W Polsce brak jest pełnego systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych, sposobów i jego finansowania oraz szerokiej edukacji spoleczeństwa, co jest podstawową przyczyną nierozwiązywalnego od lat problemu zagospodarowania odpadów i rosnącego obciążenia składowisk. Wydzielanie surowców wtórnych i z odpadów i ponowne kierowanie ich do produkcji jest nieopłacalne dla przemysłu, który ponosi pełne koszty związane z recyklingiem, i a jego konkurencyjność maleje w stosunku i do przemysłu krajów UE, gdzie recykling jest dofinansowywany. Szybkie wypełnianie się obecnie budowanych kosztownych składowisk, koszty ich rekultywacji, a także trudności z pozyskaniem lokalizacji na budowę nowych - zmuszają do poszukiwań racjonalnych rozwiązań w dziedzinie gospodarowania odpadami. Najprostszym i najbardziej racjonalnym sposobem wydzielania jest zbiórka selektywna odpadów. Jest to także sposób najtańszy i najbardziej korzystny z uwagi na czystość otrzymywanych surowców. Pomimo zalet, jakie posiada system, realizacja programów opartych na selektywnej zbiórce jest przedsięwzięciem niełatwym - wymaga dobrej organizacji, zaangażowania wielu osób, nieustannego współdziałania ze społeczeństwem. W pierwszej części artykułu omówiono wszystkie etapy budowy i wdrażania programów, opierając się na doświadczeniach z realizacji takich programów w różnych miejscowościach. Można je ująć w pewne zasady: Efektywne wdrażanie programu selektywnego gromadzenia, segregacji i powtórnego wykorzystywania odpadów to długotrwały wieloletni proces. Wszelkie działania nie mogą być nakazane przez władzę, lecz powinny mieć charakter umowy społecznej między istytucjami samorządowymi a lokalną społecznością. - Program musi być jasno sprecyzowany i konsekwentny - wszelkie zmiany powodują niewiarę w powodzenie i brak zaufania do organizatorów. - Program powinien być sukcesywnie wdrażany i stopniowo poszerzany jednocześnie ze starannym przygotowaniem techniczno- organizacyjnym i kampanią edukacyjno- informacyjną. Edukacja i informacja społeczeństwa jest niezwykle ważna. Powodzenie całego przedsięwzięcia uzależnione jest od właściwie przeprowadzonej kampanii edukacyjno-informacyjnej. Obowiązują tu pewne ogólne zasady, sprawdzone zarówno na zagranicznych, jak i krajowych przykładach: - Informowanie lokalnej społeczności o podejmowanych działaniach musi być prowadzone ciągle i obejmować wszystkich mieszkańców. - Edukację społeczeństwa należy rozpocząć od dzieci i młodzieży w szkołach. - Akcja propagandowa i współpraca ze społeczeństwem powinna odbywać się w sposób ciągły, nie tylko przed, ale i w czasie realizacji programu. - Należy ciągle przekonywać mieszkańców o korzyściach, jakie daje propagowany system zbiórki - wskazywać na osiągnięcia, chwalić, wykazywać błędy, wspólnie rozwiązywać problemy. - Społeczeństwo musi być poinformowane o sposobach dalszego postępowania z wysegregowanymi odpadami. Błędy lub zaniedbania popełnione podczas gromadzeniu i transportu (np. zbyt długie oczekiwanie na transport, przepełnienie pojemników, brak zabezpieczenia zgromadzonych surowców, zmieszanie ich w czasie transportu) powoduje zniechęcenie i brak zainteresowania do dalszego uczestniczenia w przedsięwzięciu. - Społeczeństwo powinno wiedzieć również o korzystnych efektach swych starań - dbanie o wspólne dobro i osiąganie korzyści mobilizują do dalszych aktywnych działań, nawet kosztem pewnych wyrzeczeń. - Ważnym elementem kampanii jest wprowadzenie badań ankietowych, które pozwolą na ocenę wiedzy mieszkańców o celowości przedsięwzięcia, korzyściach z niego wynikających, trudnościach, potrzebach zmian lub usprawnień. - Wyniki badań opinii mieszkańców stanowią wskazówkę co do metod i kierunków dalszej edukacji i sposobów informacji. W drugiej części artykułu omówiono przykłady różnych sposobów zbiórki selektywnej surowców wtórnych z odpadów w wybranych ośrodkach, tj. w gminie wiejskiej Raciechowice, gminie miejsko-wiejskiej Kąty Wrocławskie i gminie miejskiej - dzielnicy mieszkaniowej Gdynia-Orłowo. Wyniki są trudne do porównania, proces segregacji odpadów jest kontynuowany i dostosowywany do potrzeb mieszkańców, a w przypadku dzielnicy mieszkaniowej jest rozszerzany na tereny o znacznej liczbie mieszkańców, więc nadal jest w sferze doświadczeń. Oceniając działalność samorządów w budowie lokalnych systemów segregacji można wysnuć wnioski: 1. Każda społeczność ma szansę stworzenia swojego własnego systemu odzyskiwania surowców z odpadów. 2. Selekcja u źródła jest sposobem najprostszym i najtańszym. 3. Właściwa zbiórka selektywna jest możliwa po spełnieniu jej podstawowych wymogów. 4. Poszczególne etapy zbiórki stają się podstawą tworzenia zintegrowanego systemu gospodarki odpadami (przykład żywiecki). 5. Wypracowane systemy postępowania z odpadami są wciąż usprawniane. 6. Pomimo usprawniania systemów odzysku, ilość surowców wtórnych jest wciąż niedostateczna. 7. Edukacja i informacja społeczna jest równie ważna jak przygotowanie techniczne. 8. Wszelkie sposoby wydzielania surowców z odpadów są polecane z uwagi na konieczność osiągnięcia poziomu odzysku wymaganego przez UE.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.