Zniszczenia koryta potoku Wielka Puszcza poniżej zapory na skutek katastrofalnego deszczu

• Autorzy: Lipski C. , Kostuch R. , Ryczek M.

Warianty tytułu

EN

Damages of the Wielka Puszcza stream channel below the dam as a result of disastrous rain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Procesy erozyjne, oprócz niszczenia wierzchniej warstwy gleby, oddziałują na morfologię i hydrologię rzek. Niszczenie wierzchniej warstwy gleby zmniejsza retencje zlewni, co zwiększa spływy powierzchniowe i zwiększenie przepływów powodziowych a zmniejszenie niżówek. Szczególnie duże szkody w zlewniach górskich są powodowane deszczami nawalnymi, które mają co prawda lokalny zasięg, ale przebiegają bardzo gwałtownie. Zlewnia Wielkiej Puszczy jest położona na styku dwóch dzielnic przyrodniczo-leśnych: Podkarpacia Właściwego i Beskidu Małego, które należą do krainy karpackiej. Powierzchnia jej wynosi 19,30 km2. Gęstość sieci hydrograficznej wynosi 1,60 km⋅km-2, stoczystość 0,3102. Średnia wysokość to 507,5 m npm. Zlewnia ma stopień lesistości 81,65%, a wskaźnik rozwinięcia lesistości 0,87. W badanej zlewni przeważają spadki o nachyleniu powyżej 30% (62,1%) oraz 20–30% (20,7%). Brak jest spadków o nachyleniu 0–3%. Średni spadek powierzchni zlewni Soły wynosi 25,47%. W użytkowaniu zlewni przeważają lasy (81,65%). Gruntów ornych jest 16,54%, a użytków zielonych 1,81%. Zamieszczono przekroje poprzeczne koryta i krzywe natężenia przepływu dla sytuacji przed i po powodzi. Katastrofalne przepływy spowodowały znaczne zwiększenie powierzchni przekroju poprzecznego, obniżenie dna koryta o około 0,5 m. Nastąpiła zmiana kształtu krzywej natężenia przepływu.

EN

Erosion processes apart from distruction of upper layer of soil, influences morphology and hydrology of streams. Devastation of upper soil layer decreases basin retention what increases surface runoff, flood discharges and decreases low flows. Particularly bad damages in mountains basins are caused by heavy rains that have local extent but are very violent. The Wielka Puszcza basin is located on two natural regions: Podkarpacie Właściwe and Beskid Mały that belong to the Karpaty district. The basin area amounts 19,30 km2. Density of hydrographical network is 1,60 km⋅km-2, slope index 0,3102. Mean height attaines 507,5 m npm. The basin has forestry degree 81,65%, and indicator of forestry development 0,87. In the investigated basin prevail slopes above 30% (62,1%) and 20-30% (20,7%). It is lack of slopes of 0- 3%. The mean slope of the basin is 25,47%. In land use prevail forests (81,65%). There is 16,54% of arable lands, and grasslands cover 1,81% of the area. The cross sections of the channel and discharge intensity curves before flood and after flood that took place on 28 August 2005 were presented. Disasterous flows caused significant cross section area, lowering channel bottom of about 0,5 m. The change of flow intensity curve took place either.

Słowa kluczowe

PL

potoki gorskie; potok Wielka Puszcza; powodzie; szkody powodziowe; procesy erozyjne; koryto rzeczne ponizej pietrzenia; erozja rzeczna; deformacja koryta

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 3/2
• Opis fizyczny: s.103-112,fot.,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lipski C.

• Prywatna Wyższa Szkoła Ochrony Środowiska, ul.Zubrzyckiego 6, Radom

autor

Kostuch R.

autor

Ryczek M.

Bibliografia

• Hess M. Piętra klimatyczne w Polskich Karpatach Zachodnich. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Geogr., 1965, 11.
• Kostuch R., Lipski C. Zabudowa biologiczna górskich rzek i potoków. Probl. Zag. Ziem Górskich, z. 48, 2002, s. 151–161.
• Lambor J. Rola lasów w sterowaniu fali powodziowej. Gospodarka Wodna nr 10, 1954.
• Lipski C. Ocena natężenia erozji w małych zlewniach górskich w Karpatach Zachodnich. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, rozprawy nr 56, 1996.