The possibilities of wetland preservation within the depression cones of limestone and marl mines at Lesnica-Malogoszcz and Bukowa in the circumstances of deepening the level of exploitation

• Autorzy: Ciupa T. , Suligowski R.

Warianty tytułu

PL

Możliwości zachowania terenów podmokłych w zasięgu lejów depresyjnych kopalni wapieni i margli Leśnica-Małogoszcz oraz Bukowa w sytuacji pogłębiania poziomu eksploatacji

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

As a result of enlarging the depth of exploitation of raw rock material deposits of marl and limestone at Leśnica-Małogoszcz (Przedborsko- Małogoskie Range – Świętokrzyskie Voivodeship), initially to the level of +215 m a.s.l. and then +200 m a.s.l., a mine depression cone will develop, which may threaten the existence of wetlands included in the Natura 2000 network. The wetlands are present in the pre-gorge section of Łososina river flowing through Grząby Bolmińskie and Gnieździskie Hills, at the mouth section of its hydrometrically ungauged tributary – the Wrzosówka river. In the study there has been demonstrated the possibility of preserving the current state of moisture content of the habitats which exist here, taking into account the quantitative characteristics of the components of water cycle and morphological conditions. The analysis of water resources has shown that under the conditions of a functioning mine depression cone, they will be sufficient to supply endangered wetlands and enable their irrigation. The solutions of an ecohydrological character have also been put forward which would compensate the loss of water in the area within the open-pit mine depression cone. This would require the construction of dams (e.g. artifi cial rapids) in the Wrzosówka river bed and a system of ditches at the bottom of its valley.

PL

W wyniku powiększania głębokości eksploatacji surowców skalnych złoża margli i wapieni Leśnica- Małogoszcz (Pasmo Przedborsko-Małogoskie – województwo świętokrzyskie), najpierw do poziomu +215 m n.p.m., a następnie +200 m n.p.m., rozwinięciu ulegnie lej depresji. Może on zagrozić istnieniu obszarów podmokłych wchodzących w skład sieci Natura 2000, położonych w jego zasięgu. Podmokłości te występują w strefie przedprzełomowej rzeki Łososiny przez Grząby Bolmińskie i Wzgórza Gnieździskie, w ujściowym odcinku jej niekontrolowanego hydrometrycznie dopływu – Wrzosówki. W pracy wykazano możliwość zachowania obecnego stanu uwilgotnienia istniejących tu siedlisk naturowych, z uwzględnieniem charakterystyk ilościowych elementów składowych obiegu wody oraz uwarunkowań morfologicznych. Analiza zasobów wodnych wykazała, że w warunkach funkcjonującego leja depresyjnego będą one wystarczające do zasilania zagrożonych obszarów podmokłych i umożliwią ich nawodnienie. Zaproponowano również rozwiązania o charakterze ekohydrologicznym, które rekompensowałyby ubytki wody na tym terenie w obrębie leja depresyjnego kopalni odkrywkowej. Wymagałoby to wybudowania urządzeń piętrzących (np. próg-bystrotok) w korycie Wrzosówki oraz systemu rowów irygacyjnych w dnie jej doliny.

Słowa kluczowe

EN

Swietokrzyskie voivodship; Malogoszcz town; Lesnica village; mining area; open cast mine; limestone; marl; wetland area; depression cone

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Land Reclamation
• Rocznik: 2014
• Tom: 46
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.75-89,fig.,ref.

Twórcy

autor

Ciupa T.

• Department of Hydrology and Geo-Information, Jan Kochanowski University in Kielce, Swietokrzyska 15, 25-406 Kielce, Poland

autor

Suligowski R.

• Department of Hydrology and Geo-Information, Jan Kochanowski University in Kielce, Swietokrzyska 15, 25-406 Kielce, Poland

Bibliografia

• BIERNAT T., CIUPA T., SULIGOWSKI R. 2004: Komentarz do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50 000, arkusz M-34-41-B Piekoszów [Commentary on the Hydrographic Map of Poland in the scale 1:50 000, sheet M-34-41--B Piekoszów]. GUGiK, Warszawa.
• BYCZKOWSKI A. 1996: Hydrologia [Hydrology], 2. Wyd. SGGW, Warszawa. CHOIŃSKI A. 1978: Analiza zmian układu sieci wód powierzchniowych i wód podziemnych, w południowej części Konińskiego Zagłębia Węglowego [Analysis of changes in the network of the surface water and groundwater in the southern part of Konin Coal Basin]. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, ser. A. Geografia fizyczna 31: 33-55.
• CIUPA T., SULIGOWSKI R., BIERNAT T. 2011: Komentarz do Mapy Sozologicznej w skali 1:50 000, arkusz M-34-41-D Chęciny [Commentary on the Sozological Map of Poland in the scale 1:50 000, sheet M-34-41-D Chęciny]. GUGiK, Warszawa.
• CIUPA T., SULIGOWSKI R. 2010: Wody powierzchniowe [Surface waters] In: A. Świercz (Ed.) Monografia Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego. Wyd. UJK, Kielce: 118-136.
• Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z odwodnieniem złoża margli i wapieni „Leśnica--Małogoszcz" do rzędnej +200 m n.p.m. [Hydrogeological documentation specifying the hydrogeological conditions in relation to dewatering of marl and limestone „Leśnica--Małogoszcz" to level +200 m a.s.l.] 2012a. AGH, Kraków.
• Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z odwadnianiem złoża wapieni „Bukowa" do rzędnej +220 m n.p.m. [Hydrogeological documentation specifying the hydrogeological conditions in relation to dewatering of limestone „Bukowa" to level +220 m a.s.l.] 2012b. Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica, Kraków.
• HERMAN G., KACZOROWSKI Z., MALICKI W., PRAŻAK J., SZCZEPAŃSKI J. 1991: Modelowa analiza wpływu odwodnień złóż surowców skalnych w Białym Zagłębiu na regionalne stosunki wodne [A model analysis of the impact of open-pit dewatering at the „Białe Zagłębie" regional water relations]. In: V Ogólnopolskie Sympozjum Współczesne problemy hydrogeologii, Warszawa-Jachranka. Wyd. SGGW, Warszawa: 122-126.
• JĘDRYKA E. 2007: Budowle wodne z naturalnych materiałów. Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie 2b: 55-74.
• JOŃCZYK I., STACHOWICZ Z., SZCZEPIŃ-SKI J. 2005: Dynamika rozwoju leja depresji BOT KWB Bełchatów SA w następstwie eksploatacji systemu odwadniania wgłębnego [Development of the cone of depression due to dewatering of the „Bełchatów" lignitemine]. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej: 112.
• KOSTRZEWA H. 1977: Weryfikacja kryteriów i wielkości przepływu nienaruszalnego dla rzek Polski [Verification of the criteria and amounts of minimum acceptable flow for Polish rivers]. Materiały Badawcze IMGW, Gospodarka Wodna i Ochrona Wód, Warszawa.
• MAKSYMIUK Z. 2002: Rozwój leja depresyjnego KWB Bełchatów i jego związek z budową geologiczną regionu [Development of the depression sink in the Brown Coal Mine „Bełchatów" and its relations to a geological structure]. In: T. Ciupa, E. Kupczyk, R. Suli-gowski [Eds]. Obieg wody w zmieniającym się środowisku [Water circulation in changing environment]. Prace Instytutu Geografii AŚ w Kielcach 7: 293-300.
• MOTYKA J., CZOP M., JOŃCZYK W., STACHOWICZ Z., JOŃCZYK I., MARTYNIAK R. 2007: Wpływ głębokiej eksploatacji węgla brunatnego na zmiany środowiska wodnego w rejonie kopalni „Bełchatów" [Water environment impacts of the deep brown coal exploration in Bełchatów open-pit]. Górnictwo i Geoinżynieria 2: 477-487.
• PAWLACZYK P., WOŁEJKO L., JERMACZEK A., STAŃKO R. 2001: Poradnik ochrony mokradeł [Guide of wetland protection]. Wyd. Lubuski Klub Przyrodników, Świebodzin.
• PRAŻAK J. 2012: Pozycja hydrodynamiczna i znaczenie gospodarcze dewońskich zbiorników wód podziemnych w Górach Świętokrzyskich [Position of hydrodynamic and economic significance of Devonian groun-dwater reservoirs in the Holy Cross Mountains]. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 198.
• PRZEMYSKI A., PIWOWARSKI B., WERSTAK K., PRZEMYSKI P. 2012: Uwarunkowania przyrodnicze wokół kopalni odkrywkowej wapieni i margli jurajskich Leśnica-Mało-goszcz (gm. Małogoszcz, woj. świętokrzyskie) [Natural conditions around the mine pit jurassic limestone and marl Leśnica-Małogoszcz]. Archiwum Lafarge Cement S.A., Małogoszcz.
• RODZIK J., CIUPA T., JANICKI G., KOCIUBA W., TYC A., ZGŁOBICKI W. 2008: Współczesne przemiany rzeźby Wyżyn Polskich [Contemporary transformations of relief in Polish Uplands]. In: L. Starkel, A. Kostrzew-ski, A. Kotarba, K. Krzemień [Eds]. Współczesne przemiany rzeźby Polski [Contemporary transformations of relief in Poland]. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• SOŁTYSIK R. 2002: Geneza mokradeł Gór Świętokrzyskich i Niecki Nidziańskiej [Genesis of wetlands of the Holy Cross Mts. and Nida Basin]. Prace Instytutu Geografii AŚ w Kielcach 9.
• STACHOWICZ Z., SZCZEPIŃSKI J. 2007: Ocena wpływu odwadniania przyszłej odkrywki „Piaski" KWB „Konin" SA na środowisko wodne [Impact assessment of the future "Piaski" open pit dewatering on the water environment]. Górnictwo i Geoinżynieria 2: 567-574.
• SULIGOWSKI R., KUPCZYK E., KASPRZYK A., KOŚLACZ R. 2009: Woda w środowisku przyrodniczym województwa świętokrzyskiego [Water in the natural environment and economic use of water resources in the Świętokrzyskie Voivodeship]. Instytut Geografii UJK, Kielce.
• SZCZEPAŃSKI A. 1982: Prognoza wpływu głębokiej eksploatacji odkrywkowej surowców skalnych na warunki wodne południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich [Forecast the impact of the deep open pit mining rock materials on water conditions in the south-western part of the Holy Cross Mts.]. Rocznik Świętokrzyski 10: 23-38.
• SZCZEPAŃSKI A. 1987: Bezpośredni i pośredni wpływ odwadniania kopalń w Białym Zagłębiu na ilość i jakość wód poziomu dewoń-skiego [Direct and indirect impact of mine dewatering in the „Białe Zagłębie" on the quantity and quality of Devonian aquifer]. In: Ochrona i zanieczyszczenie wód podziemnych [Protection and pollution of groundwater]. Wrocław: 360-369.
• WILK Z. 1999: Hydrogeologia górnicza w Polsce - wczoraj, dziś i jutro [Mining hydrogeology in Poland - past, present and future]. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 388: 229-247.
• WILK Z. (Ed.) 1990: Mapa przeobrażeń hydrogeologicznych pod wpływem działalności górnictwa w Polsce na tle warunków środowiskowych 1:500 000 [Map of hydrogeological transformations under the influence of mining activities in Poland against environmental conditions in the scale 1:500 000]. PIG, Warszawa.
• WILK Z. (Ed.) 2003: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i rejonów górniczych [Hydrogeology of mineral deposits and mining areas in Poland], 1. AGH, Kraków.
• WILK Z., BOCHEŃSKA T. (Eds) 2003: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i rejonów górniczych [Hydrogeology of mineral deposits and mining areas in Poland], 2. AGH, Kraków.
• WILK Z., KULMA R. (Eds) 2004: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i rejonów górniczych [Hydrogeology of mineral deposits and mining areas in Poland], 3. AGH, Kraków.
• WITOWSKI K., FILIPKOWSKI A., GROMIEC M.J. 2001: Obliczanie przepływu nienaruszalnego. Poradnik [Calculation of the minimum acceptable flow. Guide]. IMGW, Warszawa.