Ocena wpływu stopnia wodnego na przepustowość koryta potoku Czarna Woda w miejscowości Łącko

• Autorzy: Michalec B.

Warianty tytułu

EN

Assessment of influence of river barrage on the hydraulic capacity of the stream Czarna Woda in locality Lacko

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zmniejszenie skutków powodzi może zostać osiągnięte poprzez zmniejszenie ryzyka powodziowego. Wymaga to niejednokrotnie kompleksowych prac obejmujących nie tylko ocenę zdolności przepustowej koryta cieku na obszarze zagrożonym powodzią, ale również koryta znajdującego się w wyższych częściach zlewni. Uniknięcie znacznych nakładów finansowych na usuwanie skutków powodzi może zostać dokonane między innymi poprzez poprawę przepustowości koryta. Wcześniej należy dokonać oceny aktualnego stanu zabudowy cieku. W wyniku oceny zniszczeń wywołanych wystąpieniem wód z koryta potoku Czarna Woda stwierdzono, że fala wodno-błotna dotarła do centrum Łącka, płynąc całą szerokością zurbanizowanej, przykorytowej części doliny. Celem badań jest wskazanie przyczyn stwarzających zagrożenie powodziowe dla miejscowości Łącko. W tym celu dokonano oceny stanu zabudowy i przepustowości potoku Czarna Woda, którego koryto biegnie przez górne dzielnice oraz centrum miejscowości Łącko. Wody potoku Czarna Wodna prowadzone są żłóbem kamienno-betonowym. Dokonana ocena możliwości przepustowej koryta umożliwiła wskazanie odcinków potoku o niskiej przepustowości. Wykonane pomiary spadku podłużnego dna potoku Czarna Woda na odcinku 553 m oraz dziewięciu wyznaczonych przekroi poprzecznych stanowiły podstawę obliczeń napełnienia dla przepływu miarodajnego. Przepływ ten o prawdopodobieństwie przewyższania wynoszącym 1%, służący do wymiarowania koryt potoków, obliczono wzorem karpackim Punzeta. Obliczony wzorem przepływ miarodajny Q1% wynosi 94,32 m3·s-1. Na badanym odcinku żłobu znajdują się dwa mosty i stopień wodny. Zdolność przepustową koryta potoku określono dla przepływu miarodajnejnego. Wykazano, że na odcinku o długości ponad 100 m, znajdującym się powyżej centrum Łącka nastąpi wystąpienie wody z brzegów wskutek zbyt płytkiego koryta. Zlokalizowane mosty w km 1+110 i w km 1+554 nie powodują spiętrzenia wody miarodajnej w świetle mostów. Stopień wodny, znajdujący się powyżej odcinka żłobu o niskiej przepustowości, charakteryzuje się zbyt małym wydatkiem wynoszącym jedynie 65,64 m3·s-1. Zwiększenie zdolności przepustowej stopnia, zapewniającej przepływ wody miarodajnej w korycie, wymagałoby zwiększenia wysokości przyczółków o co najmniej 0,56 m. Stwierdzono, że straty powodziowe w centrum Łącka spowodowane są głównie przez wystąpienie wody ze żłobu, biegnącego od stopnia wodnego do nowego odcinka żłobu, znajdującego się w centrum miejscowości. Przyczyną istniejącego zagrożenia powodziowego jest zarówno stopień wodny znajdujący się w km 1+506, powodujący znaczne spiętrzenie przepływu miarodajnego, jak również zbyt niskie obwałowanie koryta potoku Czarna Woda powyżej stopnia.

EN

The reduction of flood effects may be attained by lowering the risk of flood. This often requires complex works not only on the assessment of conveyance of the open channel on the territory exposed of flood but also of the capacity of the upper part of the river channel. Great cost for decrease of flood damages can be avoided by improving the conveyance of the channel. This can be proceeded by assessment of the existing state of the open channel development. In result of assessment of damages caused by overflow from the the Czarna Woda channel it was established, that a water-muddy wave reached the center of the locality Łącko flowing over the whole width of the urbanized adjacent part of the valley. The aim of the studies was to point out the causes of flood threat to the locality Łącko. The state of development and conveyance of the Stream Czarna Woda, flowing across the upper districts and the center of Łącko was assessed. The Stream Czarna Woda flows in a trained open channel constructed by a stoneconcrete channel. The performed evaluation of conveyance capacity of cannel permits to identify sections of low conveyance of the stream. The performed measurements of the longitudinal slope of bed of the Stream Czarna Woda on the length of 460 m and in nine cross-sections have constituted the basis for calculations for reliable flow. This flow of probability 1%, is used to dimensioning of channel was calculated by use of the Carpathian Punzet’s formula. The reliable flow equals 94,32 m3·s-1. In the studied section of the stone-concrete channel there are two bridges and one river barrage. The conveyance of the stream bed conditions of reliable flow trough these structures was determined. It was shown that in the stream bed in a section of length of 100 m located above the center of Łącko, overflow of water from the too shallow bed will occur. The bridges located at km 1+110 and km 1+554 do not cause the rise of water level at reliable flows. The river barrage, ensuring flow of reliable flow in the stream bed would require the elevation of side-walls by 0,56 m. It was stated that flood damages in the canter of Łącko are caused by overflow from stone-concrete channel funning from the river barrage to the new section of stone-concrete channel located in the center of the locality. Both the river barrage located at km 1+506 causing considerable damming up of the reliable flow and a too low embankment of the Stream Czarna Woda upstream of barrage are the causes of the existing flood threat.

Słowa kluczowe

PL

wies Lacko; potoki; potoki gorskie; potok Czarna Woda; regulacja potokow; stopnie wodne; koryta potokow; przepustowosc; przeplyw wody; wody wezbraniowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2007
• Numer: 4/1
• Opis fizyczny: s.111-119,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Michalec B.

• Katedra Inżynierii Wodnej, Akademia Rolnicza w Krakowie, Al.A.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Dynowska I., Maciejewski M. Dorzecze górnej Wisły. Cześć I, PWN, Warszawa–Kraków, 1991, s. 68–82.
• Kubrak J., Nachlik E. Hydrauliczne podstawy obliczania przepustowości koryt rzecznych. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 2003, s. 240–260.
• Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia z dnia 30 maja 2000 r. Dziennik Ustaw 63, poz.735. Załącznik nr 1, rozdział: 2.4. Spiętrzenie przed mostem. (http://www.abc.com.pl/serwis/ edu/2000/0735.htm)
• Sobota J. Hydraulika. Wydawnictwo AR Wrocław, tom II, 1994, s. 175.
• Utrysko B. Światła mostów i przepustów. Zasady obliczeń z przykładami. Instytut Badawczy Dróg i Mostów. Wrocław–Żmigród, 2000, s. 43.
• Regulacja odcinka potoku Czarna Woda powyżej dopływu Zakiczańskiego. Hydroprojekt Kraków, materiały archiwalne RZGW, nr arch. 3465, 1985.