PL
Celem pracy była ocena higieniczna ekspozycji rolników na wibrację ogólną w aspekcie rodzaju wykonywanych prac rolnych i transportowych w okresie całego roku. Do badań wytypowano 20 gospodarstw rolnych użytkujących ziemię orną, o powierzchni powyżej 10 ha, prowadzących produkcję mieszaną (roślinno-zwierzęcą). Zakres badań obejmował: pomiary drgań mechanicznych (przyspieszenie) na siedziskach pojazdów rolniczych podczas różnych prac polowych i transportowych, chronometraż czasu ekspozycji na drgania, określenie stopnia udziału ekspozycji cząstkowej na drgania podczas określonych prac rolnych i transportowych względem całkowitej miesięcznej ekspozycji na drgania ogólne (dawki drgań). Badania wykazały, że największe wartości przyspieszeń drgań są emitowane podczas prac rolnych i transportowych odbywających się ze zwiększoną prędkością roboczą po utwardzonych i nierównych podłożach i umiejscowione są głównie w płaszczyźnie pionowej. Obliczone średnie wartości dawek drgań (d) w poszczególnych miesiącach roku oraz średnie czasy trwania ekspozycji na drgania w tych miesiącach wykazują, że rolnicy najbardziej są narażeni na drgania ogólne występujące w miesiącach letnio-jesiennych (od sierpnia do listopada) oraz w kwietniu. Najmniejsze wartości dawek drgań przypadają na miesiące zimowe: grudzień, styczeń i luty. Analiza stopnia udziału ekspozycji cząstkowej na drgania ogólne podczas poszczególnych prac rolnych i transportowych pozwala stwierdzić, że wielkość uzyskiwanych dawek jest zależna przede wszystkim od poziomu drgań powstających podczas wykonywania określonej pracy rolnej czy transportowej, w mniejszym zaś stopniu od czasu trwania ekspozycji na drgania. Uzyskane wyniki badań mają duży wymiar poznawczy oraz praktyczny (w zakresie zapobiegania nadmiernej ekspozycji na drgania).
EN
The objective of the study was hygienic evaluation of farmers’ exposure to whole body vibration from the aspect of the type of agricultural and transport activities performed during the whole year. Twenty farms were selected for the study using arable land of over 10 ha, engaged in mixed production (plant-animal). The scope of the study covered measurements of mechanical vibration (acceleration) on seats of agricultural vehicles while performing various field and transport activities, time-schedule measurements of the duration of exposure to vibration; determination of the percentage contribution of individual agricultural and transport activities with respect to the total monthly exposure to whole body vibration (vibration doses). The studies showed that the highest vibration acceleration values were emitted during field and transport activities performed with an elevated operation speed, on hardened or uneven surfaces, and mainly along the vertical axis. The mean calculated values of vibration doses (d) in individual months of the year and the mean duration of exposure to vibration in these months indicated that the highest exposure to whole body vibration occurred in the summer-autumn season (August-November), and in April. The lowest values of vibration doses were noted in winter: December, January and February. Analysis of percentage contribution of individual field and transport activities to whole body vibration allows the presumption that the values of vibration doses depended primarily on the level of vibration produced while performing individual field or transport activities, and to a lower degree – on the duration of exposure to vibration. The results of the studies obtained are of great cognitive and practical importance from the aspect of prevention of excessive exposure to vibration.