. The energy values, contents of protein, fat, carbohydrates, selected mineral ingredients (Ca and Fe) and vitamins (A, C, B₁) were calculated for forty menus of four seasons: spring, summer, autumn and winter. Data were compared with nutritional standards. High energy intake was noticed in the group of both women and men. The evaluation of nutritional value of the menus demonstrated several irregularities against the standards. In the menus incorrectness was found connected with too big – due to the norms – intake of fats. High dietary content of iron and vitamins A, C, B₁ was found. The diet was characterized by low content of calcium.

Słowa kluczowe

PL

zywienie czlowieka; sposob zywienia; domy opieki; ludzie starzy; jadlospisy; zalecenia zywieniowe; woj.dolnoslaskie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Nauki Inżynierskie i Technologie
• Rocznik: 2016
• Numer: 3(22)
• Opis fizyczny: s.51-62,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Orkusz A.

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław

autor

Gorla B.

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław

Bibliografia

• Biernat J., 2009, Wybrane zagadnienia z nauki o żywieniu człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław.
• Bolesławska I., Przysławski J., Schlegel-Zawadzka M., Grzymisławski M., 2009, Zawartość składników mineralnych w całodziennych racjach pokarmowych kobiet i mężczyzn stosujących dietę tradycyjną i „optymalną” – analiza porównawcza, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4 (65), s. 303-311.
• Bronkowska M., Biernat J., Sadowska B., 2009, Ocena zawartości witamin w racjach pokarmowych kobiet w okresie okołomenopauzalnym, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1, s. 18-23.
• Całyniuk B., Muc-Wierzgoń M., Niedworok E., Dul L., Bielaszka A., Kardas M., Kiciak A., Szczepańska A., 2008, Sposób żywienia osób po 65. roku życia zamieszkałych na terenie wybranych miast Śląska. Cz. I. Zawartość energii i podstawowych składników pokarmowych w diecie, Żywienie Człowieka i Metabolizm, XXXV, 4, s. 289-300.
• Całyniuk B., Muc-Wierzgoń M., Niedworok E., Dul L., Bielaszka A., Kardas M., Kiciak A., Szczepańska A., 2009, Sposób żywienia osób po 65. roku życia zamieszkałych na terenie wybranych miast Śląska. Cz. II. Zawartość wybranych witamin i składników mineralnych w diecie, Żywienie Człowieka i Metabolizm, XXXVI, 3, s. 548-560.
• Całyniuk B., Fibisch K., Zołoteńka-Synowiec M., Malczyk E., Misiarz M., Grochowska-Niedworok E., 2015, Skład diety pensjonariuszy Domu Pomocy Społecznej a normy żywienia dla osób po 65 roku życia, Zarządzanie Wiedzą w Regionie. Nauki Medyczne, nr 10, s. 9-24.
• Charkiewicz A., Poniatowski B., Karpińska M., Korecki J., Jamiołowski J., Szpak A., 2011, Zawartość wapnia i żelaza w oraz ich główne źródła w diecie mężczyzn w okresie 21-letniej obserwacji, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3, s. 420-427.
• Ciborowska H., Rudnicka A., 2009, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, s. 244-251.
• Gacek M., 2010, Zawartość energii i składników odżywczych w planowanych do spożycia racjach pokarmowych mieszkańców domu pomocy społecznej w Krakowie, Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 61(2), s. 207-212.
• Głębocka A., Szarzyńska M., 2005, Stereotypy dotyczące osób otyłych a jakość życia ludzi w starszym wieku, Gerontologia Polska, 13, 4, s. 260-265.
• Główny Urząd Statystyczny, http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia.
• Grochowska-Niedworok E., Całyniuk B., Szczepańska E., Muc-Wierzgoń M., Dul L., Kiciak A., Bielaszka A., Kardas M., Stolarczyk A., 2012, Wartość energetyczna i odżywcza diety osób po 65 roku życia, zamieszkałych w domach pomocy społecznej na terenie Śląska, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 65, 5, s. 9-14.
• Jaroch A., 2015, Zalecenia dotyczące spożycia białka dla pacjentów geriatrycznych z zespołem słabości, Gerontologia Polska, 3, s. 47-51.
• Jarosz M., 2008, Żywienie osób w wieku starszym, Wydawnictwo PZWL, Warszawa.
• Jarosz M. (red.), 2012, Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Wydawnictwo IŻŻ, Warszawa.
• Kałka D., Sobieszczańska M., Marciniak W., 2007, Aktywność fizyczna jako element prewencji chorób sercowo-naczyniowych u osób w podeszłym wieku, Polski Merkuriusz Lekarski, 22 (27), s. 48-53.
• Kotwas M., Mazurek A., Wrońska A., Kmieć Z., 2008, Patogeneza i leczenie otyłości u osób w podeszłym wieku, Forum Medycyny Rodzinnej. Wybrane Problemy Kliniczne, 2 (6), s. 435-444.
• Krzyszycha R., Marzec A., Szponar B., Goniewicz M., 2015, Praktyczne wskazówki prawidłowego żywienia osób starszych, Gerontologia Polska, 3, s. 47-51.
• Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K., 2005, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Wydawnictwo PZWL, Warszawa.
• Leszczyńska T., Sikora E., Bieżanowska Kopeć R., Pysz K., Nowacka E., 2008, Ocena prawidłowości bilansowania składu racji pokarmowych osób starszych zamieszkujących w wybranych domach pomocy społecznej oraz w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2 (57), s. 140-154.
• Malczyk E., Zołoteńka-Synowiec M., Całyniuk B., Guzik W., 2014, Ocena sposobu żywienia osób po 60. roku życia pochodzących z Jodłowa i Nadziejowa, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, vol. 4, nr 3, s. 219-226.
• Markiewicz R., Borawska M.H., Socha K., Gutowska A., 2009, Wapń i magnez w dietach osób starszych z regionu Podlasia, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3, s. 629-635.
• Maruszewska M., Górna I., Przysławski J., 2008, Wartość energetyczna i zawartość składników podstawowych w planowanych do spożycia racjach pokarmowych mieszkańców Domu Pomocy Społecznej, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3, s. 450-454.
• Misiorowski W., 2004, Rola wapnia oraz witaminy D i jej aktywnych metabolitów, Przewodnik Lekarski, 10, s. 97-101.
• Orkusz A., Włodarczyk A., 2014, Ocena żywienia dzieci w wieku przedszkolnym na podstawie jadłospisów, Nauki Inżynierskie i Technologie, 1(12), s. 72-81.
• Orkusz A., Zając E., 2015, Ocena wartości energetycznej i odżywczej diet stosowanych w żywieniu pacjentów na przykładzie wybranego szpitala Wielkopolski, Nauki Inżynierskie i Technologie, 3(18), s. 35-46.
• Ożga E., Małgorzewicz S., 2013, Ocena stanu odżywienia osób starszych, Geriatria, 7, s. 1-6.
• Peckenpaugh N.J., 2011, Podstawy żywienia i dietoterapia, red. wyd. polskiego D. Gajewska, Elsevier Urban & Partner, Wrocław, s. 88-93.
• Pieter E., 2014, Ocena spożycia witamin i składników mineralnych przez osoby po 60. roku życia, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 4, 3, s. 209-217.
• Przysiężna E., Klisz P., Orkusz A., 2002, Oszacowanie zawartości składników mineralnych w racjach pokarmowych młodzieży szkolnej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 1(30), s. 132-140.
• Rossum C.T.M., Mheen H., Witteman J.C.M., Grobbee E., Mackenbach J.P., 2000, Education and nutrient intake in Dutch elderly people. The Rotterdam Study, European Journal of Clinical Nutrition, 54, s. 159-165.
• Rurik I., 2006, Nutritional differences between elderly men and women, Nutrition and Metabolism, 50, s. 45-50.
• Sawicki A., Dębiński A., Nowicka G., 2008, Gęstość mineralna kręgosłupa lędźwiowego a aktualne spożycie wapnia u kobiet po menopauzie, Żywienie Człowieka i Metabolizm, XXXV, 2, s. 129-138.
• Skop A., Kolarzyk E., 2005, Ocena sposobu żywienia i stanu zdrowia ludzi starszych mieszkańców domów pomocy społecznej, Nowiny Lekarskie, 4 (74), s. 480-483.
• Stawarska A., Tokarz A., Kolczewska M., 2009, Ocena ilościowa składników mineralnych i witamin w dietach ludzi starszych zrzeszonych w wybranych warszawskich towarzyszeniach społecznych. Cz. III, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2, s. 117-122.
• Tymoszuk M., Orkusz A., 2015, Ocena wartości energetycznej i odżywczej diet szpitalnych na podstawie jadłospisów dekadowych, Nauki Inżynierskie i Technologie, 2015, nr 4(19), s. 94-104.
• Wajszczyk B., Charzewska J., 2013, Zawartość wapnia w dietach Polaków – przegląd piśmiennictwa, Żywienie Człowieka i Metabolizm, XL, 3, s. 137-146.
• Wesołowska-Trojanowska M., Targoński Z., 2012, Wpływ wapnia na metabolizm człowieka, Żywienie Człowieka i Metabolizm, XXXIX, nr 5-6, s. 355-370.
• Włodarek D., Majkowski M., Majkowska L., 2012, Aktywność fizyczna starszych osób mieszkających w gminie Koprzywnica, Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 63(1), s. 111-117.

Identyfikatory

DOI

10.15611/nit.2016.3.04