EN
Stress was recognized as a major factor changing microspore development from a gamethophytic to a sporophytic pathway. Stress factors effectively inducing androgenesis in a wide spectrum of genotypes include high temperature, carbohydrate/nitrogen starvation and high-osmotic shocks. A low temperature treatment usually improve plant responsiveness, however in some cases, is not sufficient for embryogenesis initiation. Thus low temperature is not consider by some authors to be a true „stress factor”. In the experiment the effect of prolonged cold pretreatment of tillers on the effectiveness of androgenesis induction in isolated microspore cultures of hexaploid triticale (X Triticisecale Wittm.) was tested. In the study, two spring cultivars (cv. ‘Mieszko’ and cv. ‘Wanad’) varying in androgenic responsiveness were used. Prolongation of tillers cold pretreatment from 3 to 5 weeks, increased the number of microspores of 'Mieszko' isolated per spike from 5.8·10⁴ to 9.9·10⁴. It also promoted ELS development and its regeneration ability. ELS production increased more then 5-fold, when the number of regenerating ELS increased from 1.4% to 29%. At the same time, prolonged cold pretreatment of ‘Wanad’ tillers had no effect on the microspores yield received from one spike. Moreover, it reduced the number of produced ELS about 3-fold. Due to great variation among replicates the increase of ELS regeneration ability (from 2.8% to 24.5%) was not statistically significant. For both cultivars, the highest green plant regeneration percentage (24% and 8.2% for ‘Wanad’ and ‘Mieszko’, respectively) was noted after the longest cold pretreatment of tillers. However, the great variation among replicates made the comparison among treatments difficult for statistical analyses. Proper interpretation of the received results needs a further and more detailed examination.
PL
Powszechnie wiadomo, że stres jest jednym z najistotniejszych czynników decydujących o zmianie kierunku rozwoju mikrospor z gametofitowego na sporofitowy. Wśród czynników stresogennych, do najbardziej efektywnych i powszechnie stosowanych u wielu gospodarczo ważnych gatunków należą: wysoka temperatura, głód i szok osmotyczny. W wielu przypadkach czynnikiem istotnie podnoszącym efektywność procesu jest niska, dodatnia temperatura, jednakże dla niektórych genotypów stres wywołany działaniem niskiej temperatury nie jest wystarczający dla indukcji androgenezy. W prezentowanym doświadczeniu badano wpływ długości traktowania wstępnego kłosów na efektywność androgenezy w kulturach izolowanych mikrospor pszenżyta (X Triticosecale WlTTM). Badaniu poddano dwie odmiany pszenżyta jarego istotnie zróżnicowane pod względem zdolności do indukcji i regeneracji w androgenicznych kulturach in vitro. Wstępne traktowanie kłosów miało istotny, wielowymiarowy wpływ na efektywność androgenezy u badanych genotypów. U odmiany ‘Mieszko’ uznanej na podstawie wstępnych badań za odmianę o wysokim stopniu „oporności” w kulturach in vitro wydłużenie działania chłodu z 3 do 5 tygodni podniosło liczebność mikrospor uzyskiwanych w trakcie izolacji z jednego kłosa z 5,8·10⁴ do 9,9·10⁴. Niska temperatura stymulowała również rozwój struktur zarodko-podobnych (ELS) oraz regenerację uzyskanych struktur. Liczba ELS wzrosła średnio 5-krotnie, a udział regenerujących ELS wzrósł z 1,4% do 29%. Z kolei wydłużone działanie niskiej temperatury nie miało istotnego wpływu na liczebność mikrospor uzyskiwanych z jednego kłosa u odmiany ‘Wanad’, uznanej za podatną w kulturach in vitro. Co więcej, średnia liczba uzyskiwanych zarodków uległa ponad 3-krotnemu obniżeniu. Ze względu na silne zróżnicowanie pomiędzy kolejnymi powtórzeniami, obserwowana pod wpływem długiego działania niskiej temperatury, stymulacja regeneracji ELS (z 2,8% do 24,5%) nie była statystycznie istotna. U obu odmian, najwyższą liczbę (24% i 8,2%, odpowiednio dla odmiany podatnej i opornej w kulturach in vitro) zielonych roślin uzyskano jako efekt najdłuższego działania niskiej temperatury. Jednakże ponownie, silne zróżnicowanie w obrębie obiektów uniemożliwiło statystyczne udowodnienie uzyskanych efektów. Prawidłowa interpretacja uzyskanych wyników wymaga dalszych, bardziej szczegółowych badań.