Jęczmień w żywieniu człowieka

• Autorzy: Wirkijowska A. , Rzedzicki Z. , Sobota A. , Sykut-Domanska E. , Zarzycki P. , Bartoszek K. , Kuzawinska E.

Warianty tytułu

EN

Barley in human nutrition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W związku z pandemią dietozależnych chorób cywilizacyjnych oraz wzrostem świadomości społeczeństwa na temat zasad prawidłowego żywienia obserwuje się wzrost zainteresowania konsumentów żywnością funkcjonalną, w tym wysokobłonnikową. Jęczmień, będący źródłem wielu składników odżywczych i związków biologicznie aktywnych, jest wykorzystywany do produkcji żywności o cechach funkcjonalnych. Liczne prace badawcze na całym świecie potwierdzają jego znaczenie w technologii żywności i w żywieniu człowieka oraz w profilaktyce i leczeniu takich dietozależnych chorób cywilizacyjnych, jak otyłość, NIDDM (Non-Insulin Dependent Diabetes Mellitus – cukrzyca typu II niezależna od insuliny), hipercholesterolemia czy nowotwory jelita grubego. W pracy zwrócono uwagę na trudności związane z doborem i przetwórstwem surowca jęczmiennego. Zaprezentowano dane dotyczące wartości odżywczej jęczmienia oplewionego i nagiego oraz wybranych przetworów jęczmiennych i ich wpływu na organizm człowieka z literatury polskiej i światowej. Zwrócono także uwagę na wpływ technologii przetwórstwa na wartość żywieniową dostępnych produktów jęczmiennych.

EN

The pandemic of lifestyle and diet-related diseases and the increased public awareness of healthy nutrition issues have resulted in a growing consumer interest in functional food products, especially high dietary fiber foods. Barley is rich in many nutrients and biologically active compounds and is used in the production of food with functional features. Several studies worldwide have confirmed its role in food technology, human nutrition and in the prevention and treatment of such lifestyle and diet-related diseases disorders as obesity, NIDDM (Non-Insulin-Dependent Diabetes Mellitus), hypercholesterolemia or colorectal cancer. The study highlighted the difficulties associated with the selection and processing of raw barley. This review of literature focuses on the nutritional value of barley (hulled and naked) and looks into selected processed-barley based products and their impact on the human body. Attention was also paid to the impact of processing technologies on the nutritional value of available barley products to make the consumers more aware of their actual nutritional value.

Słowa kluczowe

PL

zywienie czlowieka; jeczmien oplewiony; jeczmien nagoziarnisty; sklad chemiczny; bialko; lipidy; celuloza; hemiceluloza; pentozany; glukany; blonnik pokarmowy; wartosc odzywcza; zdrowie czlowieka

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2016
• Numer: 25
• Opis fizyczny: s.41-50,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wirkijowska A.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

autor

Rzedzicki Z.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

autor

Sobota A.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

autor

Sykut-Domanska E.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

autor

Zarzycki P.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

autor

Bartoszek K.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

autor

Kuzawinska E.

• Katedra Inżynierii i Technologii Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska

Bibliografia

• Ames N., Rhymer C., Rossnagel B., Therrien M., 2006. Utilization of diverse hulless barley properties to maximize product quality. Cereal Foods World, 51(1): 23-28.
• Andersson A.A.M., Elfverson C., Andersson R., Regnér S., Åman P., 1999. Chemical and physical characteristics of different barley samples. Journal of the Science of Food and Agriculture, 79: 979-986.
• Andersson A.A.M., Lampi A.M., Nyström L., Piironen V., Li L., Ward J.L., Gebruers K., Courtin C.M., Delcour J.A., Boros D., Fraś A., Dynkowska W., Rakszegi M., Bedő Z., Sherry P.R., Åman P., 2008. Phytochemical and dietary fiber components in barley varieties in the healthgrain diversity screen. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56: 9767-7996.
• Arndt E.A., 2006. Whole-grain barley for today’s health and wellness needs. Cereal Foods World, 51(1): 20-22.
• Baik B.K., Ullrich S., 2008. Barley for food: Characteristics, improvement, and renewed interest. Journal of Cereal Science, 48: 233-242.
• Behall K.M., Hallfrisch J.G., 2006. Effects of barley consumption on CVD risk factors. Cereal Foods World, 51(1): 12-15.
• Behall K.M., Schofield D.J., Hallfrisch J.G., 2004. Diets containing barley significantly reduce lipids in mildly hypercholesterolemic men and women. The American Journal of Clinical Nutrition, 80: 1185-1193.
• Bhatty R.S., 1993. Non-malting uses of barley. ss. 355-417. W: Barley: chemistry and technology; McGregor A.W., Bhatty R.S., AACC ST. Paul.
• Bingham S.A., Day N.E., Luben R., Ferrari P., Slimani N., Norat T., Clavel-Capelon F., Kesse E., Nieters A., Boeing H., 2003. Dietary fibre in food and protection against colorectal cancer in the European Perspective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC): an observational study. Lancet, 361: 1496-1501.
• Biorklund M., van Rees A., Mensink R.P., Onning G., 2005. Changes in serum lipids and postprandial glucose and insulin concentrations after consumption of beverages with beta-glucans from oats or barley: a randomised dose-controlled trial. European Journal of Clinical Nutrition, 59: 1272-1281.
• Boros D., Fraś A., Gołębiewska K., Gołębiewski D., Paczkowska O., Wiśniewska M., 2015. Wartość odżywcza i właściwości prozdrowotne ziarna odmian zbóż i nasion rzepaku zalecanych do uprawy w Polsce. Monografie i rozprawy naukowe, 49/2015: 73-80.
• Boros D., Rek-Ciepły B., Cyran M., 1996. A note on the composition and nutritional value of hull-less barley. Journal of Animal Feed Science, 5: 417-424.
• Brennan C.S., 2005. Dietary fibre, glyceamic response, and diabetes. Molecular Nutrition and Food Research, 49: 560-570.
• Całyniuk B., Grochowska-Niedworok E., Białek A., Czech N., Kukielczak N. 2011. Piramida żywienia - wczoraj i dziś. Problemy Higieny i Epidemiologii, 92(1): 22-24.
• Castro I.A., Monteiro V.C.B., Barroso L.P., Bertolami M.C., 2007. Effect of eicosapentaenoic/docosahexaenoic fatty acids and solube fibers on blood lipids of individuals classified into different levels of lipidemia. Journal of Nutrition, 23: 127-137.
• Cavallero A., Empilli S., Brighenti F., Stanca A.M., 2002. High (1-3)(1-4)-β-glucan barley fractions in bread making and their effects on human glycemic response. Journal of Cereal Science, 36: 59-66.
• Ceglińska A., 2016. Kasze i makarony – rodzaje i metody produkcji. ss. 95-112. W: Produkty zbożowe. Technologia i rola w żywieniu człowieka; Gawęcki J., Obuchowski W., Wyd. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
• Charalampopoulos D., Wang R., Pandiella S.S., Webb C., 2002. Application of cerals and cereal components in functional foods: a review. International Journal of Food Microbiology, 79: 131-141.
• Codex Alimentarius, 2009. Report on the 30th session of the Codex Committee on Nutrition and Foods for Special Dietary Uses. Alinorm 09/32/26, Appendix. Codex Alimentarius Commission, Rome 46.
• Cramer A.C.J., Mattinson D.S., Fellman J.K., Baik B.K., 2005. Analysis of volatile compounds from various types of barley cultivars. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 7526-7531.
• Cui W., Wood P.J., 2000. Relationships between structural features, molecular weight and rheological properties of cereal β-D-glucans. ss. 159-168. W: Hydrocolloids - Part 1; Nishinari K., Amsterdam: Elsevier.
• Cui W., Wood P.J., Blackwell B., Nikiforuk J., 2000. Physicochemical properties and structural characterization by two-dimensional NMR spectroscopy of wheat β-D-glucan-comparison with other cereal β-D-glucans. Carbohydrates Polymers, 41: 249-258.
• Cyran M., 1997. Skład chemiczny, właściwości fizyko-chemiczne i technologiczne niektórych składników włókna pokarmowego zbóż. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 203: 257-271.
• D’Appolonia B.L., Schwarz P.B., 1992. Importance of cereal non starchy polysaccharides in end-products Proc. 9-th Int. Cereal and Bread Congress, Paris.
• Davidson M.H., Mc Donald A., 1998. Fiber: forms and function. Nutrition Research, 18(4): 617-624.
• DeVries J.W., 2001. Analytical issues regarding the regulatory aspects of dietary fibre nutrition labeling. ss. 315-327. W: Advanced dietary fibre technology. McCleary B.V., Prosky L., Blackwell Science Ltd.
• Dorfe R., 1985. Food in Tibetan Life. U.K. Prospect Books.
• Fastnaught C.E., Berglund P.T., Dudgeon A.L., Hadley M., 2006. Lipid changes during storage of milled hulless barley products. Cereal Chemistry, 83(4): 424-427.
• FDA, 2006. Petition for health: Claim barley betafiber and coronary heart disease. FDA Office Of Nutritional Products. Labeling and Dietary, Supplements (HFS-800) 5100: 1-9.
• Flores R.A., Hicks K.B., Eustach D.W., Philips J., 2005. High-starch and high-β-glucan barley fractions milled with experimental mills. Cereal Chemistry, 82(6): 727-733.
• Frank J., Sundberg B., Kamal-Eldin A., Vessby B., Åman P., 2004. Yeast-leavened oat breads with high or low molecular weight β-glucan do not differ in their effects on blood concentrations of lipids, insulin or glucose in humans. Journal of Nutrition, 134(6): 1384-1388.
• Gawęcki J., 2014. Żywność prozdrowotna – terminologia, składniki, informacja dla konsumenta. ss. 34-38. W: Żywność prozdrowotna – składniki i technologia; Czapski J., Górecka D., Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
• Gawęcki J., Roszkowski W., 2016. Rola produktów zbożowych w żywieniu ludzi zdrowych i chorych. ss. 155-170. W: Produkty zbożowe. Technologia i rola w żywieniu człowieka; Gawęcki J., Obuchowski W., Wyd. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
• Gąsiorowski H., 1997a. Wartość technologiczna jęczmienia i niektóre metody jej oceny. ss. 250-262. W: Jęczmień – chemia i technologia; Gąsiorowski H., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Gąsiorowski H., 1997b. Niektóre kierunki hodowli jęczmienia podnoszące jego wartość odżywczą. ss. 263-271. W: Jęczmień – chemia i technologia; Gąsiorowski H., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Gąsiorowski H., 1997c. Aspekty żywieniowe jęczmienia i jego przetworów. ss. 164-176. W: Jęczmień – chemia i technologia; Gąsiorowski H., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Gąsiorowski H., Kawka A., 1997. Wykorzystanie jęczmienia (poza browarem). ss. 223-241. W: Jęczmień – chemia i technologia; Gąsiorowski H., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Gąsiorowski H., Kączkowski J., Kawka A., Kołodziejczyk P., Michniewicz J., 1997. Skład chemiczny ziarna jęczmienia. ss. 78-164. W: Jęczmień – chemia i technologia; Gąsiorowski H., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Górecka D., Anioła J., 2001. Błonnik pokarmowy i preparaty wysokobłonnikowe. ss. 56-67. W: Współczesna wiedza o węglowodanach; Gawęcki J., Poznań.
• Górecka D., Anioła J., 2014. Błonnik pokarmowy. ss. 100-112. W: Żywność prozdrowotna – składniki i technologia; Czapski J., Górecka D., Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
• Górecka D., Anioła J., Dziedzic K., Ławniczak P., 2008. Wpływ stopnia rozdrobnienia mikronizowanych preparatów wysokobłonnikowych na ich wybrane właściwości funkcjonalne. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3(58): 89-95.
• Górecka D., Szymandera-Buszka K., Hę M., Korczak J., Szolc M., 2007. The effect of thermal processing of barley groats with varied processing ratek on dietary fiber kontent. Polish Journal of Natural Science, 4: 25-30.
• Greenwald P., Clifford C.K., Milner J.A., 2001. Diet and cancer prevention. European Journal of Cancer, 37: 948-965.
• GUS, 2015. Rocznik Statystyczny Rolnictwa, ss. 340-341.
• Hasik J., Dobrzańska A., Bartnikowska E., 1997. Rola włókna roślinnego w żywieniu człowieka. Wyd. SGGW, Warszawa.
• Howarth N.C., Saltzman E., Roberts S.B., 2001. Dietary fiber and weight regulation. Nutrition Reviews, 59: 129-139.
• Idziak R.C., Michalski T., 2004. Skład chemiczny oraz wartość paszowa jęczmienia jarego i owsa uprawianych w mieszankach w zależności od nawożenia azotem. Annales UMCS Sect. E., 59(1): 75-82.
• Instytut Żywności i Żywienia. 2016. Naukowcy zmodyfikowali zalecenia dotyczące zdrowego żywienia, http://www.izz.waw.pl/pl/strona-gowna/3-aktualnoci/aktualnoci/555-naukowcy-zmodyfikowali-zalecenia-dotyczace-zdrowegozywienia [dostęp: 22.05.2016 r.].
• Izydorczyk M.S., Storsley J., Labossiere D., MacGregor A.W., Rossnagel B.G., 2000. Variation in total and soluble β-glucan content in hulless barley: effects of thermal, physical, and enzymic treatments. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 48: 982-989.
• James S.L., Muir J.G., Curtis S.L., Gibson P.R., 2003. Dietary fibre: a roughage guide. Internal Medicine Journal, 33: 291-296.
• Jefferson A., Cowbrough K., 2005. Carbohydrates and fibre: a review of functionality in health and wellbeing. Food Science Technology Bulletin: Functional Foods, 2(3): 31-38.
• Jenkins A.L., Jenkins D.J.A., Zdravkovic U., Wursch P., Vuksan V., 2002. Depression of the glycaemic index by high levels of beta-glucan fibre in two functional foods tested in type 2 diabetes. European Journal of Clinical Nutrition, 56: 622-628.
• Johannes H.N., Bach Knudsen E.K., Wood P.J., Fulcher R.G., 1997. Physico-chemical properties and the degradation of oat bran polysaccharides in the gut of pigs. Journal of Science and Food Agriculture, 73: 81-92.
• Jurga R., 1997. Produkcja kasz i płatków. ss. 5-27. W: Przetwórstwo zbóż. Część 2; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Karppinen S., Liukkonen K., Aura A.M., Forssell P., Poutanen K., 2000. In vitro fermentation of polysaccharides of rye, wheat and oat brans and inulin by human faecal bacteria. Journal of Science and Food Agriculture, 80: 1469-1476.
• Kawka A., 1999. Lipidy ziarna jęczmienia – zawartość, rozmieszczenie i skład frakcyjny. Postępy Nauk Rolniczych, 46/51: 51-58.
• Kawka A., 2004. Jęczmień i jego produkty. Charakterystyka, otrzymywanie i wykorzystanie w żywieniu człowieka. Roczniki Akademii Rolniczej Poznań, Rozprawy Naukowe, 342: 1-78.
• Kawka A., Gąsiorowski H., 2000. Skład aminokwasowy wybranych odmian jęczmienia. Żywność Technologia Jakość, 7: 39-47.
• Kawka A., Kędzior Z., 1998. Białka pochodzenia roślinnego, ich charakterystyka i znaczenie w żywności. ss. 39-57. W: Białka w żywności i żywieniu; Gawęcki J. (red.).
• Kawka A., Klockiewicz-Kamińska E., Anioła J., Cierniewska A., Gąsiorowski H., 1998. Ocena niektórych wyróżników jakościowych odmian jęczmienia uprawianego w Polsce. Pamiętnik Puławski, 112: 85-91.
• Keenan J.M., Goulson M., Shamliyan T., Knutson N., Kolberg L., Curry L., 2007. The effects of concentrated barley beta-glucan on blood lipids in a population of hypercholesterolaemic men and women. British Journal of Nutrition, 97: 1162-1168.
• Kent N.L., Evers A.D., 1994. Cereals of the World in Technology of cereals. ss. 78-102. W: Kent’s Technology of cereals. IV edition, Elsevier, Oxford.
• Keogh G.F., Cooper G.J.S., Mulvey T.B., McArdle B.H., Coles G.D., Monro J.A., Poppitt S.D., 2003. Randomized controlled crossover study of the effect of a highly β-glucanenriched barley on cardiovascular disease risk factors in mildly hypercholesterolemic men. The American Journal of Clinical Nutrition, 78: 711-718.
• Kerckhoffs D., Hornstra G., Mensink R.P., 2003. Cholesterol-lowering effect of β-glucan from oat bran in mildly hypercholesterolemic subjects may decrease when β-glucan is incorporated into bread and cookies. The American Journal of Clinical Nutrition, 78: 221-227.
• Kinner M., Nitschko S., Sommeregger J., Petrasch A., Linsberger-Martin G., Grausgruber H., Berghofer E., Siebenhandl-Ehn S., 2011. Naked barley – Optimized recipe for pure barley bread with sufficient beta-glucan according to the EFSA health claims. Journal of Cereal Science, 53: 225-230.
• Kowieska A., Jaskowska I., Lipiński P., 2010. Zawartość frakcji węglowodanowych i aminokwasów w ziarnie pszenicy wyprodukowanym w dwóch następujących po sobie latach. Acta Scientiarum Polonorum Zootechnica, 9(4): 135-146.
• Kritchevsky D., 2001. Dietary fibre in health and disease. ss. 149-161. W: Advanced Dietary Fibre Technology; McCleary B., Prosky L., Blackwell Science.
• Krupińska P., Zegan M., 2013. β-glukan – wybrane korzyści zdrowotne ze szczególnym uwzględnieniem jego wpływu na gospodarkę lipidową. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLIV(2): 162-170.
• Lange E., 2003. Wpływ ekstrudowanych przetworów z owsa nagoziarnistego na zawartość tłuszczu w żołądku i lipidemię poposiłkową u szczurów. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 229: 215-221.
• Lee S.C., Prosky L., 1992. International survey on dietary fiber: definition, analysis, and reference materials. Journal AACC International, 78: 22-36.
• Leszczyńska D., Noworolnik K., Najewski A., 2005. Charakterystyka i technologia uprawy odmian jęczmienia ozimego. http://www.ppr.pl/dzial-jeczmien-1630.php#zn8 [dostęp 14.12.2015].
• Lifschitz C.H., Grusak M.A., Butte N.F., 2002. Carbohydrate digestion in humans from a β-glucan-enriched barley is reduce. Journal of Nutrition, 132: 2593.
• Liu K.S., Moreau R.A., 2008. Concentrations of functional lipids in abraded fractions of hulless barley and effect of storage. Journal of Food Science, 73(7): 569-576.
• Lovegrove J.A., ClohessyA., Milon H., Williams C.M., 2000. Modest doses of β-glucan do not reduce the concentrations of potentially atherogenic lipoproteins. American Journal of Clinical Nutrition, 72: 49-55.
• Ludwig D.S., 2000. Dietary glycemic index and obesity. Journal of Nutrition, 130 (Suppl. 2S): 280-283.
• Lupton J.R., 2000. Is fiber protective against colon cancer? Where the Research is leading us. Nutrition Journal, 16(7, 8): 558-561.
• MacGregor A.W., Bhatty R.S., 1993. Barley: chemistry and technology. AACC, St. Paul.
• Maki K.C., Davidson M.H., Ingram K.A., Veith P.E., Bell M., Gugger E., 2003. Lipid responses to consumption of a beta-glucan containing ready-to eat cereal in children and adolescents with mild-to-moderate primary hypercholesterolemia. Nutrition Research, 23(11): 1527-1535.
• Marinangeli C.P.F., Jones P.J.H., 2010. The use of functional plant ingredients for the development of efficacious functional foods. ss. 110-134. W: Functional Food Product Development; Smith J., Charter E.,. Online ISBN 9781444323351.
• McIntosh G.H., Whyte J., McArthur R., Nestel P.J., 1991. Barley and wheat foods: Influence on plasma cholesterol concentrations in hypercholesterolemic men. The American Journal of Clinical Nutrition, 53: 1205.
• Michalak-Majewska M., Makarska E., 2009. Wpływ procesu kiełkowania ziarna jęczmienia jarego na wartość odżywczą białka. Acta Agrophysica, 14(3): 649-658.
• Moreau R.A., Flores R.A., Hicks K.B., 2007. Composition of functional lipids in hulled and hulless barley in fractions obtained by scarification and in barley oil. Cereal Chemistry, 84(1): 1-5.
• Muralikrishna G., Subba Rao M.V.S.S.T., 2007. Cereal non-cellulosic polysaccharides: structure and function relationship – An Overview. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 47(6): 599-610.
• Newman C.W., Newman R.K., 2005. Hulless barley for food and feed. ss. 167-202. W: Specialty Grains for Food and Feed; Abdel-Aal E., Wood P., American Association of Cereal Chemists, Minnesota.
• Noworolnik K., Wirkijowska A., Mikos-Szymańska M., 2014. Effect of genotype and nitrogen fertilization on grain yield and quality of spring barley intended for health food use. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 20(3): 594-598.
• Noworolnik K., Wirkijowska A., Rzedzicki Z., 2013. Znaczenie błonnika pokarmowego w diecie oraz jego zawartość w ziarnie jęczmienia jarego w zależności od odmiany i gęstości siewu. Fragmenta Agronomica, 30(3): 132-139.
• O’Connell J.M., Sweeney T., Callan J.J., O’Doherty J.V., 2005. The effect of cereal type and exogenous enzyme supplementation in pig diets on nutrient digestibility, intestinal microflora, volatile fatty acid concentration and manure ammonia emissions from finisher pigs. Animal Science, 81: 357-364.
• Östman E., Rossi E., Larsson H., Brighenti F., Björck I., 2006. Glucose and insulin responses in healthy men to barley bread with different levels of (1-3)(1-4)-β-glucans; predictions using fluidity measurements of in vitro enzyme digests. Journal of Cereal Science, 43: 230-235.
• Petkov K., Piech M., Łukaszewski Z., Kowieska A., 1999. Porównanie składu chemicznego i wartości pokarmowej owsa nieoplewionego i oplewionego. Żywność. Technologia. Jakość, 6: 253-259.
• Polska Norma PN-R-74109: Ziarno zbóż – jęczmień.
• Ranhorta G.S., Gelroth J.A., Leinen S.D., Bhatty R.S., 1998. Dose response to solube fiber in barley in lowering blood lipids in hamster. Plant Foods in Human Nutrition, 52: 329-336.
• Ratajczak P., 1997. Produkcja jęczmienia w Polsce i na Świecie. ss. 11-25. W: Jęczmień – chemia i technologia; Gąsiorowski H., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Rendell M., Vanderhoof J., Venn M., Shehan M., Arndt E., Rao C.S., Gill G., Newman R.K., Newman C.W., 2005. Effect of a barley breakfast cereal on blood glucose and insulin response in normal and diabetic patients. Plant Foods for Human Nutrition, 60: 63.
• Riccioni G., Sblendorio V., Gemello E., Di Bello B., Scotti L., Cusenza S., D’Orazio N., 2012. Dietary fibers and cardiometabolic diseases. International Journal of Molecular Sciences, 13: 1524-1540.
• Rozporządzenie Komisji (UE) NR 432/2012 Unii Europejskiej, 2012, 136/4
• Rzedzicki Z., Wirkijowska A., 2006. Badania składu chemicznego wybranych kukurydzianych zbóż śniadaniowych ze szczególnym uwzględnieniem składu frakcyjnego błonnika pokarmowego. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XXXIX Supl.: 97-102.
• Rzedzicki Z., Wirkijowska A., 2008. Charakterystyka składu chemicznego przetworów jęczmiennych ze szczególnym uwzględnieniem składu frakcyjnego błonnika pokarmowego. Żywność Nauka Technologia Jakość, 1(56): 52-64.
• Rzedzicki Z., Sykut E., Wirkijowska A., Nita Z., 2008. Błonnik pokarmowy najważniejszym wyróżnikiem jakości zbóż spożywczych. Fragmenta Agronomica, XXV, 1(97): 357-371.
• Sadiq-Butt M., Tahir-Nadeem M., Khan M.K., Shabir R., Butt S.M., 2008. Oat: unique among the cereals. European Journal of Nutrition, 47: 68-79.
• Sayar S., Jannink J.L., White P.J., 2005. In vitro bile acid binding of flours from oat lines varying in percentage and molecular weight distribution of β-glucan. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 8797-8803.
• Sayar S., Jannink J.L., White P.J., 2006. In vitro bile acid binding activity within flour fractions from oat lines with typical and high β-glucan amount. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54: 5142-5148.
• Schneeman B.O., 1987. Soluble vs insoluble fiber-different physiological responses. Food Technology, 47(2): 81-82.
• Schulze M.B., Liu S., Rimm E.B., Manson J.E., 2004. Glycemic index, glycemic load, and dietary fiber intake and incidence of type 2 diabetes in younger and middle-aged women. American Journal of Clinical Nutrition, 80: 348-356.
• Slavin J., 2005. Whole grains, dietary fibre and health. Canadian Journal of Dietetic. Practice Research, 66(2): A.
• Suganuma H., Inakuma T., Kikuchi Y., 2002. Amelioratory effect of barley tea drinking on blood fluidity. Journal of Nutritional Science and Vitaminology, 48: 65.
• Synowiecki J., 2000. Składniki mineralne. ss. 95-114. W: Chemia żywności. Skład, przemiany i właściwości żywności; Sikorski Z.E. (red.), Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
• Talati R., Baker W.L., Pabilonia M.S., White C.M., Coleman C.I., 2009. The effects of barley-derived soluble fiber on serum lipids. The Annals of Family Medicine, 7: 157-163.
• Waszkiewicz-Robak B., Karwowska W., Świderski F., 2005. Beta-glukan jako składnik żywności funkcjonalnej. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3: 301-306.
• Weickert M., Mohlig M., Schofl C., Arafat A., Otto B., Viehoff H., Koebnick C., Kohl A., Spranger J., Pfeiffer A., 2006. Cereal fiber improves whole-body insulin sensitivity in overweight and obese women. Diabetes Care, 29: 775-780.
• Wiewióra B., 2006. Porównanie wybranych cech nieoplewionego i oplewionego ziarna jęczmienia jarego. Pamiętnik Puławski, 142: 247-260.
• Wirkijowska A., Rzedzicki Z., Kasprzak M., Błaszczak W., 2012. Distribution of (1-3)(1-4)-β-D-glucans in kernels of selected cultivars of naked and hulled barley. Journal of Cereal Science, 56(2): 496-503.
• Wirkijowska A., Rzedzicki Z., Zarzycki P., Sobota A., Sykut-Domańska E., 2016. Chemical composition of naked barley for production of functional food. Acta Agrophysica, 23(2): 129-141.
• Yu Z., Li-Qiong L., Huan L., Jie B., Man-Ye Y., Chen M., Ying-Fan C., Xiao-Lin Q., Fang C., 2002. RAPD markers in diversity detection and variety identification of Tibetan hulless barley. Plant Molecular Biology Reporter, 20: 369-377.
• Zbroszczyk T., Nowak W., 2009. Wpływ poziomu ochrony i nawożenia azotem na plonowanie i skład chemiczny kilku odmian jęczmienia jarego pastewnego. Część II. Skład chemiczny. Biuletyn IHAR, 251: 145-152.
• Zieliński H., Achremowicz B., Przygodzka M., 2012. Przeciwutleniacze ziarniaków zbóż. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 1(80): 5-26.