PL
W latach 2002-2006 w Mochełku koło Bydgoszczy przeprowadzono dwuczynnikowe doświadczenie nad wpływu wieloletniego zróżnicowanego nawożenia - czynnik pierwszy i nawożenia rekultywacyjnego - czynnik drugi na plonowanie roślin w zmianowaniu. Nawożenie wieloletnie, przed rokiem 2002, stosowano na 14 obiektach: bez nawożenia, słoma+NPK, wyłącznie NPK+Ca, wyłącznie NPK, wyłącznie obornik oraz obornik wraz z: PK, NK, NKMg, NP, NPMg, NPK, NPKMg, NPK+Ca, NPKMg+Ca. Nawożenie na obiektach rekultywowanych, po 2002 roku, wynosiło: 6 Mg CaO·ha⁻¹ oraz średniorocznie 80 kg P₂O₅·ha⁻¹, 120 kg K₂O·ha⁻¹ - intensywny poziom oraz: 3 Mg CaO·ha⁻¹ i 40 kg P₂O₅·ha⁻¹, 60 kg K₂O·ha⁻¹ - mniej intensywny. Korzystny wpływ wieloletniego łącznego stosowania obornika z nawozami mineralnym i NPK lub przynajmniej NP, najlepiej z dodatkiem magnezu i okresowym wapnowaniem utrzymywał się przez wiele lat po jego zaprzestaniu. Lepszym sposobem rekultywacji gleby po wieloletnim niezrównoważonym nawożeniu jest aplikacja umiarkowanych dawek nawozów, ponieważ intensywne nawożenie fosforowo-potasowe i wapnowanie może wpływać niekorzystnie na plon roślin.
EN
Over 2002-2006 at Mochełek, near Bydgoszcz, there was conducted a two- factor experiment on the effect of long-term varied fertilization (factor one) and reclaiming fertilization (factor two), on the yielding of crops in crop rotation. Long-term fertilization, before the year 2002, was applied on 14 objects: without fertilization, straw+NPK, only NPK+Ca, only NPK, only FYM as well as FYM together with PK, NK, NKMg, NP, NPMg, NPK, NPKMg, NPK+Ca, NPKMg+Ca. Fertilization on the restored treatments, after 2002, was 6 Mg CaO·ha⁻¹ and annual mean 80 kg P₂O₅·ha⁻¹, 120 kg K₂O ·ha⁻¹- intensive level, and 3 Mg CaO·ha⁻¹ and 40 kg P₂O₅·ha⁻¹, 60 kg K₂O·ha⁻¹ - less intensive fertilization level. A favourable effect of long-term combined application of FYM with mineral fertilizers NPK, or at least NP, best with magnesium added and seasonal liming, remained for long-term after it was stopped. A better method of soil reclamation after long-term unbalanced fertilization is the application of moderate doses of fertilizers since intensive phosphorus-potassium fertilization and liming may have an unfavourable effect on the plant yield.