Występowanie, stan ochrony i propozycja monitoringu łabędzia czarnodziobego Cygnus columbianus bewickii w Polsce

• Autorzy: Wylegala P. , Sikora A. , Janiszewski T. , Lenkiewicz W. , Grygoruk G.

Warianty tytułu

EN

Distribution, conservation status and monitoring suggestions for the Bewick’s Swan Cygnus columbianus bewickii in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 2011–2018 zidentyfikowano w Polsce 71 miejsc, w których obserwowano stada łabędzia czarnodziobego Cygnus columbianus bewickii przekraczające 20 osobników. Najważniejsze miejsca koncentracji gatunku stwierdzono w Wielkopolsce, na Dolnym Śląsku, Pomorzu, Ziemi Łódzkiej, Lubelszczyźnie i Podlasiu. W analizowanym okresie 75,5% obserwacji łabędzi czarnodziobych odnotowano w zachodniej części kraju (Pomorze, Wielkopolska, Śląsk), a pozostałe w części wschodniej (Podlasie, Ziemia Łódzka, Lubelszczyzna i Warmia z Mazurami). Jesienią i zimą gatunek był zdecydowanie liczniej spotykany na zachodzie kraju niż na wschodzie (odpowiednio 82,7% i 91,8% osobników), natomiast wiosną nie odnotowano wyraźnej dysproporcji pomiędzy tymi dwoma obszarami. Na terenie całego kraju najwięcej ptaków stwierdzono w okresie wędrówki jesiennej i wiosną (w szczycie liczebności do 2 000 os.); mniej licznie stwierdzany był zimą (szacunkowo 300–500 os.). W ostatnich latach wzrasta liczba ptaków zimujących. Udział ptaków młodych w latach 2011–2018 wynosił 10,4% jesienią, 13,2% zimą i 11,2% wiosną. W porównaniu z danymi z lat 1961–2010 odnotowano spadek udziału ptaków młodych. Średnia liczba młodych na parę z młodymi w latach 2011–2018 wyniosła 2,11 (SD=1,01; N=360). Dominowały obserwacje stad liczących 2–10 os. Zgrupowania liczące ponad 50 ptaków rejestrowano w okresie jesiennym i wiosennym, natomiast znacznie rzadziej zimą. Najwięcej łabędzi czarnodziobych stwierdzano na stawach rybnych (67%) i polach uprawnych (17%), natomiast najmniej w siedliskach naturalnych, na jeziorach oraz podmokłych łąkach (łącznie 9%). Jesienią i zimą duże znaczenie mają dla niego ścierniska po kukurydzy. W pracy omówiono zagrożenia i propozycje ochrony gatunku oraz zalecenia do prowadzenia monitoringu w okresie wędrówek i zimowania. Ze względu na zagrożenie tego gatunku w Europie i prawdopodobnie coraz większe znaczenie Polski jako obszaru zimowania, konieczne jest prowadzenie działań, które wpłyną na skuteczną ochronę łabędzia czarnodziobego i jego siedlisk (głównie ograniczenia polowań).

EN

In 2011–2018 flocks of Bewick’s Swans Cygnus columbianus bewickii exceeding 20 individuals were recorded at 71 sites in Poland. The most important concentrations were located in Wielkopolska, Dolny Śląsk, Pomorze, Łódź, Lublin and Podlasie regions. In 2011–2018, 75.5% of observations were noted in the western part (Pomorze, Wielkopolska and Śląsk regions) and 24.5% in the eastern part (Podlasie, Łódź, Lublin, Warmia and Mazury regions) of the country. In the west the species was more numerous in autumn (82.7% individuals) and even more frequently in winter (91.8%) than in the east, while in spring there was no such a disproportion between these two areas. In the whole country most birds were recorded during the autumn and spring migration (up to 2 000 individuals); the species was less numerous in winter (300–500 individuals). The number of wintering birds has increased in recent years. The share of juvenile individuals in 2011–2018 was 10.4% in autumn, 13.2% in winter and 11.2% in spring. In comparison with 1961–2010 a decrease in the share of young birds has been observed. The mean number of young per family was 2.11 (SD=1.01; N=360). Flocks comprising 2–10 birds were the most common. Groups of more than 50 birds were noted mainly in autumn and spring, while much less often during winter. Most Bewick’s Swans were found at fish ponds (67%) and in farmlands (17%), while in natural habitats the species was most numerous at lakes and wet meadows (9%). Fields of corn stubble are very important for Bewick’s Swans during autumn and winter season. The paper discusses threats and suggestions for the species protection, as well as recommendations for monitoring during migration and wintering. Due to the conservation status of the species in Europe and possible growing importance of Poland as its wintering area, it is necessary to conduct actions that will induce the effective protection of the Bewick’s Swan as well as its habitats (mainly hunting restriction).

Słowa kluczowe

PL

ornitologia; labedz czarnodzioby; Cygnus columbianus bewickii; ptaki wodne; ptaki; obserwacje; wystepowanie; migracje; zimowanie; ochrona zwierzat; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Ornis Polonica
• Rocznik: 2019
• Tom: 60
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.245-268,rys.,tab.,wykr.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wylegala P.

• Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra Stolarska 7/3, 60-788 Poznań

autor

Sikora A.

• Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytut Zoologii Polska Akademia Nauk Nadwiślańska 108, 80-680 Gdańsk

autor

Janiszewski T.

• Katedra Badania Różnorodności Biologicznej, Dydaktyki i Bioedukacji Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki Banacha 1/3, 90-237 Łódź

autor

Lenkiewicz W.

• Śląskie Towarzystwo Ornitologiczne Szpitalna 3/14, 53-511 Wrocław

autor

Grygoruk G.

• Porzeczkowa 19/84, 15-815 Białystok